Buzz
Câu 1
Câu 1 (trang 21- 22, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Nối các phần được đánh số ở cột A với nội dung tương ứng ở cột B để xác định đúng nội dung chính của mỗi phần trong truyện Chí Phèo (Nam Cao).
Phương pháp giải:
Đọc và phân tích nội dung truyện Chí Phèo (Nam Cao), từ đó nắm được nội dung chính của từng phần và thực hiện nối sao cho đúng.
Lời giải chi tiết:
- Nội dung chính phần 1: Chí Phèo say rượu, đi khắp trong làng, gặp ai cũng chửi.
→ 1) nối với c)
- Nội dung chính phần 2: Sau khi bị cho đi tù, Chí Phèo lúc này đã trở về, lại tiếp tục rượu chè say khướt, lần này hắn xách chai rượu đến nhà Bá Kiến để kiếm chuyện.
→ 2) nối với a)
- Nội dung chính phần 3: Chí sau đó làm tay sai cho Bá Kiến, ngày ngày rượu chè liên miên, đi vòng vòng khắp nơi tìm người chửi nhau với hắn nhưng không có ai. Chí Phèo cứ vừa đi vừa uống, ra đến bờ sông thì gặp Thị Nở. Sau đó được Thị Nở chăm sóc, nấu cháo cho ăn. Từ đây, Chí Phèo cảm nhận được tình yêu và sự chăm sóc của Thị Nở dần dần thức tỉnh.
→ 3) nối g)
- Tình yêu vốn tưởng đẹp đẽ và có kết thúc viên mãn nhưng một ngày Thị Nở nghĩ: hãy dừng yêu để hỏi cô thị đã. Thị Nở tới gặp cô mình thì bị ngăn cấm kịch liệt. Vì vậy Thị cũng đành lòng từ chối lời tỏ tình của Chí Phèo vì Chí Phèo chỉ là thằng rạch mặt ăn vạ, ai ai cũng khinh thường.
→ 4) nối với b)
- Sau khi bị Thị Nở từ chối, Chí Phèo một lần nữa rơi vào những cơn say, bế tắc và phẫn uất. Hắn tìm đến Bá Kiến để trả thù.
→ 5) nối với d)
- Dân làng chứng kiến cái chết của Chí Phèo và cả lão Bá Kiến thì đều xôn xao, cuối truyện là hình ảnh thị Nở thoáng hiện ra cái lò gạch cũ - tạo nên cái kết mở cho câu chuyện.
→ 6) nối với e)
Câu 2
Câu 2 (trang 22, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở. Vì sao Chí Phèo lại mang dao đi giết Bá Kiến và tự sát.
Phương pháp giải:
Đọc và phân tích nội dung phần 5) để có thể thấy được diễn biến tâm trạng và hành động của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở.
Lời giải chi tiết:
Phân tích diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở đến trước khi giết Bá Kiến được thể hiện rõ trong 2 đoạn:
Đoạn 1: từ “Khi Chí Phèo mở mắt” đến “... còn đáng sợ hơn đói rét và ốm đau”
+ Cảm nhận của Chí Phèo về cuộc sống xung quanh: Hắn nhận thấy ánh sáng “Mặt Trời chắc đã lên cao và nắng bên ngoài chắc là rực rỡ”, nghe thấy âm thanh “chim hót ríu rít bên ngoài, tiếng chim hót vui vẻ quá, tiếng cười nói của những người đi chợ, anh thuyền chài gõ mái chèo đuổi cá” → “chao ôi là buồn”.
Cảm nhận của Chí Phèo về cơ thể mình: Hắn thấy “miệng đắng, người bùn rùn, chân tay không buồn nhấc, ruột gan nôn nao lên một tí, sợ rượu” → “bâng khuâng”, “mơ hồ buồn”.
