Buzz
Đọc đoạn trích sau trong Vũ Như Tô (hồi thứ nhất, lớp VII) và trả lời các câu hỏi: (Đọc đoạn trích trong SBT Ngữ văn 11 KNTT trang 27 -28)
Câu 1 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Tình huống được miêu tả trong trích đoạn kịch là gì? Phân tích giá trị của tình huống kịch đó. Phương pháp giải: Đọc kĩ lại cả văn bản để đưa ra tình huống được miêu tả. Từ đó phân tích giá trị của tình huống kịch. Lời giải chi tiết: Tình huống được miêu tả trong đoạn trích: Vũ Như Tô bị Lê Tương Dực bắt vào cung xây dựng Cửu Trùng Đài. Ông nhất định không chịu, mang vợ con đi trốn và sau đó bị áp giải về kinh thành, tính mạng của Vũ Như Tô và gia đình rất đối nguy ngập. Tình huống kịch thể hiện bối cảnh xã hội rối ren, nhiễu nhương thời hậu Lê, khi vua chúa tàn ác, ăn chơi sa đoạ, sai nha lộng quyền, dân thường bị chà đạp, khinh rẻ. Mặt khác, tình huống này buộc nhân vật phải đưa ra những lựa chọn mang tính quyết định: hoặc bảo vệ nhân cách thanh cao và từ chối xây Cửu Trùng Đài, chấp nhận cái chết, hoặc chấp nhận xây dựng Cửu Trùng Đài và từ bỏ lí tưởng nghệ thuật cao đẹp của mình. Mỗi lựa chọn đều là lựa chọn sinh tử giúp bộc lộ tính cách của nhân vật. Tình huống kịch cũng đẩy nhân vật Vũ Như Tô vào một tình thế đầy mâu thuẫn giữa tình cảm gia đình và danh dự, lòng tự trọng của người nghệ sĩ - một mặt ông đau đớn khi thấy gia đình bị hành hạ, mặt khác, lòng tự trọng không cho phép ông thỏa hiệp và đầu hàng. Mâu thuẫn này tạo nên xung đột nội tâm hết sức dữ dội trong Vũ Như Tô, được bộc lộ qua những lời thoại bi phẫn, tuyệt vọng của nhân vật.
Câu 2 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Vì sao Vũ Như Tô lại từ chối xây dựng Cửu Trùng Đài? Sự từ chối này cho thấy tính cách gì của nhân vật? Phương pháp giải: Đọc kĩ lại toàn văn bản, để đưa ra lí do khiến Vũ Như Tô từ chối xây dựng Cửu Trùng Đài. Từ đó rút ra tính cách của nhân vật. Lời giải chi tiết: Lí do: Thứ nhất, ông nhận ra bản chất của vua chúa, quan lại là tàn ác và không muốn phục vụ cho hôn quân. Thứ hai, ông ý thức được tài năng và phẩm giá của mình và có một lí tưởng cao đẹp về nghệ thuật (“Xây Cửu Trùng Đài cho một tên bạo chúa, một tên thoán nghịch, cho một lũ gái dâm ô? Tôi không thể đem tài ra làm một việc ô uế, muôn năm làm bia miệng cho người đời được.”). Hành động từ chối xây dựng Cửu Trùng Đài, dù tính mạng của bản thân và gia đình nguy ngập, cho thấy lòng tự trọng, tính cách can trường, cương trực, khẳng khái, lí tưởng nghệ thuật thanh cao, không vụ lợi của Vũ Như Tô, đồng thời cũng cho thấy số phận đầy bi kịch của người nghệ sĩ trong một thời đại bạo loạn.
Câu 3 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Đan Thiềm đã sử dụng những lập luận nào để thuyết phục Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài? Bạn có điều gì để nói về những lập luận này? Tại sao nhân vật lại làm như vậy? Phương pháp giải: Đọc kĩ toàn bộ văn bản để biết lập luận mà Đan Thiềm sử dụng để thuyết phục Vũ Như Tô. Nhận xét về các lập luận và lí do mà nhân vật đã thực hiện hành động đó. Lời giải chi tiết: Đan Thiềm đề nghị Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài, với những lập luận rất thuyết phục: Vũ Như Tô có tài năng và nên sử dụng tài năng đó ('Vậy thì các ông luyện nghề làm gì, luyện mà không đem ra thì thố?'); xây Cửu Trùng Đài là cơ hội để thể hiện tài năng và theo đuổi ước mơ ('Đây là lúc ông nên mượn tay vua Hồng Thuận mà thực hành cái mộng lớn của ông.'); triều đại có hạn nhưng nghệ thuật vĩnh cửu ('Vua Hồng Thuận và lũ cung nữ kia rồi mất đi nhưng sự nghiệp của ông còn lại về muôn đời.'); và cuối cùng, nhân dân sẽ hưởng lợi từ công trình của ông ('Dân ta nghìn thu được hãnh diện, không phải thẹn với những cung điện đẹp nước ngoài, thế là đủ. Hậu thế sẽ xét công cho ông, và nhớ ơn ông mãi mãi'). Những lập luận này đều rất sắc bén và thuyết phục. Đan Thiềm quyết tâm khuyên Vũ Như Tô vì bà tôn trọng tài năng của ông, hiểu biết về ước mơ cao đẹp và tính cách cương trực của ông, đồng thời cũng muốn thực hiện những giá trị đẹp đẽ, vĩnh cửu, và trường tồn.
