“Không có giấc mơ” và “có giấc mơ nhưng chưa thành hiện thực”, điều gì đáng sợ hơn?
Giấc mơ nhỏ, giấc mơ to
Bạn có nhớ, hồi học tiểu học chúng ta thường được hỏi “Ước mơ của con là gì?”, rồi tùy vào môn học mà có lúc ta vẽ ra, có lúc thì đứng lên phát biểu trước lớp.
Một lần trong lớp, cô giáo yêu cầu mỗi học sinh chia sẻ ước mơ của mình. Lúc đó, mình thấy bạn bè mơ làm phi hành gia, siêu anh hùng, chú bộ đội, hay cầu thủ nổi tiếng. Còn mình thì chẳng biết nên ước mơ gì, vì không đặc biệt yêu thích công việc nào cả. Nhưng dĩ nhiên mình vẫn phải phát biểu.
Đến lượt mình, trong lớp bắt đầu có tiếng cười, ánh mắt ngạc nhiên và tò mò của cô giáo, vì mình đã ước:
“Được ngồi trong xích lô với ba mẹ khi trời đang mưa, một lần nữa.”
Hồi mình còn rất nhỏ, ba mẹ đã không sống chung. Lần cuối cùng họ có hoạt động chung là ra cafe nói chuyện, do không đủ tiền nên chỉ bắt một chiếc xích lô để về. Khi đang trên đường thì một cơn mưa bất chợt tới, cả ba mẹ đều dang tay che chắn cho mình, vì lúc đó mình là đứa trẻ suy dinh dưỡng, ốm yếu và dễ bệnh.
Đó là lần đầu tiên và duy nhất mình có cơ hội cảm nhận sự ấm áp từ cả ba mẹ cùng lúc. Mình chỉ mong trời mưa to hơn, đường về dài hơn, để cảm giác ấm áp ấy kéo dài thêm.
Vì vậy, khi còn nhỏ, ước mơ của mình đơn giản chỉ là một khoảnh khắc ấm áp bên ba mẹ.
Sau này, khi ra đời, mình bắt đầu có nhiều ước mơ hơn:
- Trở thành chuyên gia UX/UI hàng đầu Việt Nam
- Đưa mẹ đi vòng quanh thế giới
- Hoàn thành danh sách 20 địa điểm cần đến (hiện giờ mới được 3)
- Trở thành tác giả xuất bản hơn 10 cuốn sách...
Một số ước mơ đã thành hiện thực, một số mình đang dần thực hiện, và có những ước mơ mình đã từ bỏ. Tất cả giúp mình nhận ra: Ước mơ và sự phát triển cá nhân luôn đi cùng nhau, tạo mối quan hệ cùng tiến bộ.
Ước mơ khác gì với mục tiêu?
Để nội dung các phần sau dễ hiểu hơn, hãy cùng mình làm rõ hai khái niệm ước mơ và mục tiêu nhé.
Ước mơ là những mong muốn lớn, có tầm nhìn xa về tương lai, thường không xác định rõ thời gian hay kế hoạch chi tiết để thực hiện. Ước mơ có thể liên quan đến nhiều khía cạnh của cuộc sống như sự nghiệp, gia đình, sức khỏe, hoặc tình yêu.
Mục tiêu là những cột mốc có thể đo lường với thời gian hoàn thành xác định trước. Chúng đòi hỏi bạn phải lập kế hoạch chi tiết các bước để thực hiện. Mục tiêu thường được sử dụng để biến ước mơ thành hiện thực, giúp chúng ta tập trung hơn vào các hoạt động hàng ngày.
Ví dụ, với khát vọng trở thành tác giả được xuất bản trên 10 cuốn sách, mình không cố định thời gian cụ thể sẽ đạt được mục tiêu này, có thể sẽ mất nhiều năm hoặc thậm chí không thể hoàn thành. Tuy nhiên, để biến ước mơ thành hiện thực, mình nhận ra cần phải đặt ra những mục tiêu cụ thể như:
- Mỗi năm phải trải qua ít nhất 2 trải nghiệm đáng nhớ.
- Mỗi tháng phải đọc ít nhất 1 cuốn sách thuộc thể loại mình muốn viết.
- Mỗi tuần phải hoàn thành một bài blog dài hơn 1000 từ.
- Mỗi ngày phải viết ít nhất 200 từ.
- Và luôn tìm kiếm những chủ đề mới mẻ để sáng tạo.
Tóm lại, ước mơ thường là một tầm nhìn lớn, trong khi mục tiêu là bước chuyển đổi để biến ước mơ thành hiện thực.
Ngoài ra, mình chia ước mơ thành 2 loại:
- Ước mơ về những trạng thái lý tưởng, như sự giàu có, hạnh phúc.
- Ước mơ về những hình mẫu lý tưởng, như trở thành CEO của một công ty trị giá 1000 tỷ, hoặc là vị vua hải tặc như nhân vật Luffy trong truyện tranh One Piece.
Đáng chú ý là đôi khi hai loại ước mơ này có thể kết hợp với nhau. Quan trọng nhất là hiểu rõ mong muốn của mình, từ đó sẽ dễ dàng hơn để tạo động lực và thực hiện ước mơ đó.