Chí Phèo suy nghĩ về cuộc đời mình: quá khứ xa xôi: “ao ước có một gia đình nho nhỏ. Chồng cày thuê, cuốc mướn, vợ dệt vải. Chúng bỏ một con lợn nuôi làm vốn liếng. Khá giả mua dăm ba sào ruộng làm” → “nao nao buồn”; hiện tại: già, cô độc, đã tới cái dốc bên kia của cuộc đời → buồn thay cho đời; tương lai: tuổi già, đói rét, ốm đau và cô độc → “đáng sợ”.
Với sự trở lại của giác quan người, cảm xúc người, nhận thức người, “con quỷ dữ làng Vũ Đại” đang thức tỉnh, bắt đầu hồi sinh để trở về kiếp người.
Ngòi bút miêu tả và phân tích tâm lí tài tình của Nam Cao: Bằng yếu tố ngoại cảnh, thủ pháp đồng hiện, ngôn ngữ nửa trực tiếp, ngòi bút nhà văn đã lách vào những vi mạch sâu kín nhất của thế giới nội tâm nhân vật, khơi dòng ý thức, tâm lí làm hiện hình các trạng thái cảm xúc phức tạp trong tâm trí con người.
Đoạn 2: từ “Cũng may thị Nở vào” đến “... hỏi có thị đã” và trả lời các câu hỏ để thấy được tâm trạng của Chí Phèo:
Cảm nhận của Chí Phèo về bát cháo hành: nhìn bát cháo: “mắt hình như ươn ướt”; ngửi bát cháo: “cháo thơm, khói xông lên mũi làm cho nhẹ nhõm”; húp cháo “cháo hành ăn rất ngon, bát cháo làm hắn suy nghĩ nhiều: tìm bạn được, sao lại chỉ gây kẻ thù” → ngạc nhiên, xúc động bâng khuâng, vừa vui vừa buồn, ăn năn.
Cảm nhận của Chí Phèo về thị Nở: trông thị thế mà có duyên, cái mũi đỏ của thị bạnh ra, hắn thấy thế cũng không có gì là xấu; muốn làm nũng với thị như với mẹ “say thị lắm”.
Cảm nhận của Chí Phèo về chính mình: hắn hiền, không còn là thằng Chỉ Phèo vẫn đập đầu, rạch mặt mà đâm chém người; không còn mạnh nữa, không liều được nữa; lo cho tương lai ốm yếu, cô độc, đói rét → thèm lương thiện, thèm làm hoà với mọi người, muốn được nhận vào xã hội bằng phẳng, thân thiện của người lương thiện, muốn ở một nhà, lấy thị Nở.
→ Bát cháo hành vừa là liều thuốc giải cảm vừa là liều thuốc “giải độc” tâm hồn Chí Phèo. Nhờ bát cháo hành chan chứa yêu thương, cảm xúc người và khát vọng người trong Chí đã được thức tỉnh. Vậy là Chí Phèo đã thực sự hồi sinh, đặt chân lên ngưỡng cửa cuộc sống làm người.
Nghệ thuật miêu tả, phân tích tâm lí nhân vật (độc thoại, đối thoại nội tâm), sử dụng chi tiết nghệ thuật đặc sắc.
Vì sao khi bị thị Nở từ chối, Chí Phèo lại mang dao đi giết Bá Kiến và tự sát?
Khi không có cách gì níu giữ được thị Nở, Chí Phèo rơi vào tinh thể tuyệt vọng. Chí vật vã, đau đớn. Tuyệt vọng nên hắn lại uống rượu nhưng càng uống càng tỉnh, càng tỉnh lại càng ý thức rõ về nỗi đau thân phận. Vì thế, hắn ôm mặt khóc rung rức và cứ thoang thoảng thấy hơi cháo hành. Chi tiết này được nhà văn nhắc tại nhiều lần nhằm tô đậm niềm khát khao được yêu thương và bi kịch tinh thần của Chí. Trong cơn khủng hoảng và bế tắc, Chí đã mang dao đi giết Bá Kiến và tự sát.