Câu 4 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Lời đa tạ của Vũ Như Tô cho thấy quyết định gì của nhân vật? Tại sao nhân vật có quyết định đó? Phương pháp giải: Đọc kĩ toàn văn bản để biết quyết định của Vũ Như Tô khi nói lời cảm ơn và giải thích về quyết định đó. Lời giải chi tiết: Lời đa tạ của Vũ Như Tô cho thấy ông đã quyết định sống để xây dựng Cửu Trùng Đài. Vũ Như Tô quyết định như vậy một phần là vì ông cảm động trước tấm lòng tri âm và 'biệt những liên tài' của Đan Thiềm, bị thuyết phục bởi lập luận sắc bén của bà, và một phần sâu xa hơn là vì lời nói của Đan Thiềm đã chạm đến ước mơ mà ông muốn theo đuổi suốt đời: tạo ra một tác phẩm nghệ thuật đẹp đẽ, ghi danh mãi mãi, cống hiến cho đất nước và nhân dân. Việc từ chối xây Cửu Trùng Đài thể hiện vẻ đẹp của phẩm giá của Vũ Như Tô, nhưng việc chấp nhận xây dựng Cửu Trùng Đài cũng thể hiện lí tưởng nghệ thuật cao cả của người nghệ sĩ trong ông.
Câu 5 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Xung đột chính được mô tả trong đoạn trích là gì? Dựa vào cái gì bạn nhận biết xung đột đó? Phương pháp giải: Đọc kĩ toàn bộ văn bản để xác định xung đột chính của đoạn trích. Sử dụng các chi tiết và lập luận để nhận biết xung đột đó. Lời giải chi tiết: Xung đột chính trong văn bản là mâu thuẫn giữa hoài bão và thực tế của cuộc sống, mâu thuẫn giữa nghệ thuật và quyền lực, mâu thuẫn giữa cá nhân và lịch sử. Những mâu thuẫn này luôn buộc mỗi cá nhân phải suy nghĩ, lựa chọn, và mỗi lựa chọn, hành động khác nhau sẽ bộc lộ những giá trị sống, phẩm chất, và tính cách khác nhau của con người. Đan Thiềm cố gắng khuyến khích Vũ Như Tô xây dựng Cửu Trùng Đài vì bà tôn trọng tài năng của ông và hiểu rõ hoài bão của ông, trong khi Vũ Như Tô từ chối vì ông muốn bảo vệ phẩm giá và lí tưởng của mình.
Câu 6 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một): Văn học là kết quả của một tình huống nhân sinh. Theo bạn, tình huống nhân sinh nào được tóm gọn trong đoạn trích? Phương pháp giải: Đọc kĩ toàn bộ văn bản để xác định tình huống nhân sinh được tóm gọn. Lời giải chi tiết: Từ những sự kiện lịch sử cụ thể, đoạn trích đã tổng hợp thành một tình huống nhân sinh phổ quát: mâu thuẫn giữa khát vọng và thực tế của cuộc sống, mâu thuẫn giữa nghệ thuật và quyền lực, mâu thuẫn giữa cá nhân và lịch sử. Những tình huống này buộc mỗi cá nhân phải suy nghĩ, lựa chọn, và mỗi lựa chọn, hành động khác nhau sẽ bộc lộ những giá trị sống, phẩm chất, và tính cách khác nhau của con người.
Câu 7
Câu 7 (trang 28, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập một):
Thông điệp bạn nhận được sau khi đọc đoạn trích là gì?
Phương thức tiếp cận:
Đọc cẩn thận đoạn văn để tìm ra ý nghĩa mà bạn cảm nhận được.
Giải thích chi tiết:
Đoạn trích này tả cảnh số phận bi thảm của con người trong một bối cảnh lịch sử hỗn loạn, thể hiện sự đau khổ của người nghệ sĩ tài năng, mong muốn dâng hiến nhưng không thể thực hiện ước mơ nghệ thuật của mình.
