Buzz
1. Những kiến thức cơ bản cần nắm
1. Định nghĩa về lực ma sát
Lực ma sát là lực xuất hiện tại mặt tiếp xúc giữa hai vật, cản trở sự chuyển động của chúng.
Ví dụ: Khi bạn trượt từ trên cầu trượt xuống, lực ma sát xuất hiện giữa lưng bạn và bề mặt cầu trượt.
Khi đẩy một thùng hàng trên sàn, lực ma sát giữa sàn và thùng hàng sẽ xuất hiện, cản trở sự di chuyển của thùng hàng.
- Độ lớn của lực ma sát phụ thuộc vào đặc điểm của bề mặt tiếp xúc giữa các vật.
Nếu bề mặt tiếp xúc gồ ghề, lực ma sát tạo ra sẽ lớn hơn.
Nếu bề mặt tiếp xúc mịn màng, lực ma sát tạo ra sẽ nhỏ hơn.
Ví dụ: Khi đo lực trong hai trường hợp, giá trị lực kế khác nhau: trường hợp a là 3N, trong khi trường hợp b là 2N. Sự khác biệt này là do bề mặt sàn tiếp xúc với khối gỗ ở hai trường hợp khác nhau, tạo ra lực ma sát khác nhau.
Giá trị lực kế đo được ở trường hợp a lớn hơn ở trường hợp b vì bề mặt sàn ở trường hợp a gồ ghề hơn, dẫn đến lực ma sát lớn hơn.
2. Lực ma sát trượt
Lực ma sát trượt xuất hiện khi một vật di chuyển trên bề mặt của vật khác.
Ví dụ: Khi giáo viên viết phấn lên bảng, lực ma sát trượt xuất hiện giữa viên phấn và mặt bảng.
Khi bạn trượt từ cầu trượt xuống đất, lực ma sát trượt xuất hiện giữa lưng bạn và bề mặt cầu trượt.
2. Lực ma sát nghỉ
Lực ma sát nghỉ là lực xuất hiện để ngăn cản sự chuyển động của một vật khi nó tiếp xúc với bề mặt của một vật khác có xu hướng di chuyển trên đó.
Ví dụ: Ô tô có thể đậu trên đường dốc nhờ vào lực ma sát nghỉ.
Thêm vào đó, còn có lực ma sát lăn, lực này xuất hiện khi một vật lăn trên bề mặt của một vật khác.
2. Giải bài Khoa học tự nhiên lớp 6, bài 40, chương trình Chân trời sáng tạo - phần giới thiệu
Phần giới thiệu:
Khi bạn A cố gắng di chuyển tủ gỗ trên sàn bằng cách đẩy, việc này trở nên khó khăn. Vậy nguyên nhân là gì?
Giải thích: Sự khó khăn trong việc di chuyển tủ gỗ là do lực cản xuất hiện giữa bề mặt tiếp xúc của tủ và sàn, gây trở ngại cho chuyển động của tủ.
Câu hỏi để thảo luận
Câu 1: Lực cản khi tủ gỗ di chuyển trên mặt bàn là loại lực nào: lực tiếp xúc hay lực không tiếp xúc?
Trả lời: Đó là lực tiếp xúc
Câu 2: Tại sao giá trị đo được từ lực kế khác nhau trong hai trường hợp hình 40.1 và 40.2 khi kéo khối gỗ trượt đều?
Trả lời:
Do sự khác biệt trong tính chất của bề mặt sàn mà tủ gỗ tiếp xúc đã dẫn đến các mức độ lực cản khác nhau.
Câu 3: Dựa vào kết quả thí nghiệm và các hình 40.1, 40.2, hãy giải thích nguyên nhân gây ra lực ma sát.
Đáp án:
Nguyên nhân của lực ma sát là do sự tương tác giữa các bề mặt tiếp xúc của hai vật.
Câu 4: Khi bỏ tay ra khỏi khối gỗ như trong hình 40.3, khối gỗ sẽ chuyển động ra sao và lý do là gì?
.jpg)
Đáp án:
Khi tay được rút khỏi khối gỗ, khối gỗ sẽ tiếp tục trượt trên mặt bàn. Điều này xảy ra do lực ma sát tại bề mặt tiếp xúc giữa khối gỗ và bàn, cộng với lực từ tay đã làm cho khối gỗ di chuyển.
Câu 5: Tại sao trong thí nghiệm 2, dù kéo khối gỗ bằng một lực, khối gỗ vẫn không di chuyển trên mặt bàn?
Đáp án:
Lực kéo đã được cân bằng với lực ma sát trên mặt phẳng ngang, điều này đã giữ cho khối gỗ không di chuyển và nằm yên.
Câu 6: Lực ma sát ảnh hưởng như thế nào khi một vật đang di chuyển?
Đáp án: Lực ma sát có thể hỗ trợ hoặc làm cản trở sự di chuyển của vật tùy thuộc vào tình huống.
Câu 7: Khi đi bộ trên mặt đường trơn, điều gì xảy ra?
Đáp án: Trên mặt đường trơn, lực ma sát giữa chân và mặt đường giảm, dễ dẫn đến việc bị trượt ngã.
Câu 8: Khi tài xế đạp phanh gấp, điều gì xảy ra nếu má phanh đã bị mòn?