→ Như vậy, Chí đã hành động như một người tỉnh táo với những suy nghĩ sâu sắc. Chí đã nhận ra kẻ thù của mình, người đã đẩy mình vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người. Cái chết của Chí cũng là tất yếu, vì Chí đã thức tỉnh – nghĩa là anh ta không thể đập phá, chém giết như trước được nữa. Chí muốn lương thiện nhưng không ai cho hắn lương thiện. Kẻ thù của Chí đâu phải chỉ có một mình Bá Kiến mà là cả xã hội thối nát và ác độc đương thời. Bởi vậy, Chí phải tìm đến cái chết, chỉ có cái chết mới giúp Chí thoát khỏi kiếp sống của con quỷ dữ. Trước đây, để tồn tại Chí phải bán linh hồn cho quỷ dữ; nay linh hồn trở về, Chí phải đổi cả sự sống của mình. Ở Chí, niềm khao khát được sống lương thiện cao hơn cả tính mạng.
Vai trò, ý nghĩa của diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở:
Nhằm thể hiện diễn biến tâm trạng của Chí Phèo sau khi gặp thị Nở đến trước khi giết Bá Kiến, nhà văn đã sử dụng nghệ thuật miêu tả và phân tích tâm lí nhân vật (yếu tố ngoại cảnh, thủ pháp đồng hiện, ngôn ngữ nửa trực tiếp, độc thoại và đối thoại nội tâm), lựa chọn chi tiết nghệ thuật đặc sắc. Qua đó, tác giả khẳng định và tin tưởng vào sức sống bất diệt của bản chất lương thiện ở người nông dân cả khi họ bị bằm nát nhân hình, huỷ hoại nhân tính. Đó cũng chính là giá trị nhân đạo mới mẻ của tác phẩm.
Cái chết của Chí có ý nghĩa tố cáo mãnh liệt cái xã hội thực dân phong kiến không những đẩy người nông dân lương thiện vào con đường bần cùng hoá, lưu manh hoá mà còn đẩy họ vào chỗ chết.
Câu 3
Câu 3 (trang 22, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Theo em, nỗi đau khốn khổ lớn nhất của Chí Phèo là gì? Tại sao? Qua nhân vật này, nhà văn thể hiện những tư tưởng, cảm xúc gì?
Phương pháp giải:
Sau khi đọc tác phẩm và suy ngẫm sâu, ta có thể nhận biết được nỗi đau sâu thẳm nhất của Chí Phèo và cách tác giả thể hiện nó ra sao.
Lời giải chi tiết:
Theo em, nỗi đau khốn khổ lớn nhất của Chí Phèo chính là bị cự tuyệt quyền làm người. Trong đó, sự bị từ chối là cực điểm của nỗi đau ấy.
Chí Phèo đại diện cho tầng lớp nông dân bị bóc lột trong xã hội phong kiến, bị coi thường, không được xem xét như con người; luôn bị quyền lực, truyền thống, bị địa vị xã hội đè nén đến cùng cực. Trong cái xã hội đen tối đó, không có chỗ cho những người như Chí được quay đầu hoàn lương. Chỉ có con đường tử vong, Chí Phèo mới có thể bắt đầu lại từ đầu. Sự bị từ chối, bị cự tuyệt quyền làm người đã khiến Chí Phèo phát điên. Không ai cho Chí được lương thiện, ngay cả người mà hắn yêu thương, giúp hắn nhận ra cái đẹp của cuộc sống cũng bị chi phối bởi những định kiến xã hội; vậy hắn không còn thấy được gì tốt đẹp và bảo vệ hắn nữa. Chỉ có cái chết mới khiến hắn tìm được sự thoải mái nhất.
→ Qua việc tạo hình nhân vật Chí Phèo, nhà văn Nam Cao đã mạnh mẽ phê phán xã hội thực dân phong kiến tàn bạo đã lấy đi của người nông dân lương thiện cả danh dự và nhân tính; đồng thời, tác giả đã phát hiện, khẳng định và trân trọng bản chất tốt đẹp của những con người này ngay khi dường như họ đã biến thành quỷ dữ.
