Chỉ ra biện pháp tu từ đối và nêu tác dụng của biện pháp đó trong các trường hợp dưới đây Liệt kê những dòng thơ có sử dụng biện pháp tu từ đối trong văn bản Thúy Kiều mắc lừa Hồ Tôn Hiến (từ dòng 2499 đến dòng 2536) và nếu tác dụng của biện pháp này
Câu 1
Trả lời Câu hỏi 1 trang 36 SBT Văn 11 Chân trời sáng tạo
Chỉ ra biện pháp tu từ đối và nêu tác dụng của biện pháp đó trong các trường hợp dưới đây:
a. Một bàn tay xây dựng cơ đồ,
Bao lâu rồi sông Ngô tung bay rộng lớn!
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
b. Áo dài buộc chặt với nhau,
Nhưng vào cuối cùng thì công việc ấy làm được gì?
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
c. Khoảng trời mênh mông, mặc dầu,
Ai biết trên đỉnh kia còn ai?
(Nguyễn Du, Truyện Kiều)
Phương pháp giải:
Đọc lại kiến thức về biện pháp tu từ đối
Lời giải chi tiết:
a. Biện pháp tu từ đối “bể Sở sông Ngô” → Từ Hải trình bày sức mạnh, uy nghi của mình như dòng sông Ngô vĩ đại, tự do.
b. Biện pháp tu từ đối “vào luồn ra cúi” → Mô tả hình ảnh người phục vụ như kẻ nhút nhát, dễ dàng biến chuyển tư thế ở cung điện.
c. Biện pháp tu từ đối “chọc trời khuấy nước” → Từ Hải tỏ ra quyết liệt, không khuất phục như việc đánh phá nước mạnh mẽ.
Câu 2
Trả lời Câu hỏi 2 trang 37 SBT Văn 11 Chân trời sáng tạo
Liệt kê những dòng thơ sử dụng biện pháp tu từ đối trong văn bản Thúy Kiều mắc lừa Hồ Tôn Hiến (từ dòng 2499 đến dòng 2536) và giải thích tác dụng của biện pháp này.
Phương pháp giải:
Đọc lại kiến thức về biện pháp tu từ đối
Đọc lại văn bản Thúy Kiều mắc lừa Hồ Tôn Hiến
Lời giải chi tiết:
Biện pháp tu từ đối trong văn bản Thúy Kiều mắc lừa Hồ Tôn Hiến (từ dòng 2499 đến dòng 2536) được áp dụng phong phú, xuất hiện đa dạng trong các cụm từ có 4, 6, hoặc 8 âm tiết. Ngoài việc tạo ra sự cân đối, hài hòa trong câu thơ, biện pháp này còn mang lại tác dụng đặc biệt tùy thuộc vào ngữ cảnh sử dụng.
Tiêu biểu:
Dòng thơ |
Biện pháp tu từ đối |
Tác dụng |
Bấy lâu bể Sở sông Ngô tung hoành! |
bể Sở sông Ngô |
Thể hiện được sự xông pha, tung hoành ngang dọc của Từ Hải. |
Vào luồn ra cúi công hầu mà chi? |
Vào luồn ra cúi |
Thể hiện tình trạng luồn cúi, nịnh hót, nhục nhã ở chốn triều đình của kẻ thù. |
Chọc trời khuấy nước mặc dầu, |
Chọc trời khuấy nước |
Thể hiện tính cách ngang tàng, mạnh mẽ của Từ Hải. |
Lễ tiên binh hậu khắc cờ tập công |
Lễ tiên binh hậu |
Thể hiện sự tráo trở, gian xảo của Hồ Tôn Hiến khi dụ Từ Hải ra hàng. |
Lễ nghi dàn trước bác đồng phục sau |
Lễ nghi dàn trước bác đồng phục sau |
Thể hiện cách dàn trận của quân Hồ Tôn Hiến. |
Câu 3
Trả lời Câu hỏi 3 trang 37 SBT Văn 11 Chân trời sáng tạo
Chỉ ra biện pháp tu từ đối và mô tả cách sử dụng nó trong các trường hợp dưới đây có điểm tương đồng và khác biệt:
a. Đối mặt với thất bại không may khi đi đường
Lời ca của Nại Hà, người trước người sau
Mỗi cá nhân một con đường riêng
Con người khó biết hồn phiêu bạt đi đâu lúc này
(Nguyễn Du, Phạm trọng lưu niệm về những đồng loại)
b. Sống trải qua muôn phiền não của một đời
Đợi chờ như thác trên chảy qua lá đa,
Khổ đau vốn là phận của người phụ nữ,
Cuộc đời sinh ra chắc chắn phải tự hỏi làm thế nào?
(Nguyễn Du, Hồi tưởng về đời sống của loài vật)
c. Nghe tiếng gà gáy, tìm lối trốn tránh,
Nhìn mặt trời mọc, tìm ra sự thật ẩn giấu,
Dẫn dắt trẻ con từ khi còn nhỏ cho đến khi già
Có điều thiêng làm sao mà nghe được lời cao cả.
(Nguyễn Du, Lễ vật và cách thức giao tiếp của chúng ta với thế giới xung quanh)
Phương pháp giải:
Đọc lại kiến thức về biện pháp tu từ đối
Nêu rõ tác dụng của biện pháp này trong từng trường hợp và thực hiện sự so sánh
Giải thích chi tiết:
a. Biện pháp tu từ đối “người trước, kẻ sau”, “tâm hồn lung linh tỏa sáng” → Tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho câu thơ, vừa thể hiện nỗi cô đơn của cô hồn.
b. Biện pháp tu từ đối “Sống đã chịu bao đau khổ/ Thác dòng chảy suối vẫn lã lời” → Tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho câu thơ, vừa thể hiện nỗi khổ đau của cô hồn.
c. Biện pháp tu từ đối “Nghe tiếng gà gáy tìm con đường lánh ẩn,/ Dưới ánh nắng mặt trời như muốn tìm kiếm,” “bồng trẻ dắt cả già yếu” → Tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho câu thơ, vừa thể hiện cuộc sống lẩn trốn, u ám của cô hồn, cũng như cảnh sống đầy thăng trầm, bất ổn của họ.
Sự tương đồng và khác biệt:
|
Đối ở các dòng thơ |
Đối ở các cụm từ |
Giống nhau |
Đều góp phần tạo nên vẻ đẹp hài hòa cho dòng thơ, câu thơ. |
|
Khác nhau |
Được sử dụng trong 2 dòng 7 chữ. Ví dụ: Sống đã chịu một đời phiền não/Thác lại nhờ hớp cháo lá đa,...
|
Được sử dụng trong nội bộ các dòng thơ Ví dụ: kẻ trước người sau,...
|