Buzz
Đọc lại đoạn văn tác giả Nguyễn Trãi trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập hai, trang 6-10 và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1
Lập bảng thời gian cuộc đời và nhận xét về cuộc sống và con người của ông.
Phương pháp giải:
- Đọc lại phần tiểu sử của Nguyễn Trãi trong SGK Ngữ văn 10, tập 1, trang 6.
- Tham khảo một số tài liệu khác về Nguyễn Trãi.
Lời giải chi tiết:
* Bảng thời gian về cuộc sống và sự nghiệp của Nguyễn Trãi:
- Nguyễn Trãi (1380 - 1442) là con trai của Nguyễn Ứng Long (sau đổi thành Nguyễn Phi Khanh) và bà Trần Thị Thái (con của Trần Nguyên Đán).
- Sớm mồ côi mẹ, hai cha con đỗ Tiến sĩ cùng năm (1400) và làm quan dưới triều Hồ.
- Năm 1407, giặc Minh xâm lược nước ta, Nguyễn Phi Khanh bị chúng đưa sang Trung Quốc. “Nghĩa quốc thù nhà”, Nguyễn Trãi tham gia vào Lam Sơn theo Lê Lợi để khởi nghĩa. Ông đã đóng góp lớn vào chiến thắng của dân tộc.
- Ông giúp Lê Lợi thực hiện cuộc khởi nghĩa Lam Sơn thành công, đam mê tham gia vào việc xây dựng đất nước nhưng lại bị kẻ phản loạn nghi oan và không được tin dùng.
- Năm 1439, ông lui về sống ẩn tại Côn Sơn. Năm 1440, Lê Thái Tông mời ông trở lại giúp đỡ. Vụ án Lệ Chi Viên xảy ra năm 1442, cho đến năm 1464 vua Lê Thánh Tông mới minh oan cho ông.
* Nhận xét về cuộc sống và con người của Nguyễn Trãi:
- Nguyễn Trãi là một anh hùng dân tộc, nhân vật tài ba hàng đầu trong lịch sử phong kiến Việt Nam, cũng là người phải chịu một số nỗi oan hiếm có trong lịch sử.
- Qua cuộc sống và sự nghiệp của Nguyễn Trãi, ta thấy ông là một nhân cách vĩ đại, một nhà văn hóa lớn, một tư tưởng lớn.
- Nguyễn Trãi đã đóng góp nhiều vào các lĩnh vực: văn học, lịch sử, địa lý. Đặc biệt, ông đã có những đóng góp lớn trong văn học với ba lĩnh vực chính: văn chính luận, thơ chữ Hán và thơ chữ Nôm.
Câu 2
Phân tích ý nghĩa cơ bản của tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn của Nguyễn Trãi.
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn văn tác giả Nguyễn Trãi.
- Tập trung vào ý nghĩa của tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn của Nguyễn Trãi và phân tích.
Lời giải chi tiết:
Ý nghĩa cốt lõi của tư tưởng nhân nghĩa trong thơ văn của Nguyễn Trãi là yên dân, trừ bạo. Với ông, nhân nghĩa trước hết là thương dân, mục tiêu cao nhất là cuộc sống yên lành, sung túc của nhân dân: Vì dân lo trước, dạ khôn nguôi (Mạn hứng, bài 2). Nguyễn Trãi luôn khẳng định sức mạnh, vai trò quan trọng của nhân dân: Lật thuyền mới biết dân như nước (Quan Hải - Ức Trai thi tập). Đặc biệt, ông không chỉ thương dân mà còn biết tôn trọng, biết ơn dân. Tư tưởng tôn trọng dân, biết ơn dân được thể hiện rõ trong sáng tác của Nguyễn Trãi:
Việc nhân nghĩa cốt ở yên dân
Quân điếu phạt trước lo trừ bạo.
(Bình Ngô đại cáo)
Ăn lộc đều ơn kẻ cấy cày
( Bảo kính cảnh giới, bài 19 – Quốc âm thi tập)
Câu 3
Phân tích một đặc điểm của hình tượng thiên nhiên trong thơ của Nguyễn Trãi.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản của Tác giả Nguyễn Trãi.
- Phân tích các ví dụ tiêu biểu để minh họa.
Lời giải chi tiết:
- Thiên nhiên được mô tả với vẻ đẹp hùng vĩ, tráng lệ: Cửa biển Bạch Đằng, Cửa biển Thần Phù, Đề chùa Hoa Yên núi Yên Tử, Vân Đồn,...
- Thiên nhiên cũng được miêu tả với vẻ đẹp thanh sạch, giản dị, gần gũi: Cuối xuân tức sự, Bến đò xuân đầu trại, Bài 24 về cây chuối, Bài 3, 11, 20 về ngôn chí.
Câu 4
Trong thơ của Nguyễn Trãi, ông đã truyền đạt những nỗi niềm tâm sự về thế sự như thế nào?
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản của Tác giả Nguyễn Trãi.
- Rút ra những nỗi niềm tâm sự trong thơ của Nguyễn Trãi về thế sự.
Lời giải chi tiết:
- Bày tỏ nỗi buồn về thế giới, sự thất vọng trước những bất công, sự ngang trái: “Ở thế, nhiều lúc cười, nhiều lúc khóc/...Nhớ về Phượng, thương nỗi hoa diều” (Tự thuật, bài 9), “Mọi người đã đều bằng nhau/ Không còn Sử Ngư nước non” (Mạn thuật, bài 14),…
- Tự hào, tự tin và phẩm chất cao quý, lòng dũng cảm và bản lĩnh kiên định: “Không bằng ngươi làng trăm hoa/ Nhà lại muốn thể thống bày sức” (Tùng), “Đừng dại mà tựa vào mạnh/ Lời chỉ có mạng là vừa lòng” (Trần tình, bài 8),…
- Lí tưởng cao cả, khao khát hi sinh cho chính nghĩa, vì dân, vì nước: “Trừ độc, trừ tham, trừ bạo ngược/ Có nhân, có trí có anh hùng” (Bảo kính cảnh giới, bài 5); “Vua Nghiêu Thuấn, dân Nghiêu Thuấn/Đương ấy ta dám phỉ sở nguyền” (Tự thán, bài 4).
Câu 5
Liệt kê những yếu tố quan trọng tạo nên sức thuyết phục trong văn chính luận của Nguyễn Trãi.
Phương pháp giải:
- Đọc kỹ văn bản của Tác giả Nguyễn Trãi.
- Rút ra những yếu tố quan trọng tạo nên sức thuyết phục trong văn chính luận của Nguyễn Trãi.
Lời giải chi tiết:
Các yếu tố quan trọng tạo nên sức thuyết phục trong văn chính luận của Nguyễn Trãi:
- Hiểu biết sâu sắc về đối tượng, hoàn cảnh chính trị và các vấn đề xã hội liên quan.
- Lập luận chặt chẽ dựa trên cơ sở chính nghĩa và các quy luật khách quan của cuộc sống.
- Sử dụng ngôn từ sắc bén, phong phú và linh hoạt.
- Sử dụng linh hoạt các phương tiện biểu đạt như ví dụ, diễn đạt cảm xúc,…