Câu 4
Câu 4 (trang 22, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Theo em, truyện Chí Phèo có những đặc điểm nghệ thuật nào đặc biệt? Cho biết biểu hiện cụ thể và ý nghĩa của những đặc điểm nghệ thuật đó.
Phương pháp giải:
Sau khi đọc và phân tích truyện Chí Phèo, cần xác định những đặc điểm nghệ thuật mà tác giả đã sử dụng và giải thích biểu hiện cũng như ý nghĩa của chúng.
Lời giải chi tiết:
Truyện Chí Phèo có nhiều đặc điểm nghệ thuật:
- Mở đầu đầy ấn tượng: Hình ảnh Chí Phèo đi vừa chửi vừa đi là một điểm mở đầu gây ấn tượng mạnh. Việc này thể hiện tâm trạng không hài lòng của Chí Phèo với cuộc sống. Chi tiết này như một tóm tắt của cuộc đời Chí Phèo, cho thấy sự cô đơn của một người bị đày đọa bởi xã hội.
- Tạo dựng không gian và thời gian:
+ Không gian: Toàn bộ câu chuyện diễn ra ở làng Vũ Đại, một không gian sống động, đầy ánh sáng và bóng tối. Làng Vũ Đại trở thành biểu tượng cho cuộc sống nông thôn Việt Nam trước Cách mạng tháng Tám năm 1945.
+ Thời gian: Tác phẩm không tuân theo cấu trúc thời gian tuyến tính mà sử dụng phương pháp kể ngược và kể xuôi để làm nổi bật bi kịch của Chí Phèo.
- Sử dụng ngôn ngữ kể chuyện và ngôn ngữ nhân vật:
Ngôn ngữ kể chuyện được sử dụng để miêu tả cũng như chuyển tải tâm trạng, ý nghĩa của câu chuyện. Ngôn ngữ nhân vật giúp thể hiện tính cách và suy nghĩ của từng nhân vật trong truyện.
- Sự thay đổi điểm nhìn:
Tác giả sử dụng ngôi kể thứ ba và thay đổi điểm nhìn giữa người kể chuyện và nhân vật, tạo ra sự đa dạng và phong phú cho câu chuyện.
Câu 5
Câu 5 (trang 22, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Nhận diện chủ đề chính và một số chủ đề phụ (nếu có) trong truyện Chí Phèo.
Phương pháp giải:
Từ hiểu biết và phân tích về tác phẩm, xác định được chủ đề chính và những chủ đề phụ (nếu có) của truyện.
Lời giải chi tiết:
Chủ đề chính của truyện Chí Phèo:
- Phản ánh cuộc sống cùng quẫn của người nông dân nghèo trước Cách mạng tháng Tám
- Khám phá bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người của những người như Chí Phèo
- Thể hiện tinh thần nhân đạo sâu sắc của Nam Cao và lòng thương cảm với những phẩm chất tốt đẹp của con người.
Một số chủ đề phụ của truyện Chí Phèo:
- Phê phán giai cấp thống trị tàn bạo đã đẩy người nông dân vào hoàn cảnh khốn cùng
- Chỉ trích những hủ tục lạc hậu
- Ca ngợi sức mạnh của tình yêu thương giữa con người với con người;...
