Buzz
Đọc lại đoạn văn về Xuý Vân giả dại trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập một (trang 127–130) và trả lời các câu hỏi sau:
Câu 1
Đưa ra nhận xét tổng quan về tính cách của nhân vật Xuý Vân thông qua đoạn chèo Xuý Vân giả dại.
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn văn về Xuý Vân giả dại trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập một (trang 127–130).
- Rút ra nhận xét về tính cách của nhân vật.
Lời giải chi tiết:
Qua đoạn chèo về Xuý Vân giả dại, nhận thấy Xuý Vân là một phụ nữ tham vọng, không chịu buông tha cho số phận, luôn dũng cảm bày tỏ chính kiến mặc kể cản trở từ xã hội.
Câu 2
Liệt kê các từ, cụm từ thể hiện trạng thái tâm trạng của Xuý Vân qua lời thoại. Dựa trên điều này, phân tích nguyên nhân sâu xa thúc đẩy Xuý Vân thể hiện cảnh giả dại của mình.
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn văn về Xuý Vân giả dại trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập một (trang 127–130).
- Chú ý các từ, cụm từ thể hiện trạng thái tâm trạng của Xuý Vân.
- Phân tích nguyên nhân thúc đẩy Xuý Vân thể hiện cảnh giả dại.
Lời giải chi tiết:
Các từ, cụm từ thể hiện trạng thái tâm trạng của Xuý Vân qua lời thoại là: đau khổ, chờ đợi, không thể chịu nổi, tạm thời từ bỏ gia đình rồi quay lại, bị bỏ rơi, phát điên, tự kỷ, đắng cay, tức giận, nhớ mãi.
Thông qua những từ, cụm từ đó, có thể thấy Xuý Vân thể hiện cảnh giả dại vì sự bất mãn lớn với cuộc sống hiện tại, mong muốn được sống tự do, theo đuổi hạnh phúc theo cách riêng của mình.
Câu 3
Giữa giả dại và tình trạng điên không thường có ranh giới rõ ràng. Hãy chọn một đoạn lời thoại để minh chứng cho điều này.
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn văn về Xuý Vân giả dại trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập một (trang 127–130).
- Phân tích một đoạn lời thoại.
Lời giải chi tiết:
Khi nói về trạng thái điên của một con người, ta thường liên tưởng đến sự mâu thuẫn trong từng lời nói, hành động, khi lí trí không còn kiểm soát được. Xuý Vân có lẽ không thể giả dại nếu bên trong cô không tồn tại những cảm xúc mênh mông của tâm trạng 'điên thật'. Do đó, mọi hành động bề ngoài đều là kết quả của sự kết hợp giữa ý định giả dại và sự thể hiện của những cảm xúc 'điên thật'. Có nhiều đoạn lời thoại có thể làm minh chứng cho điều này.
Ví dụ:
Đoạn được biểu diễn theo phong cách 'quá giang': tâm trạng thay đổi không đều, từ sự nhẫn nại, chấp nhận hoàn cảnh ('luỵ đò', 'luỵ cô bán hàng') đến sự quyết liệt bỏ lại mọi thứ ('Chả nên gia thất thì về'), sau đó quay trở lại với sự dễ dãi, tự do ('chắp tay lạy bạn đừng cười', 'giữ lấy đạo hằng chớ quên'). Rõ ràng, tâm trạng và hành vi của Xuý Vân đầy mâu thuẫn. Khán giả khi xem chèo hoặc đọc kịch bản chèo có thể nói rằng Xuý Vân đã thể hiện một cách tài tình trạng thái giả dại, nhưng đồng thời cũng thấy rõ những mâu thuẫn này là sự thật, thể hiện bản chất con người thực của Xuý Vân - một người không thể kiểm soát trước sự ảnh hưởng của nhiều yếu tố khác nhau.
Câu 4
Hãy đưa ra những đoạn lời thoại có hình thức thể thơ lục bát. So với cấu trúc lục bát 'khuôn mẫu', thể loại lục bát xuất hiện ở đây có điểm khác biệt gì? Bạn đánh giá tác dụng của điểm khác biệt đó trong việc thể hiện tâm trạng nhân vật và mô tả tình huống trong lớp chèo?
Phương pháp giải:
- Đọc lại đoạn văn về Xuý Vân giả dại trong sách giáo khoa Ngữ văn 10, tập một (trang 127–130).
- Xem lại đặc điểm của thể loại thơ lục bát.
- Đưa ra đánh giá về tác dụng của điểm khác biệt đó trong việc thể hiện tâm trạng nhân vật và mô tả tình huống trong lớp chèo.
Lời giải chi tiết:
Những đoạn lời thoại có hình thức của thể thơ lục bát:
- Tôi gọi đò, đò không đến,
Ngồi chờ mãi cũng không chuyển đò.
- Từ con sông nên tôi phải chờ đò,
[...]
Hãy giữ chặt đạo hằng không quên.
- Chờ cho lúa chín mầm vàng,
Để anh đi gặt, để nàng mang cơm.
- Rủ nhau lên núi cao núi thiêng,
Thấy hai con quạ ăn xoài trên cành.
Ba cô bán mắm trong làng,
Không bán hết mặc dù quảng quẳng với thùng.
