Buzz
Trả lời câu hỏi bài tập 7 SBT trang 13,14 Ngữ văn 6 Kết nối tri thức, tập 2
Đọc đoạn trích sau và trả lời các câu hỏi:
Ngày xưa, có một người tên là Trương Ba, người còn trẻ tuổi nhưng đánh cờ tướng rất cao. Nước cờ của anh chàng không mấy ai trong thiên hạ địch nổi. Bao nhiêu giải cờ trong những hội hè mùa xuân đều về tay anh. Tiếng đồn vang khắp nước, sang đến tận Trung Quốc. Buổi ấy, ở Trung Quốc có ông Kỵ Như cũng nổi tiếng cao cờ. Khi nghe tiếng Trương Ba, Kỵ Như liền xách khăn gói sang Nam tìm đến tận nhà tỉ thí. Hai người đọ tài nhau mấy ván liền không phân thua được. Nhưng đến ván thứ ba, Trương Ba dồn Kỵ Như vào thế bí. Thấy đối phương vò đầu suy nghĩ, Trương Ba kiêu hãnh bảo:
- Nước cờ này dù có Đế Thích xuống đây cũng đừng có hòng gỡ nổi.
Bấy giờ Đế Thích là thần cờ đang ngồi trên thiên đình, bỗng nghe câu nói hỗn xược của Trương Ba xúc phạm đến mình, liền cưỡi mây xuống trần định cho y biết tay. Trương Ba và Kỵ Như đang đánh, chợt có một ông cụ già đến ngồi cạnh bàn cờ. Ông cụ thủng thỉnh mách cho Kỵ Như mấy nước. Phút chốc bên Kỵ Như chuyển bại thành thắng. Trương Ba cau có, trong bụng tức giận ông già ở đâu đến làm cho mình lâm vào thế bí. Nhưng nhìn thấy ông cụ râu tóc trắng xoá, mặt mũi không có vẻ là người trần, chàng chợt hiểu, liền sụp xuống lạy mà rằng: “Ngài hẳn là thần Đế Thích đây rồi, tôi người trần mắt thịt không biết, xin thứ lỗi'. Đế Thích cười bảo: “Ta nghe nhà ngươi tự phụ là cao cờ nên xuống xem cho biết'. Trương Ba liền giữ Đế Thích lại mua rượu, giết gà khoản đãi rất chu tất. Đế Thích tuy mới gặp cũng rất yêu mến Trương Ba. Thấy anh chàng khẩn khoản muốn học nước cờ của mình, Đế Thích bảo: “Ta thấy nhà ngươi có bụng chân thành. Vậy ta cho một nắm hương này, mỗi lần cần đến ta thì thắp lên một cây, ta sẽ xuống”. Nói đoạn, cưỡi mây bay về trời.
(Nguyễn Đổng Chi, Hồn Trương Ba da hàng thịt, trích Kho tàng truyện cổ tích Việt Nam, tập 1, NXB Giáo dục, Hà Nội, 2000, tr. 369)
Câu 1
Những yếu tố nào giúp em biết đoạn trên đây được trích từ bản kể truyện cổ tích?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn trích
Lời giải chi tiết:
Những yếu tố sau đây giúp ta biết được đoạn trích được lấy từ bản kể một truyện cổ tích:
- Câu mở đầu nói về sự việc xảy ra vào thời quá khứ xa xưa, thời gian không xác định: Ngày xưa...
- Nhân vật được giới thiệu ngay ở câu đầu: Ngày xưa, có một người tên là Trương Ba, người còn trẻ tuổi nhưng đánh cờ tướng rất cao.
- Sự xuất hiện của những yếu tố có tính chất kì ảo (thần cờ Đế Thích trên thiên đình cưỡi mây xuống trần, Đế Thích cưỡi mây về trời).
- Có chi tiết gợi trí tò mò của người đọc, người nghe (lời dặn của Đế Thích khi từ biệt Trương Ba để về thiên đình).
Câu 2
Để đánh dấu lời của các nhân vật trong truyện, đoạn trích đã dùng hình thức trình bày nào?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn trích
Lời giải chi tiết:
Trong đoạn trích, người viết văn bản đã dùng hai hình thức trình bày để giúp người đọc nhận ra lời nhân vật:
- Hình thức thứ nhất: Sau lời dẫn của người kể chuyện, dùng dấu hai chấm, xuống dòng, gạch đầu dòng, ghi lời của nhân vật.
