Buzz
Đọc lại đoạn văn Mộng đắc thái liên trong SGK Ngữ văn lớp 11, tập hai (trang 30 – 32) và trả lời câu hỏi hoặc thực hiện các yêu cầu:
Câu 1
Câu 1 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Thu thập một số câu ca dao, câu thơ,... viết về hình ảnh cây sen, hoa sen. Đưa ra nhận xét về cách khai thác vẻ đẹp, phẩm chất,... của cây sen, hoa sen mà nội dung các câu ca dao, câu thơ,... đó đề cập.
Phương pháp giải:
Tiếp cận từ quan điểm cá nhân để thu thập một số câu ca dao, câu thơ về hình ảnh cây sen, hoa sen. Từ đó đưa ra nhận xét về cách khai thác vẻ đẹp, phẩm chất của cây sen, hoa sen.
Lời giải chi tiết:
Trong ao bao giờ bằng sen
Lá xanh, hoa trắng lại xen nhụy vàng
Nhụy vàng, hoa trắng, lá xanh
Chưa bao giờ có mùi tanh bùn
→ Đánh giá: Trong một số nền văn hóa phương Đông, cây sen, hoa sen là những hình ảnh gần gũi, thân quen; trong văn hóa Việt Nam, hoa sen có thể coi là “quốc hoa”. Hình ảnh của cây sen, hoa sen,... được sử dụng phong phú trong văn chương. Tùy thuộc vào bối cảnh cụ thể, hình tượng cây sen, hoa sen,... được khai thác từ nhiều góc độ, mức độ khác nhau. Có thể là cảnh vật tượng trưng cho mùa hè ở quê hương, phẩm chất quý giá của loài hoa sinh trưởng trong bùn, hương vị thơm ngát của văn hoá trà sen, tâm sen đắng nhưng có giá trị dược, tơ sen vấn vương quấn quýt, hoa sen là biểu tượng thoát ly mang tính tôn giáo,...
Câu 2
Câu 2 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Phân tích mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình trong bài thơ và các hình ảnh liên quan đến cây sen.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ và phân tích mối quan hệ giữa nhân vật trữ tình trong bài thơ và các hình ảnh liên quan đến cây sen.
Lời giải chi tiết:
- Các hình ảnh về nhân vật trữ tình (cô gái hái sen) và các hình ảnh liên quan đến cây sen có sự kết hợp hoặc liên tưởng giữa cô gái trẻ đẹp và hồ sen, hoa sen, tơ sen,...
-“Hoa sen ai cũng ưa,
Cuống sen ai chẳng thích”
-“Lá sen màu xanh xanh
Hoa sen dáng xinh xinh”
-“Nước hồ lai láng
Dưới nước bóng người in”
Qua bài thơ, có thể thấy, tác giả sử dụng hình ảnh của cây sen để mô tả người con gái: Người con gái có vẻ đẹp tươi mới, nõn nà, di chuyển uyển chuyển, nhẹ nhàng; bóng lá sen như bóng người trên mặt nước hồ; nhóm hoa như tiếng cười e ấp; người mình yêu/ người mình thương giống như hoa sen/ gương sen; tơ sen vấn vương như tình duyên gắn kết...
Câu 3
Câu 3 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Ý nghĩa của khổ thơ thứ tư trong việc nhìn nhận các hiện tượng tự nhiên và đời sống khiến bạn suy ngẫm về điều gì?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ khổ thơ thứ tư để suy nghĩ về cách nhìn nhận các hiện tượng tự nhiên và đời sống.
Lời giải chi tiết:
- Hai dòng đầu của khổ thơ thứ tư trực tiếp thể hiện một sự đối lập: “Mọi người đều thích hoa sen,/ Còn cọng sen thì ít ai thích'. Hoa sen là phần tinh túy của cây sen, được mọi người yêu thích, tận hưởng. Còn cọng sen là phần nhỏ bé, thô sơ, ít được chú ý, chưa nói đến việc yêu thích.
- Điều đặc biệt về cọng sen/ thân sen được giải thích ở hai dòng sau của khổ thơ: “Thân sen ẩn tơ bền,/ Vấn vương không dứt được”. Trong thân sen xù xì, hàng trăm sợi tơ mong manh ẩn chứa bên trong, kết nối cả ngó sen (phần dưới bùn) với đài sen, hoa sen, quyết định tính chất và sức sống của cây sen. Tơ sen khó thấy, như”tơ duyên” làm nên mọi gắn kết.
- Các hiện tượng tự nhiên và đời sống thường có những đặc điểm tương tự. Cái đẹp tinh tế, nhỏ bé nhưng quý báu đôi khi ẩn sâu bên trong. Đòi hỏi mắt nhìn tinh tường, sự hiểu biết sâu sắc về bản chất của hiện tượng; đôi khi cần sự nhạy cảm của tâm hồn, suy tư sâu xa,... để có thể nhận biết.