Ước mơ giúp chúng ta trưởng thành và phát triển.
Hãy xem xét lại ví dụ về “Trở thành tác giả và xuất bản trên 10 cuốn sách”.
Đây là một ước mơ về hình mẫu lý tưởng, nhưng tại sao lại chọn làm tác giả? Và vì sao lại là 10 cuốn sách?
Liệu bên dưới ước mơ này có phải là mong muốn đạt được một trạng thái lý tưởng nào đó không? Như trở thành “một tác giả nổi tiếng” hay chỉ đơn giản là “kiếm được nhiều tiền”?
Nếu câu trả lời là có, thì không cần phải đợi đến khi có 10 cuốn sách. Ngay khi trở thành một tác giả nổi tiếng và kiếm được nhiều tiền từ việc viết sách, ước mơ này có thể bị bỏ lại.
Nếu câu trả lời là không, thì dù có chuyện gì xảy ra, mình vẫn sẽ cố gắng hoàn thành. Cho đến khi đạt được mục tiêu “Trở thành tác giả và xuất bản trên 10 cuốn sách”.
Trên con đường biến ước mơ thành hiện thực, ta phải liên tục nâng cao năng lực, đặt ra mục tiêu và điều chỉnh chúng. Nhờ điều này, ta cũng hiểu sâu sắc hơn về những mong muốn của chính mình.
Đó là cách ước mơ giúp ta trưởng thành.
Tuy nhiên, không phải lúc nào ta cũng biết mình muốn gì từ khi còn nhỏ.
Khi ta tiếp tục trưởng thành, ước mơ sẽ tìm đến.
Nếu bạn cảm thấy mơ hồ về ước mơ của mình, hãy điểm qua một số lý do sau đây để hiểu rõ hơn về tình trạng này:
Khi còn nhỏ, ta thường tin rằng không có gì là không thể, từ việc có thể bay như siêu nhân, thay đổi thế giới như những anh hùng trong phim, hay trở thành một nhà khoa học vĩ đại với những phát minh độc đáo.
Nhưng vì nhiều lí do như điều kiện gia đình, hoặc cách giáo dục từ ba mẹ, ta dần bị thuyết phục rằng, chúng ta có những giới hạn và quy chuẩn phải tuân theo. Do đó, những ước mơ dần tan biến, và ta ngừng mơ.
Bạn đã từng cảm thấy thất vọng khi chia sẻ với gia đình về những thành tích nhỏ mà bạn tự hào, nhưng chỉ nhận được sự phớt lờ? Hay khi bạn kể cho bạn bè về những gì mình đã làm được, nhưng chỉ nhận lại sự so sánh với những thành tựu khác, làm bạn cảm thấy bản thân mình không đáng kể?
Nếu câu trả lời là 'có', thì chắc chắn những trải nghiệm này là một trong những lý do khiến bạn không còn muốn nghĩ đến những ước mơ lớn hơn.
Điều này thường bắt nguồn từ việc chúng ta chưa tích luỹ đủ kinh nghiệm, va chạm để hiểu rõ hơn về bản thân.
Đôi khi ta cần sự phản ánh từ người khác, từ thế giới bên ngoài để hiểu sâu hơn về thế giới nội tâm của mình. Tuy nhiên, hậu quả của điều này là chúng ta dễ rơi vào tâm lý so sánh và đặt ra những mục tiêu không phản ánh thực sự mong muốn cá nhân. Ví dụ, bạn muốn học giỏi như lớp trưởng, nhưng không biết học giỏi sẽ mang lại điều gì cho bản thân, ngoại trừ việc được ba mẹ khen ngợi.
Thật khó để đương đầu với cảm giác không được công nhận - chúng ta thường sợ thất bại và bị đánh giá thấp. Để tránh nỗi sợ này, chúng ta thường tìm mọi cách để bận rộn với những công việc nhỏ nhặt, không có ý nghĩa, làm lãng phí thời gian.
Chỉ cần bạn tìm ra lý do tại sao mình chưa có ước mơ, bạn sẽ tìm được cách giải quyết. Với những thách thức cá nhân như thế này, mỗi người sẽ phù hợp với những cách khác nhau để vượt qua, và bạn là người duy nhất có thể tìm ra cách của mình.
Vừa rồi, mình đã leo núi ở Indonesia. Vì là núi lửa, đường đi chỉ toàn tro và sỏi vụn. Mỗi bước đi, mình thấy mình trượt lùi lại nửa bước. Cảm giác đi mà không thấy tiến triển nào thực sự làm mình nản lòng tột cùng.
Vì lịch trình quá kín đáo, tối qua mình chỉ được ngủ một ít thôi. Thời tiết cũng không ưng ý, với mưa, gió lạnh và sương mù dày đặc. Mình đã đi bước trong tâm trạng mơ màng, thậm chí mơ thấy nhiều giấc mơ khác nhau. Không còn nghĩ về đỉnh núi nữa, chỉ biết nghĩ rằng cần tiếp tục bước, rồi sẽ đạt được mục tiêu.
Kinh nghiệm này đã làm mình nhận ra rằng: Đặt mục tiêu không chỉ vì mục tiêu đó mà còn vì sự thay đổi của bản thân trong quá trình vượt qua mục tiêu.