- Hình thức thứ hai: Sau lời dẫn của người kể chuyện, dùng dấu hai chấm, mở ngoặc kép, ghi lời của nhân vật.
Câu 3
Phần tiếp theo của câu chuyện, Đế Thích và Trương Ba sẽ tiếp tục gặp nhau. Điều đó đã được tiết lộ trong đoạn trích.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn trích
Lời giải chi tiết:
Để biết khả năng Trương Ba gặp lại Đế Thích trong phần sau của câu chuyện, chú ý đến chi tiết: 'Thấy anh chàng khẩn khoản muốn học nước cờ của mình, Đế Thích bảo: 'Ta thấy nhờ ngươi có bụng chân thành. Vậy ta cho một nắm hương này, mỗi lần cần đến ta thì tháp lên một cây, ta sẽ xuống'.' Trong truyện cổ tích, những vật lạ như nắm hương của Đế Thích luôn có tác dụng. Và điều đó đã xảy ra. Nếu đọc hết câu chuyện, sẽ biết rằng: Sau này, Trương Ba qua đời đột ngột, bà vợ thấy nắm hương mà chồng cất giữ, thắp lên trước bàn thờ của chồng, Đế Thích liền xuống hỏi có việc gì.
Câu 4
Phân tích tính chất kỳ ảo của một nhân vật trong đoạn trích.
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn trích và phân tích tính chất kỳ ảo
Lời giải chi tiết:
Trong đoạn trích, tính chất kỳ ảo được thể hiện qua nhân vật Đế Thích. Đây là một nhân vật thần thoại (gọi là thần cờ), trên thiên đình, có khả năng nghe được tiếng nói của con người ở thế giới dưới, có thể cưỡi mây xuống trần, lúc hiện lúc biến. Đồng thời, ông có loại hương đặc biệt (tặng Trương Ba một nắm, chỉ cần cần gặp Đế Thích thì thắp lên một cây). Những chi tiết lạ lùng, huyền ảo này hoàn toàn không có thực trong cuộc sống hàng ngày. Đó là kết quả của trí tưởng tượng phong phú của dân gian.
Câu 5
Nếu phải kể lại đoạn trên bằng lời của một trong các nhân vật đã xuất hiện, em sẽ chọn kể theo lời của nhân vật nào? Vì sao?
Phương pháp giải:
Đọc kĩ đoạn trích và lựa chọn nhân vật phù hợp
Lời giải chi tiết:
Trong đoạn trích có ba nhân vật: Trương Ba, Kỵ Như và Đế Thích. Trong đó, Kỵ Như và Đế Thích xuất hiện sau, không có thông tin chi tiết về Trương Ba. Vì vậy, việc chọn Trương Ba làm người kể chuyện là phù hợp nhất.
Câu 6
Dựa vào các câu “Buổi ấy, ở Trung Quốc có ông Kỵ Như cũng nổi tiếng cao cờ. Khi nghe tiếng Trương Ba, Kỵ Như liền xách khăn gói sang Nam tìm đến tận nhà tỉ thí”, em hãy đoán nghĩa của từ tỉ thí.
Phương pháp giải:
Liên hệ bản thân
Lời giải chi tiết:
Từ tỉ thí nếu đứng riêng, có thể em chưa hiểu nghĩa của nó. Nhưng dựa vào các câu “Buổi ấy, ở Trung Quốc có ông Kỵ Như cũng nổi tiếng cao cờ. Khi nghe tiếng Trương Ba, Kỵ Như liền xách khăn gói sang Nam tìm đến tận nhà tỉ thí” ta có cơ sở để đoán tỉ thí là trận đấu (ở đây là trận đánh cờ) để xác định người thắng người thua.
Câu 7
Trong câu “Hai người đọ tài nhau mấy ván liên không phân thắng bại được”, em hãy tìm từ thay thế cho từ thắng bại mà vẫn giữ nguyên nghĩa của câu.
Phương pháp giải:
Vận dụng kiến thức về từ đồng nghĩa
Lời giải chi tiết:
Trong câu 'Hai người đọ tài nhau mấy ván liền không phân thắng bại được”, từ thắng bại có thể thay bằng thắng hoặc thua. Thay từ như thế, nghĩa của câu vẫn không thay đổi.
