Giải bài tập Lịch Sử lớp 10 Cánh diều (súc tích và dễ hiểu)

1. Giải bài tập Lịch sử 10 Cánh diều Bài 1: Hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

Giải đáp câu hỏi mục 1 trang 5 SGK Lịch sử 10

Xem xét thông tin và quan sát hình 1.1, 1.2, hãy:

- Giải thích khái niệm lịch sử và phân biệt giữa hiện thực lịch sử với nhận thức lịch sử.

- So sánh hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử thông qua sự kiện ngày 2-9-1945 tại Việt Nam.

- Giải thích định nghĩa về Sử học.

Phương pháp giải quyết:

Ôn lại định nghĩa về lịch sử, hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử

Lời giải chi tiết:

- Khái niệm về lịch sử có thể được hiểu theo ba cách chính:

+ Thứ nhất, lịch sử là tổng hợp các sự kiện đã xảy ra trong quá khứ của nhân loại.

+ Thứ hai, lịch sử bao gồm các câu chuyện về quá khứ hoặc các tác phẩm ghi lại những sự kiện đã qua.

+ Thứ ba, lịch sử là một ngành khoa học (hay còn gọi là Sử học) chuyên nghiên cứu quá khứ của con người, khám phá các sự kiện và hiện tượng đã xảy ra trong xã hội loài người, từ đó phát hiện ra các quy luật phát triển của chúng.

Vì vậy, khái niệm lịch sử liên quan đến hai yếu tố chính: hiện thực lịch sử và nhận thức lịch sử.

- Hiện thực lịch sử:

+ Bao gồm toàn bộ những sự kiện đã xảy ra trong quá khứ, tồn tại một cách khách quan, không bị ảnh hưởng bởi ý kiến hay mong muốn của con người (người nghiên cứu).

VD: Vào ngày 2-9-1945, tại Quảng trường Ba Đình (Hà Nội), trước đông đảo nhân dân, Chủ tịch Hồ Chí Minh đã công bố bản Tuyên ngôn Độc lập, thành lập nước Việt Nam Dân chủ Cộng hòa, đánh dấu sự thắng lợi của Cách mạng tháng Tám năm 1945. Đây là một hiện thực lịch sử (sự thật, khách quan).

- Nhận thức lịch sử:

+ Bao gồm toàn bộ kiến thức lịch sử, hiểu biết, ý niệm và cách nhìn nhận của con người về quá khứ (nhận thức về các sự kiện đã xảy ra).

VD: Đối với Cách mạng tháng Tám năm 1945 ở Việt Nam, nhiều người tin rằng đây là kết quả của sự chuẩn bị công phu và sự lãnh đạo sáng suốt của Đảng. Tuy nhiên, cũng có ý kiến cho rằng đó chỉ là sự 'hên xui'.

- Khái niệm về Sử học:

Sử học là một ngành khoa học nghiên cứu về quá khứ của nhân loại. Nó khám phá các sự kiện và hiện tượng đã xảy ra trong xã hội loài người và tìm hiểu các quy luật hình thành và phát triển của chúng.

Trả lời câu hỏi mục 2.1 trang 6 sách giáo khoa Lịch sử lớp 10

Xem qua thông tin và quan sát hình 1.3, 1.4, hãy trình bày đối tượng mà Sử học nghiên cứu. Đưa ra ví dụ cụ thể.

Phương pháp giải:

Xem qua thông tin và quan sát hình 1.3, 1.4

Lời giải chi tiết:

Đối tượng nghiên cứu của Sử học bao gồm toàn bộ các hoạt động của con người (từ cá nhân đến tổ chức, cộng đồng, quốc gia hay khu vực…) trong quá khứ, trải rộng trên nhiều lĩnh vực như chính trị, kinh tế, xã hội, văn hóa, quân sự và ngoại giao.

Ví dụ: Lịch sử dân tộc Việt Nam kéo dài từ thời Hùng Vương đến thời kỳ chống Mỹ cứu nước, hoặc sự kiện ngày Nhà giáo Việt Nam 20/11,…

Trả lời câu hỏi mục 2.2 trang 7 SGK Lịch sử 10

- Trình bày chức năng và nhiệm vụ của Sử học. Đưa ra ví dụ minh họa.

Giải thích ý nghĩa của đoạn trích trong bài tựa của sách “Đại Việt sử kí tục biên” của Phạm Công Trứ.

Phương pháp giải bài tập:

Xem thông tin và nghiên cứu sơ đồ 1.1

Cung cấp lời giải chi tiết:

2. Giải bài tập Lịch sử lớp 10 Cánh diều Bài 2: Mối liên hệ giữa tri thức lịch sử và đời sống

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 14 trong SGK Lịch sử lớp 10

Xem xét thông tin, tài liệu và nghiên cứu Sơ đồ 2.1, Hình 2.2 để:

- Xác định vai trò và tầm quan trọng của tri thức lịch sử đối với cuộc sống hiện tại.

- Trong bối cảnh toàn cầu hóa, theo quan điểm của em, cần thực hiện những biện pháp gì để bảo tồn bản sắc văn hóa?

