1. Những kiến thức cơ bản về thời gian trong toán lớp 5
Để tính thời gian, chúng ta lấy quãng đường chia cho vận tốc:
Gọi vận tốc là v, quãng đường là s, và thời gian là t, ta có công thức:
t = s ÷ v
Lưu ý: - Đơn vị của thời gian cần phải phù hợp với đơn vị của quãng đường và vận tốc. Ví dụ, nếu quãng đường tính bằng km và vận tốc tính bằng km/giờ, thì thời gian sẽ được tính bằng giờ.
- Đơn vị của quãng đường và vận tốc phải tương thích để thực hiện phép chia nhằm tính thời gian.
Ví dụ, nếu quãng đường có đơn vị là mét và vận tốc là km/giờ, để tính thời gian với đơn vị là giờ, bạn cần chuyển đổi quãng đường thành km trước khi áp dụng công thức; hoặc chuyển đổi vận tốc từ km/giờ sang m/giây hoặc m/phút để tính thời gian tương ứng bằng giây hoặc phút.
Những công thức quan trọng cần ghi nhớ:
- Thời gian di chuyển = thời gian đến - thời gian khởi hành - thời gian nghỉ (nếu có)
- Thời gian đến = thời gian khởi hành + thời gian di chuyển + thời gian nghỉ (nếu có)
- Thời gian khởi hành = thời gian đến - thời gian di chuyển - thời gian nghỉ (nếu có)
Các loại bài tập thường gặp:
- Loại 1: Xác định thời gian khi đã biết quãng đường và vận tốc
Phương pháp: Để tính thời gian, ta lấy quãng đường chia cho vận tốc
Lưu ý: Các đơn vị của vận tốc, quãng đường và thời gian phải đồng nhất. Nếu chưa khớp, bạn cần chuyển đổi các đơn vị cho phù hợp trước khi áp dụng công thức tính thời gian.
- Loại 2: Xác định thời gian khởi hành hoặc thời gian đến khi đã biết quãng đường, vận tốc, và thời gian nghỉ (nếu có)
Phương pháp:
- Để tính thời gian di chuyển, ta chia quãng đường cho vận tốc
- Để xác định thời gian đến hoặc thời gian xuất phát, áp dụng công thức sau:
Thời gian đến = thời gian khởi hành + thời gian di chuyển + thời gian nghỉ (nếu có)
Thời gian khởi hành = thời gian đến - thời gian di chuyển - thời gian nghỉ (nếu có)
2. Bài tập thực hành
1. Một ca nô di chuyển với tốc độ 38 km/giờ trên đoạn sông dài 114 km. Tính thời gian di chuyển của ca nô trên đoạn đường đó.
2. Trên đoạn đường dài 2 km, một người chạy với tốc độ 8 m/giây. Hãy tính thời gian để người đó hoàn thành quãng đường.
3. Quãng đường AB dài 120 km. Lúc 5 giờ sáng, một chiếc ô tô khởi hành từ A đến B với vận tốc 40 km/giờ và dừng lại ở B 30 phút để trả khách. Sau đó, ô tô tiếp tục từ B về A với vận tốc 60 km/giờ. Hỏi ô tô sẽ về đến A vào lúc mấy giờ?
4. Một chiếc ô tô khởi hành từ A với vận tốc 60 km/giờ và mất 1 giờ 30 phút để đến B. Nếu một xe khác có vận tốc bằng 2/3 của ô tô, thì xe đó cần bao nhiêu thời gian để đi nửa quãng đường AB?
5. Quãng đường AB dài 102 km. Lúc 7 giờ 48 phút, một người đi ô tô từ A đến B và đến nơi lúc 10 giờ 32 phút. Tính vận tốc của ô tô, biết rằng ô tô đã dừng nghỉ 20 phút giữa đường.
6. Hà mất 2 giờ 30 phút để đi từ nhà đến bến tàu và quay về nhà. Biết quãng đường từ nhà đến bến tàu là 10,5 km và Hà dừng lại tại bến tàu 45 phút. Tính vận tốc của Hà, giả sử tốc độ đi không thay đổi.
7. Một người đi bộ khởi hành từ tỉnh A lúc 7 giờ và đến tỉnh B lúc 8 giờ 45 phút. Biết quãng đường từ A đến B dài 7 km, hãy tính vận tốc của người đó.
8. Một người chạy từ điểm A đến điểm B và trở về điểm A mất tổng thời gian 3 phút 50 giây, biết khoảng cách giữa A và B là 575 km. Tính vận tốc của người đó theo đơn vị m/giây.