- Con cá rô nằm dưới bùn,
Để năm bảy lần câu châu dẫn vào!
- Chiếc trống cơm, ai chừa vài phách,
Một đàn các cô con gái vui đùa sông nước.
- Ông Bụt vác gậy đập con nai,
Con quạ đậu lên cây, gà sô lệnh.
So với cấu trúc lục bát 'khuôn mẫu', thể loại lục bát xuất hiện ở đây có một số điểm khác biệt: số tiếng trong mỗi câu thơ có thể nhiều hơn 6 (trong câu trên cũng như câu dưới) và nhiều hơn 8; ngoài nhịp chẵn, nhiều câu có nhịp lẻ. Điều này làm cho lời thơ gần gũi hơn với tiếng nói hàng ngày, từ đó diễn tả được sự bất ổn, rối bời của tâm trạng nhân vật cũng như mô tả được tình hình bất thường trong lớp chèo. Việc kéo dài các câu thơ cũng giúp tạo ra đủ thời gian cho diễn viên thực hiện các động tác múa kèm theo lời hát.
Câu 5
Hãy phân tích sự chuyển nghĩa của từ 'đò' trong hai dòng thơ sau:
Tôi gọi đò, đò không đến,
Ngồi chờ mãi cũng không thấy đò.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về sự chuyển nghĩa để trả lời câu hỏi.
Lời giải chi tiết:
Tôi gọi đò, đò không đến,
Ngồi chờ mãi cũng không thấy đò.
Từ 'đò' ban đầu chỉ một phương tiện chở hàng qua sông nhưng ở dòng thơ thứ nhất, nó đã được sử dụng với nghĩa bóng, chỉ 'người lái đò' (vì đó là vật không có cảm giác, không thể nghe được tiếng gọi và cũng không thể nói 'đến'). Còn ở dòng thơ thứ hai, 'đò' trong cụm từ 'không thấy đò' đã có ý nghĩa ẩn dụ, chỉ tình trạng trì hoãn, chậm trễ hoặc thiếu vắng, đáng buồn.
Câu 6
Xác định ý nghĩa của các từ 'trăng gió', 'gió trăng' trong đoạn lời thoại sau của Xuý Vân:
Tôi không thể bắt kịp người trăng gió.
Gió trăng thời mặc gió trăng,
Phương pháp giải:
Phân tích ý nghĩa của các từ 'trăng gió', 'gió trăng'.
Lời giải chi tiết:
Hai từ 'trăng gió', 'gió trăng' trong đoạn lời thoại của Xuý Vân ('Tôi không thể bắt kịp người trăng gió./ Gió trăng thời mặc gió trăng') không chỉ đề cập đến hiện tượng tự nhiên mà còn ám chỉ tính cách, tình trạng của con người. Người 'trăng gió' hoặc 'gió trăng' thường là những người lãng mạn, dễ mến, nhạy cảm với tình yêu, phần nào không tuân theo các quy tắc giao tiếp giữa nam và nữ mà xã hội truyền thống đã định sẵn.
Câu 7
Xuý Vân xứng đáng nhận được sự thông cảm hay không? Đưa ra quan điểm của bạn về vấn đề này.
Phương pháp giải:
Nêu quan điểm cá nhân về vấn đề này.
Lời giải chi tiết:
Khi đánh giá việc liệu Xuý Vân có xứng đáng nhận được sự thông cảm hay không, cần phải xem xét từ một góc nhìn nhân văn hoặc đạo đức cụ thể, dựa trên sự hiểu biết sâu sắc về tình hình của nhân vật, hiểu biết về nguyên nhân thúc đẩy nhân vật thực hiện các hành động mà lớp chèo đã mô tả. Có thể thể hiện sự tán thành hoặc không tán thành với nhân vật thông qua các lập luận logic.
Ví dụ: Xuý Vân là một cô gái có lòng trung hiếu, xinh đẹp, việc cô lấy Kim Nham là do bắt buộc từ phía gia đình chứ không phải vì tình yêu. Ngay cả khi lấy chồng, Xuý Vân vẫn luôn làm tròn bổn phận của mình, ủng hộ sự nghiệp học vấn của chồng và cam kết chờ đợi anh trở về. Trong tâm hồn của cô, luôn mong muốn cuộc sống bình yên, đơn giản, hạnh phúc “vợ chồng sát cánh”.
Xuý Vân là một người phụ nữ đầy lòng khao khát yêu thương. Tuy nhiên, vì chồng cô phải xa nhà suốt nhiều năm, Xuý Vân ở tuổi thanh xuân lại phải đối mặt với sự cô đơn, buồn bã khiến cô dễ bị lừa dối bởi những lời nói ngọt ngào của Trần Phương. Việc Xuý Vân giả dại là để tìm kiếm sự tự do, để có thể tự quyết định về cuộc sống của mình, và chính điều này đã dẫn đến thảm kịch cho cô. Mặc dù có lý do để trách móc Xuý Vân, nhưng nói chung, cô chỉ là biểu hiện của số phận đau khổ, của cuộc sống khổ sở của một phụ nữ trong xã hội phong kiến, vì vậy chúng ta có thể cảm thông với cuộc đời và số phận của cô.