Phương pháp giải bài tập:

Hãy xem hình 2.1 và đọc trang 12 sách giáo khoa

Chi tiết lời giải:

- Tầm quan trọng của kiến thức lịch sử đối với cuộc sống:

+ Cung cấp hiểu biết về quá khứ cho cá nhân và xã hội

+ Giúp bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của các cộng đồng

+ Cung cấp nền tảng cho các cộng đồng sống hòa hợp và phát triển bền vững

- Tầm quan trọng của kiến thức lịch sử đối với đời sống:

+ Giúp con người hiểu sâu về nguồn gốc và bản sắc cá nhân, cộng đồng qua các thời kỳ

+ Kiến thức về nguồn gốc và bản sắc giúp con người hiểu rõ hơn về chính mình và thế giới xung quanh

+ Cơ sở để bảo tồn và phát huy giá trị lịch sử, văn hóa của cộng đồng và hòa nhập trong thế giới đa dạng

+ Rút ra bài học từ quá khứ và áp dụng thành công để tránh lặp lại những sai lầm.

+ Dự đoán cơ hội và rủi ro trong tương lai, hoặc nhận diện xu hướng phát triển của thời đại hiện tại

- Trong bối cảnh toàn cầu hóa, để bảo tồn bản sắc văn hóa, cần:

+ Tăng cường giáo dục và tuyên truyền nhằm nâng cao nhận thức cộng đồng về giá trị của việc hiểu biết bản sắc văn hóa dân tộc, từ đó hình thành ý thức giữ gìn bản sắc văn hóa dân tộc một cách chủ động, tích cực và tự giác.

+ Bảo tồn và phát huy các giá trị văn hóa truyền thống của cộng đồng các dân tộc Việt Nam

+ Lựa chọn tiếp thu các yếu tố văn hóa từ bên ngoài một cách chọn lọc.

+ Việc bảo tồn và phát huy bản sắc văn hóa cần gắn liền với việc gìn giữ không gian văn hóa - nơi duy trì cuộc sống của cộng đồng dân tộc.

Trả lời câu hỏi mục 2.1 trang 15 sách giáo khoa Lịch sử 10

Xem thông tin và quan sát Bảng 2.1, Hình 2.3 để giải thích lý do học lịch sử suốt đời và đưa ra ví dụ.

Cách giải:

Nhìn vào hình và đọc trang 15 sách giáo khoa

Chi tiết lời giải:

Lý do cần học lịch sử suốt đời:

- Lịch sử có một kho tàng tri thức phong phú và đa dạng. Để hiểu đúng về lịch sử, cần phải trải qua một quá trình dài lâu

- Kiến thức về lịch sử không ngừng thay đổi và phát triển. Những hiểu biết hiện tại có thể không còn đúng trong tương lai. Do đó, con người cần phải thường xuyên cập nhật để có cái nhìn chính xác hơn.

- Học lịch sử giúp mở rộng và làm mới vốn kiến thức, từ đó hoàn thiện và phát triển bản thân.

3. Giải bài tập Lịch sử 10 Cánh diều Bài 3: Mối quan hệ giữa sử học và các khoa học khác

Trả lời câu hỏi mục 1 trang 19 sách giáo khoa Lịch sử 10

Dựa vào thông tin và hình 3.2, giải thích lý do tại sao sử học lại được coi là một môn khoa học liên ngành và đưa ra ví dụ minh họa.

Cách giải:

Xem xét thông tin và hình 3.2

Chi tiết lời giải:

- Để tái hiện hoạt động của con người trong quá khứ, sử học cần áp dụng nhiều phương pháp nghiên cứu khác nhau như phương pháp lịch sử, phương pháp logic, phân tích và tổng hợp sử liệu, điền dã, và hơn thế nữa. Đồng thời, sử học còn khai thác kiến thức từ nhiều lĩnh vực khoa học xã hội và nhân văn như Địa lí, Tôn giáo học, Văn học, Nhân học, và các lĩnh vực khác.

- Mọi sự kiện và hiện tượng lịch sử trong quá khứ đều gắn liền với điều kiện tự nhiên và bối cảnh chính trị-xã hội cụ thể. Để phục dựng đầy đủ và chính xác bức tranh quá khứ, nhà sử học không thể chỉ dựa vào phương pháp lịch sử đơn thuần.

- Một số đối tượng hoặc chủ đề nghiên cứu trong lịch sử yêu cầu nhà sử học phải có kiến thức nền tảng về lĩnh vực đó trước khi đi vào nghiên cứu chuyên sâu, như lịch sử kinh tế, lịch sử nghệ thuật, lịch sử tôn giáo, và các lĩnh vực khác.

Trả lời câu hỏi mục 2.1 trang 20 sách giáo khoa Lịch sử 10

Dựa vào thông tin và quan sát Hình 3.3, Sơ đồ 3.1, hãy nêu rõ mối liên hệ giữa sử học và các ngành khoa học xã hội và nhân văn khác. Đưa ra ví dụ và phân tích.

Cách giải quyết:

Xem xét thông tin và nghiên cứu Hình 3.3, Sơ đồ 3.1

Chi tiết lời giải:

- Sự phát triển của các ngành khoa học xã hội và nhân văn luôn liên kết chặt chẽ với kiến thức lịch sử.

- Sự phát triển và tồn tại của sử học không thể tách rời khỏi các ngành khoa học xã hội và nhân văn.