Câu 4
Câu 4 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Theo bạn, các ý thơ nào trong bài thơ có liên quan ý nghĩa với câu thơ “Dù đã lìa nhau thì còn đọng lại mối tơ trong lòng?' trong Truyện Kiều?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ để xác định các ý thơ nào có liên quan ý nghĩa với câu thơ trong Truyện Kiều.
Lời giải chi tiết:
- Các ý thơ trong bài thơ có liên quan ý nghĩa với câu thơ “Dù đã lìa nhau thì còn đọng lại mối tơ trong lòng” (Truyện Kiều): trong cuống sen có “chân tơ” (tơ bền, tơ quý); sợi tơ mỏng manh có thể kéo dài, tạo ra sự gắn kết, khiến thân sen không thể chia rời (“Khiên liên bất khả đoạn”); cô gái hái sen như bông sen duyên dáng, nõn nà, với động tác hái sen nhẹ nhàng ngập tràn dấu vết của tình yêu,... là người có “tâm tư” – “tâm trí”, mang trong mình tấm lòng trong sáng và trân trọng cái đẹp, cái tình; “Hái sen chớ làm tổn thương đứa nào” là lời tự nhủ của tác giả, được thốt lên khi thưởng thức sen, ngắm nhìn người.
- Việc khai thác từ thi tứ “tơ sen” –“tơ lòng”, trước Nguyễn Du đã có ý thơ nổi tiếng của Mạnh Giao (đời Đường, Trung Quốc): “Thiếp tâm ngẫu trung ti/ Tuy đoạn do khiên liên” (Tâm thiếp như tơ ngó sen/ Dù đứt vẫn còn vương vấn). Có thể câu thơ Truyện Kiều đã được gợi từ ý thơ của Mạnh Giao, nhưng nếu cảm nhận sâu sắc hơn về sự kết hợp đặc biệt giữa “lìa nhau” và “vương tơ trong lòng”, chắc chắn sẽ đem lại cho chúng ta những trải nghiệm và suy tư sâu sắc hơn.
Câu 5
Câu 5 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Bài thơ kết hợp cả phong cách tự sự và trữ tình. Hãy chỉ ra một số biểu hiện cụ thể của hai phong cách này và lí giải chung về nguồn cảm hứng sáng tác của nhà thơ.
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ để xác định các biểu hiện cụ thể của sự kết hợp giữa phong cách tự sự và trữ tình.
Lời giải chi tiết:
- Sự kết hợp của phong cách tự sự và trữ tình:
+ Phong cách tự sự: mô tả chi tiết cảnh hái sen ở Hồ Tây (nhân vật, địa điểm, thời gian, khung cảnh,..); mô tả động tác hái sen; kể lại chuyện hẹn cô hàng xóm đi hái sen;...
+ Phong cách trữ tình: hình ảnh sống động, lãng mạn, tươi sáng (váy cánh bướm, mặt nước lướt sóng, tiếng cười nói; tơ sen vấn vương, lá sen xanh, hoa sen kiều diễm nõn nà,...); hệ thống các phép tu từ so sánh, ẩn dụ; lối ví von tình cảm sâu sắc, lãng mạn; câu hỏi tu từ;...
- Nguồn cảm hứng sáng tác của nhà thơ: ký ức, hoài niệm (giấc mơ) về thời thanh xuân hồn nhiên, đắm chìm trong niềm vui; tình yêu nam nữ – tình yêu lứa đôi lãng mạn tràn đầy; bốn dòng thơ gợi cảm hứng từ việc hẹn hò cùng người đẹp đi hái sen và cảnh hái sen để bàn về việc trân trọng, yêu quý cái đẹp và cuộc sống.
Câu 6
Câu 6 (trang 7, sách bài tập Ngữ Văn 11, tập hai):
Bạn cảm thấy thế nào về cuộc sống tinh thần của nhà thơ được thể hiện trong tác phẩm?
Phương pháp giải:
Đọc kỹ bài thơ để cảm nhận về cuộc sống tinh thần của nhà thơ.
Lời giải chi tiết:
Qua bài thơ, chúng ta có thể cảm nhận được nhà thơ là một người có tinh thần trong sáng, tinh tế, phong phú, sâu lắng. Tình yêu thiên nhiên gắn liền với tình cảm lứa đôi tương phùng, lãng mạn. Cuộc sống nội tâm sâu sắc, kín đáo, tao nhã; suy tư và triết lí sâu xa, phong phú. Mỗi câu thơ của ông thể hiện những cảm xúc trẻ trung, hiện đại, mới mẻ nhưng vẫn mang hồn người và sự tri âm.