9. Hai chiếc máy bay bay từ sân bay A đến sân bay B, máy bay thứ nhất mất 2 giờ 30 phút, còn máy bay thứ hai mất 2 giờ 20 phút. Tìm vận tốc của từng chiếc máy bay, biết máy bay thứ nhất bay chậm hơn máy bay thứ hai 1 km mỗi phút.
10. Một người khởi hành từ A lúc 7 giờ 45 phút và sau 2 giờ 50 phút mới đến B. Hãy tính thời gian đến B, biết trên đường người đó đã nghỉ 25 phút.
11. Long đi bộ từ nhà đến bến xe mất 37 phút, sau đó đi xe máy đến Thảo Cầm Viên mất 1 giờ 33 phút. Tính tổng thời gian Long đi từ nhà đến Thảo Cầm Viên, biết anh đã dừng lại 15 phút để uống nước.
3. Giải bài tập số 135 trong sách bài tập lớp 5
Câu 1: Xem bài 135 trong tập 2 của sách bài tập toán lớp 5
Điền số phù hợp vào chỗ trống
s | 165 km | 11,25 km | 144,75 km | 32 km |
v | 60 km/ giờ | 4,5 km/ giờ | 38,6 km/ giờ | 12,8 km |
t |
Để tính thời gian, ta chia quãng đường cho vận tốc: t = s / v
Kết quả:
Ô trống đầu tiên cần tìm là: Thời gian cần xác định là:
t = s / v = 165 / 60 = 2,75 giờ
Ô trống thứ hai cần xác định là: Thời gian cần tìm là:
t = 11,25 / 4,5 = 2,5 giờ
Ô trống thứ ba cần tìm là: Thời gian cần tính là:
t = 144,75 / 38,6 = 3,75 giờ
Ô trống thứ tư cần xác định là: Thời gian cần tìm là:
t = 32 / 12,8 = 2,5 giờ
Bảng kết quả như sau:
s | 165 km | 11,25 km | 144,75 km | 32 km |
v | 60 km/ giờ | 4,5 km/ giờ | 38,6 km/ giờ | 12,8 km/ giờ |
t | 2,75 giờ | 2,5 giờ | 3,75 giờ | 2,5 giờ |
Câu 2: Xem bài 135 trong tập 2 của sách bài tập toán lớp 5
Một chiếc ca nô di chuyển với tốc độ 24 km/giờ. Hãy tính xem sau bao nhiêu phút ca nô sẽ đi hết quãng đường 9 km? (Vận tốc của dòng nước không đáng kể)
Hướng dẫn giải quyết:
- Để tính thời gian ca nô di hết quãng đường, ta chia quãng đường cho tốc độ.
- Chuyển đổi thời gian tìm được từ giờ sang phút
Giải bài:
Thời gian ca nô di chuyển là:
9 / 24 = 0,375 giờ
Chuyển đổi: 0,375 giờ = 22,5 phút
Kết quả: 22,5 phút
Câu 3: Xem bài 135 trong tập 2 của sách bài tập toán lớp 5
Bác Ba đi xe máy từ quê đến thành phố với tốc độ 40 km/giờ và mất 3 giờ. Hãy tính xem nếu bác đi ô tô với tốc độ 50 km/giờ thì sẽ đến thành phố sau bao lâu?
Hướng dẫn giải quyết:
- Để xác định quãng đường từ quê đến thành phố, ta nhân vận tốc xe máy với thời gian di chuyển.
- Để tính thời gian nếu đi ô tô, ta chia quãng đường cho tốc độ của ô tô.
Giải bài:
Quãng đường bác Ba di chuyển bằng xe máy là:
40 x 3 = 120 km
Thời gian bác Ba cần để đi hết 120 km bằng ô tô là:
120 / 50 = 2,4 giờ
Kết quả: 2,4 giờ
Câu 4: Xem bài 135 trong tập 2 của sách bài tập toán lớp 5
Một người đi xe đạp đã di chuyển 18,3 km trong 1,5 giờ. Tính thời gian để người đó đi 30,5 km với cùng vận tốc.
Hướng dẫn giải quyết:
- Để xác định vận tốc của người đi xe đạp, ta chia quãng đường cho thời gian.
- Để tính thời gian đi hết quãng đường 30,5 km, ta chia quãng đường đó cho vận tốc.
Giải bài toán
Vận tốc của người này khi đi xe đạp là:
18,3 chia cho 1,5 bằng 12,2 km/giờ
Thời gian để người này đi hết quãng đường 30,5 km là:
30,5 chia cho 12,2 bằng 2,5 giờ
Thời gian là 2,5 giờ