Buzz
Giấc mơ bướm (tiếng Trung: 夢胡蝶) hay Giấc mơ bướm của Trang Chu (莊周夢胡蝶) là tên gọi của một đoạn văn trong tác phẩm Trang tử của Trung Quốc. Đoạn văn này rất nổi bật và đã trở thành một điển tích quen thuộc trong văn học cổ xưa của Trung Quốc và Việt Nam.
Tóm tắt
Trích dẫn nguyên bản:
- Ngày xưa Trang Chu mơ thấy mình biến thành bướm, vui vẻ bay lượn, không còn nhận ra mình là Trang Chu nữa. Bỗng tỉnh dậy, Trang Chu thấy mình vẫn là mình. Không biết liệu Trang Chu mơ thành bướm hay bướm mơ thành Trang Chu? Trang Chu và bướm chắc chắn có sự khác biệt. Đây gọi là 'vật hoá'.
Hán Việt:
- Trang Chu mơ thấy mình biến thành bướm, vui vẻ bay lượn mà không nhận ra mình là Trang Chu. Khi tỉnh dậy, thấy mình vẫn là Trang Chu. Không biết Trang Chu mơ thành bướm hay bướm mơ thành Trang Chu? Trang Chu và bướm chắc chắn có sự khác biệt. Đây gọi là 'vật hoá'.
Bản dịch của Nguyễn Hiến Lê:
- Trang Chu một lần mơ thấy mình hóa thành bướm, vui vẻ bay lượn mà không biết mình là Trang Chu. Khi tỉnh dậy, thấy mình vẫn là Trang Chu. Không biết Trang Chu mơ thành bướm hay bướm mơ thành Trang Chu. Trang Chu và bướm chắc chắn có sự khác biệt. Điều này được gọi là 'vật hoá'.
Trong văn học cổ điển
Bài thơ 'Cẩm Sắt' của Lý Thương Ẩn có hai câu thơ:
- 莊生曉夢迷蝴蝶 (Trang Sinh mơ sáng lạc trong bướm)
- 望帝春心託杜鵑 (Vọng Đế gửi gắm nỗi lòng xuân qua đỗ quyên)
Dịch nghĩa:
- Trang Chu sáng sớm mơ thấy mình hóa thành bướm
- Lòng xuân của Thục Đế gửi gắm qua tiếng chim Đỗ Quyên
- (Dịch bởi Huỳnh Minh Đức)
Nguyễn Du khi mô tả âm điệu của đàn Thúy Kiều, đã lấy cảm hứng từ tích này:
- Khúc nhạc ấm áp hòa quyện dương sắc
- Chẳng biết là bướm hay là Trang Sinh
- Khúc nhạc ngọt ngào tình xuân
- Chẳng biết là hồn Thục Đế hay là tiếng Đỗ Quyên.
Trong triết học
Giấc mơ thành bướm của Trang Tử đặt ra nhiều câu hỏi trong các lĩnh vực triết học về tâm thức, ngôn ngữ và nhận thức. Không chỉ là một hình ảnh quen thuộc trong văn hóa Trung Quốc, 'Mộng hồ điệp' còn ảnh hưởng đến các ngôn ngữ phương Tây. Nó được nhắc đến trong bài luận nổi tiếng 'A New Refutation of Time' của Jorge Luis Borges và có thể đã truyền cảm hứng cho truyện ngắn 'Polaris' của H. P. Lovecraft năm 1918.
- Não trong thùng
- Những suy tư về Triết học Tiên khởi
Tài nguyên tham khảo
- Giấc mơ bướm của Trang Tử và Borges, Nhật Chiêu, eVăn 2004