Câu 6
Câu 6 (trang 22-23-24, Sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Đọc đoạn trích truyện Chí Phèo dưới đây và thực hiện các yêu cầu sau:
a) Xác định các điểm nhìn được sử dụng trong đoạn trích.
b) Đoạn trích nói về điều gì?
c) Chí Phèo dõng dạc nói: “Tao muốn làm người lương thiện”. Em hiểu lời nói đó như thế nào?
d) Có người cho rằng Chí Phèo giết bá Kiến vì say rượu. Em có đồng ý không?
e) Hãy lí giải tại sao sau khi giết bá Kiến, Chí Phèo lại tự sát? Cái chết của Chí Phèo có ý nghĩa như thế nào?
g) Nêu cách hiểu của em về hình ảnh ở cuối tác phẩm: “Đột nhiên thị thấy thoáng hiện tại một cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa, và vắng người lại qua...”.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ đoạn trích đề bài đã cung cấp, xác định yêu cầu chính và từ khóa quan trọng trong các câu hỏi mà đề bài đặt ra, từ đó tìm kiếm thông tin, câu trả lời trong đoạn trích để hoàn thành yêu cầu đề bài.
Lời giải chi tiết:
a. Đoạn trích sử dụng sự kết hợp giữa quan điểm của tác giả với quan điểm của các nhân vật bá Kiến, thị Nở.
b. Đoạn trích kể về việc Chí Phèo giết bá Kiến rồi tự sát, thị Nở nhớ lại việc ăn nằm với Chí Phèo và “Đột nhiên thị thấy thoáng hiện ra một cái lò gạch cũ bỏ xa nhà cửa, và vắng người lại qua...”.
c. Câu nói 'Tao muốn làm người lương thiện' cho thấy Chí Phèo đã nhận ra bi kịch của mình (mất nhân hình, nhân tính, bị cự tuyệt quyền làm người), thể hiện khát khao sống như một người bình thường lương thiện.
d. Có người cho rằng Chí Phèo giết bá Kiến vì say rượu. Nhưng không phải như vậy, Chí Phèo giết bá Kiến vì đã nhận ra kẻ thù của mình, kẻ đã đẩy hắn vào bi kịch bị cự tuyệt quyền làm người.
e. Sau khi giết bá Kiến, Chí Phèo tự sát. Đây không phải là hành động mù quáng do say rượu. Chí Phèo đã tỉnh táo, không thể đập phá và chém giết như trước; chỉ muốn trở thành người lương thiện, nhưng không ai cho hắn lương thiện. Kẻ thù của Chí không chỉ là bá Kiến mà là cả xã hội độc ác và thối nát. Giết bá Kiến rồi Chí cũng không được an lòng. Do đó, Chí phải tự vẫn. Chỉ có cái chết mới giúp Chí thoát khỏi kiếp sống của con quỷ. Trước đây, để tồn tại, Chí phải ban bố mặt và linh hồn cho quỷ; bây giờ, khi linh hồn đã trở về, Chí phải đổi cả mạng sống của mình. Niềm khát khao sống lương thiện lớn hơn cả tính mạng. Vì thế, cái chết của Chí có ý nghĩa tố cáo xã hội đương thời đã biến người nông dân lương thiện không chỉ bị bần cùng và trở thành tội phạm mà còn bị cự tuyệt quyền làm người và bị đẩy vào bước đường cùng.
g. Hình ảnh ở cuối tác phẩm (“Đột nhiên thị thấy thoáng hiện tại một cái lò gạch cũ bỏ không, xa nhà cửa, và vắng người lại qua...”) có sức gợi cảm rất mạnh. Hình ảnh “cái lò gạch cũ” liên kết với hình ảnh Chí Phèo ở đầu truyện, khi còn là đứa bé mới sinh được cuốn trong một cái váy đụp vứt ở cái lò gạch bỏ hoang. Ở cuối tác phẩm, hình ảnh này lại xuất hiện, tạo nên kết cấu đầu cuối tương ứng, gợi cho người đọc suy nghĩ có thể sẽ có một Chí Phèo con cũng ra đời ở “cái lò gạch cũ” như thế và “nối nghiệp” bố. Như vậy, hình ảnh “cái lò gạch cũ” có thể hiểu là biểu tượng cho sự xuất hiện tất yếu của hiện tượng Chí Phèo, nếu như xã hội không có những sự thay đổi lớn lao.