Đáp án: Nếu má phanh bị mòn, khi tài xế đạp phanh, lực ma sát có thể không đủ để dừng xe, hoặc thậm chí không có lực ma sát để làm cho xe ngừng lại.
Câu 9: Tại sao dép và lốp xe bị mòn sau một thời gian sử dụng?
Trả lời: Do dép và lốp xe thường xuyên cọ sát và ma sát với mặt đất, dẫn đến tình trạng bị mòn dần theo thời gian.
Câu 10: Hãy đưa ra hai ví dụ về ảnh hưởng tích cực và tiêu cực của ma sát trong giao thông.
Trả lời:
Tác động của ma sát trong giao thông:
- Có lợi: Khi xe xuống dốc, việc sử dụng phanh tạo ra ma sát giúp làm giảm tốc độ; mặt đường hơi gồ ghề giúp tăng ma sát, giảm nguy cơ trơn trượt cho phương tiện.
- Có hại: Lực ma sát gây mòn cho đĩa, líp, và xích của xe đạp; ma sát cũng làm mòn lốp của các phương tiện giao thông.
Câu 11: Dựa vào hình 40.9, giải thích tại sao các vận động viên đua xe thường cúi thấp và giữ thân người gần như song song với mặt đường?
.jpg)
Trả lời: Điều này giúp giảm thiểu tác động của lực cản không khí.
Câu 12: Khi thực hiện thí nghiệm 3, hãy cho biết tờ giấy nào tiếp đất trước và lý do tại sao?
Trả lời: Tờ giấy vo tròn sẽ tiếp đất trước. Điều này xảy ra vì tờ giấy phẳng chịu nhiều lực cản từ không khí hơn.
3. Giải bài tập Khoa học tự nhiên lớp 6, bài 40 - Phần luyện tập
Bài 1: Đưa ra ví dụ về lực ma sát trong cuộc sống hàng ngày
Trả lời:
- Khi sơn tường bằng rulo, lực ma sát xuất hiện giữa rulo và bề mặt tường.
- Khi phanh xe, bánh xe ngừng quay và lực ma sát giữa mặt lốp và đường giúp xe dừng lại nhanh chóng.
- Khi trượt từ cầu trượt xuống, lực ma sát giữa lưng bạn và bề mặt cầu trượt giúp điều chỉnh tốc độ di chuyển.
Bài 2: Đưa ra một ví dụ về lực ma sát trong đời sống hằng ngày
Trả lời: Khi giáo viên viết chữ bằng phấn trên bảng, có lực ma sát trượt giữa viên phấn và mặt bảng
Bài 3:
Đưa ra một ví dụ về ma sát nghỉ trong cuộc sống thường ngày
Trả lời:
Một ví dụ về ma sát nghỉ trong đời sống là:
- Ô tô có thể đỗ trên đường nghiêng nhờ vào lực ma sát nghỉ
- Việc di chuyển trên sàn nhà trơn cũng nhờ vào ma sát nghỉ
Bài 4: Đưa ra ví dụ về cách lực ma sát vừa cản trở vừa thúc đẩy chuyển động
Trả lời:
- Một ví dụ về lực ma sát giúp thúc đẩy chuyển động của vật là:
Lực ma sát nghỉ từ mặt đất tác động lên chân người giúp người đó tiến về phía trước. Lực ma sát nghỉ ở đây góp phần đẩy người di chuyển về phía trước
Các rãnh và gai trên lốp xe gia tăng ma sát giữa bánh xe và mặt đường, giúp xe di chuyển thuận lợi hơn về phía trước
- Một ví dụ về lực ma sát cản trở chuyển động của vật là:
Khi trượt từ cầu trượt xuống, lực ma sát giữa lưng và mặt cầu trượt cản trở sự di chuyển của bạn.
Do ma sát giữa bánh xe cao su và mặt đường nhựa rất lớn, nên xe cần tiêu tốn nhiều năng lượng để có thể di chuyển.
4. Giải khoa học tự nhiên lớp 6 Bài 40 - phần áp dụng
Bài 1: Tại sao bề mặt lốp xe không được làm mịn? Và tại sao đế giày lại có nhiều gồ ghề?
Trả lời: Bề mặt lốp xe không được làm mịn nhằm tăng cường ma sát giữa lốp và mặt đường, giúp xe không bị trượt.
- Đế giày có gồ ghề để tăng ma sát với mặt đường, giúp người đi không bị trượt ngã.
Bài 2:
Tại sao việc kiểm tra và thay lốp xe định kỳ là cần thiết đối với người lái xe cơ giới (ô tô, xe máy,...) ?
Trả lời:
Lốp xe mòn làm giảm ma sát giữa lốp và mặt đường. Nếu không kiểm tra và thay lốp thường xuyên, xe có thể trượt, gây nguy hiểm khi lưu thông.
Do đó, cần phải yêu cầu người lái xe cơ giới kiểm tra và thay lốp xe khi cần thiết để đảm bảo an toàn.
Bài viết trên Mytour đã cung cấp cho bạn đọc thông tin chi tiết về KHTN lớp 6 bài 40: Lực ma sát. Xin cảm ơn bạn đọc đã theo dõi và quan tâm đến nội dung bài viết.
