Giải phần I. Từ tác phẩm văn học đến kịch bản sân khấu - CTST

Câu 1

Các câu in nghiêng dưới đây là lời của ai dành cho ai? Chúng có vai trò và tác dụng thế nào trong văn bản kịch? Dựa vào vai trò, chức năng và vị trí xuất hiện, có thể phân loại chỉ dẫn sân khấu như thế nào?

- (Tại đây, bắt đầu phần kịch “Cuộc đối thoại giữa Hồn và Xác”. Trên sân khấu, hồn Trương Ba tách ra khỏi xác anh và hiện lên mơ hồ trong hình dáng của Trương Ba thật. Thân xác anh vẫn ngồi yên trên ghế và tại thời điểm này chỉ là thân xác.)

- (Hồn Trương Ba nhập lại trong Xác. Trên sân khấu, nhân vật Trương Ba biến mất. Chỉ còn Xác mang hồn Trương Ba ngồi yên bên ghế… Vợ của Trương Ba vào.)

- (Chị dâu từ từ lui ra.)

- (Khi Hồn Trương Ba ngẩng lên, thấy người Phụ Nữ đứng trước mặt, ánh mắt nhìn chăm chú, quét sạch.)

- (Đứng dậy, bước chậm nhưng quyết định, tới gần cột nhà, lấy một nén hương và thắp lửa. Đế Thích hiện ra.)

- …

Phương pháp giải:

- Đọc đoạn văn in nghiêng để xác định lời của ai dành cho ai.

- Nhận biết vai trò và tác dụng của chúng trong văn bản kịch.

- Phân loại chỉ dẫn sân khấu.

Lời giải chi tiết:

- Đoạn văn in nghiêng là các chỉ dẫn sân khấu, bao gồm: các hành động, cảm xúc,… của các nhân vật, cũng như cách bố trí sân khấu.

- Vai trò, tác dụng: Định hướng diễn xuất cho diễn viên trong các đoạn cụ thể.

- Phân loại chỉ dẫn sân khấu: chỉ dẫn diễn xuất, chỉ dẫn bố trí sân khấu…

Câu 2

Dựa vào mẫu bảng dưới đây, liệt kê ít nhất 5 lời thoại và chỉ dẫn sân khấu tương ứng; nêu dấu hiệu nhận biết về chính tả và tác dụng của các chỉ dẫn ấy (làm vào vở):

Phương pháp giải:

- Nhìn bảng trên, liệt kê ít nhất 5 lời thoại, chỉ dẫn sân khấu tương ứng.

- Nêu ra dấu hiệu nhận biết về chính tả và tác dụng các chỉ dẫn ấy.

Lời giải chi tiết:

 - Lời thoại kèm chỉ dẫn sân khấu trong kịch bản:

+ (ngồi ôm đầu một hồi lâu, rồi đứng vụt dậy): - Không! Không! Tôi không muốn sống như thế này mãi…

+ (Bịt tai lại): – Tao không muốn nghe mày nữa!

+ (nghĩ ngợi):- Tôi nói thật đấy… ông Trương Ba ạ, tôi đã nghĩ kĩ: Có lẽ tôi phải đi…

+ Bà! (sau một hồi lâu) Sao lại đến nông nỗi này?

+ (lùi lại): - Tôi không phải cháu của ông!...

- Dấu hiệu nhận biết: lời chỉ dẫn được đặt trong ngoặc đơn, in nghiêng.

- Tác dụng giúp phân biệt được lời thoại nhân vật và chỉ dẫn sân khấu hướng dẫn diễn xuất là thông qua tâm trạng, hành động của nhân vật.

Câu 4

Dựa vào tóm tắt truyện, trích đoạn kịch và hiểu biết của bạn về tác phẩm, hãy chỉ ra những sự kiện, nhân vật mà tác giả Lưu Quang Vũ đã loại bỏ hoặc thêm vào trong vở kịch của mình. Sự thay đổi đó giúp bạn hiểu thêm điều gì về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản?

Phương pháp giải:

- Liệt kê các sự kiện, nhân vật mà tác giả Lưu Quang Vũ đã cắt bớt hoặc thêm vào kịch bản.

- Dựa trên kiến thức của bạn, phân tích sự thay đổi về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản.

Lời giải chi tiết:

* Các nhân vật, sự kiện mà tác giả Lưu Quang Vũ đã thêm vào hoặc loại bỏ từ kịch bản:

- Nhân vật: Nam Tào, Bắc Đẩu, con trai của Trương Ba, con dâu của Trương Ba, người Gái, cậu Tị, Trưởng Hoạt, Lí trưởng.

- Sự kiện: những trở ngại của hồn Trương Ba khi sống trong thân xác của xác hàng thịt như: bị ảnh hưởng bởi những thói quen xấu, bị mê hoặc, bị quần áo, bị người thân xa lánh,..

* Sự thay đổi về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản giúp bạn hiểu rõ hơn về: việc chuyển thể tác phẩm văn học không cần phải trung thực hoàn toàn với hệ thống nhân vật, sự kiện trong truyện, người chuyển thể có thể điều chỉnh tùy theo ý của họ bằng cách thêm hoặc bớt nhân vật, sự kiện,... để làm nổi bật thông điệp mà họ muốn truyền đạt.

Câu 4

Dựa vào tóm tắt truyện, trích đoạn kịch và những hiểu biết của bạn về tác phẩm, hãy chỉ ra những sự kiện, nhân vật mà tác giả Lưu Quang Vũ đã lược bớt hoặc thêm vào trong vở kịch của mình. Sự thay đổi đó giúp bạn hiểu thêm điều gì về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản?

Phương pháp giải:

- Nêu ra những sự kiện, nhân vật mà tác giả Lưu Quang Vũ đã lược bớt hoặc thêm vào trong vở kịch. 

- Từ sự tìm hiểu của bản thân, lý giải sự thay đổi về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản.

Lời giải chi tiết:

* Những nhân vật, sự kiện mà tác giả Lưu Quang Vũ đã lược bớt hoặc thêm vào kịch bản là:

- Nhân vật: Nam Tào, Bắc Đẩu, con trai Trương Ba, con dâu Truong Ba, cái Gái, cu Tị, Trưởng Hoạt, Lí trưởng.

- Sự kiện: những phiền phức của hồn Trương Ba khi sống trong thân xác của xác hàng thịt như: hồn Trương Ba bị nhiễm những thói hư tật xấu, bị sách nhiễu, bị người thân xa lánh,..

* Sự thay đổi về công việc của người chuyển thể văn bản truyện thành kịch bản giúp em hiểu được: chuyển thể tác phẩm văn học không nhất thiết phải trung thành hoàn toàn với hệ thống nhân vật, sự việc trong truyện, người chuyển thể có thể cải biên tuỳ theo dụng ý của mình thêm bột nhân vật, sự kiện,... nhằm làm nổi bật thông điệp mà mình muốn gửi gắm.

Câu 5

Xung đột và cách giải quyết xung đột trong màn VII, kịch bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt có gì khác biệt so với xung đột và cách giải quyết xung đột trong phần cuối truyện dân gian? Tác dụng của việc tạo ra những khác biệt như thế là gì trong việc thể hiện chủ đề, thông điệp của vở kịch?

Phương pháp giải:

- Sự khác biệt giữa xung đột và cách giải quyết xung đột trong màn VII, kịch bản Hồn Trương Ba, da hàng thịt và xung đột cùng cách giải quyết xung đột trong phần cuối truyện dân gian.

- Tác dụng của việc tạo ra những khác biệt như vậy trong việc thể hiện chủ đề, thông điệp của vở kịch.

Lời giải chi tiết:

- Trong truyện dân gian, xung đột được giải quyết khi Đế Thích cho Trương Ba sống lại (trong thể xác), đoàn tụ với gia đình. Theo quan điểm dân gian, việc lầm lạc và sửa sai (chết, cho sống lại) đã là một sự bồi thường đầy đủ.

- Đối lập với truyện dân gian là sự xung đột và cách giải quyết xung đột trong kịch bản của Lưu Quang Vũ, sự tái sinh của Trương Ba đã bắt đầu một cuộc bi kịch: cuộc bi kịch của người sống không phải cuộc sống của họ, luôn có sự đấu tranh, mâu thuẫn giữa thân xác và linh hồn, giữa bên trong và bên ngoài. Như vậy, Lưu Quang Vũ đã thông minh thêm vào những chi tiết, xung đột phát sinh từ những mâu thuẫn này.

- Tác dụng của việc tạo ra những khác biệt như vậy trong việc thể hiện chủ đề, thông điệp của vở kịch:  Không thể sống không chính mình bất cứ giá nào...

Câu 6

Theo bạn những điểm khác biệt trong tác phẩm của Lưu Quang Vũ so với tác phẩm dân gian là xuất phát từ ý đồ sáng tạo của tác giả hay từ đặc trưng của thể loại?

Phương pháp giải:

Nêu ý kiến cá nhân

Lời giải chi tiết:

 Xuất phát từ cả ý đồ sáng tạo của tác giả và từ đặc trưng của thể loại. Sau khi xác định được mục đích và thông điệp muốn truyền đạt đến khán giả, người soạn kịch sẽ lựa chọn hình thức nghệ thuật phù hợp để truyền tải ý đồ sáng tạo của mình.