Buzz
Bản chất của pin trên xe điện có độ an toàn cao, nhưng không nên quên rằng giá thành luôn đi đôi với chất lượng. Pin là một sản phẩm được thiết kế kỹ thuật cao và nếu chỉ bỏ ra vài triệu đồng cho một viên pin, có thể bạn sẽ mua phải hàng kém chất lượng.
Loạt vụ cháy do pin xe điện
Vào tháng 3 năm ngoái, pin lithium-ion, phổ biến trong nhiều sản phẩm tiêu dùng, đã được đặc biệt chú ý sau vụ hỏa hoạn lớn tại thành phố New York, Mỹ.
Ít nhất 7 người bị thương trong vụ hỏa hoạn cấp độ 5 tại Bronx, làm cho tới 200 lính cứu hỏa phải huy động. Các quan chức tin rằng nguyên nhân của vụ cháy là do pin lithium-ion trong chiếc xe máy điện được đặt trên mái của một tòa nhà chung cư.
Năm ngoái, Sở Cứu hỏa thành phố New York đã phải đối mặt với hơn 200 vụ cháy xe máy và xe đạp điện, gây tử vong cho 6 người.
“Trong tất cả các vụ cháy lithium-ion, không có vụ nào là cháy âm ỉ, lan rộng chậm chạp. Chúng chỉ phát nổ mạnh mẽ theo nghĩa đen”, CNN dẫn lời ủy viên thành phố Laura Kavanagh. “Ngay khi xảy ra, chúng trở thành một đám cháy rất lớn, khó dập tắt và rất nguy hiểm”.
Tai nạn cháy nổ do pin đang trở nên phổ biến hơn vì một số lý do. Thứ nhất, pin lithium-ion ngày nay có mặt trong gần như mọi sản phẩm công nghệ tiêu dùng, từ máy tính xách tay, máy ảnh, điện thoại thông minh, xe điện, v.v.
Ngoài ra, các vấn đề ngẫu nhiên như lỗi kỹ thuật từ nhà sản xuất, sử dụng sai và pin cũ có thể tăng rủi ro.
Steve Kerber, phó chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Viện nghiên cứu an toàn cháy nổ của Phòng thí nghiệm Underwriters (UL), nói:
“Pin lithium nói chung là an toàn miễn là không có lỗi và pin không bị hư hỏng hoặc sử dụng sai cách. Càng nhiều pin xuất hiện trong các thiết bị quanh chúng ta, thì sự cố cũng tăng lên.”
Năm 2016, Samsung đã phải thu hồi toàn cầu Galaxy Note 7 do lỗi pin khiến thiết bị bắt lửa và đôi khi phát nổ.
Theo Ủy ban An toàn Sản phẩm Tiêu dùng Mỹ, HP và Sony sau đó cũng phải thu hồi pin máy tính lithium vì nguy cơ cháy và khoảng 500.000 xe cân bằng ở nước này cũng bị thu hồi do có nguy cơ tương tự.
Năm 2020, Cục Hàng không Liên bang Mỹ đã cấm pin lithium-ion tháo rời trong hành lý ký gửi, chỉ được để trong hành lý xách tay và phải được hãng hàng không chấp thuận.
Mặc dù có lo ngại, pin lithium-ion vẫn tiếp tục phổ biến trong nhiều thiết bị hiện đại.
Tại sao pin dễ cháy?
Về mặt hóa học, các tế bào lithium-ion trải qua quá trình thoát nhiệt, gây tăng nhiệt độ và áp suất trong tế bào pin, kèm theo giải phóng khí dễ cháy. Khí dễ cháy có thể gây cháy từ nhiệt độ cao của pin, tạo ra cháy nhanh và khó dập tắt cùng với khói độc.
TechCrunch dẫn lời các chuyên gia cho biết, xe đạp điện giá rẻ và pin chất lượng kém – thường từ các hãng sản xuất ít uy tín ở Trung Quốc – có nguy cơ phát nổ cao do quy trình sản xuất kém chất lượng.
Theo Leo Raudys, chủ tịch kiêm giám đốc điều hành của Call2Recycle, nếu các công ty sản xuất pin cắt giảm chi phí hoặc sử dụng vật liệu kém chất lượng, sẽ tăng nguy cơ lỗi khiến tế bào giãn nở và phồng lên, gây thoát nhiệt.
“Nhớ rằng, tiền bạc nào của nấy. Pin được thiết kế với công nghệ cao cấp, nếu bạn chỉ bỏ ra vài triệu đồng cho một cục pin, có thể bạn đã mua phải sản phẩm chất lượng kém”, Raudys chia sẻ với TechCrunch.
Trên thị trường Mỹ, những mẫu xe đạp điện uy tín thường có giá ít nhất từ 1.000 USD trở lên. Trong khi nhiều mẫu giá rẻ, thương hiệu ít được biết đến ở Việt Nam chỉ có giá vài triệu đồng, đặt ra nghi ngờ về chất lượng.
Dylan Khoo, nhà phân tích tại công ty công nghệ ABI Research, cho biết xe đạp điện sử dụng pin có dung lượng lớn hơn khoảng 50 lần so với pin trong điện thoại thông minh. 'Vì vậy, khi có hỏa hoạn xảy ra, nguy cơ sẽ nghiêm trọng hơn nhiều”, Khoo nói.
Theo chuyên gia này, tất cả pin lithium-ion đều sử dụng vật liệu dễ cháy và các sự cố như vụ ở Bronx có thể là kết quả của hiện tượng 'thoát nhiệt', một phản ứng dây chuyền gây ra hỏa hoạn hoặc vụ nổ đáng sợ.
“Quá trình này có thể được kích hoạt bởi pin quá nóng, bị thủng hoặc lỗi điện như đoản mạch. Trong trường hợp hỏa hoạn xảy ra khi đang sạc, rất có thể là do lỗi sản xuất”, ông nói.
Số vụ cháy pin lithium-ion đang tăng với tần suất rất lớn cả ở Mỹ và quốc tế, đặc biệt là với xe đạp điện và xe máy điện, do số lượng mua các sản phẩm này tăng trong thời gian dịch bệnh trước đây.
Chuyên gia Kerber khuyên mọi người nên mua xe điện được chứng nhận an toàn từ các nhà bán lẻ uy tín, việc mua trực tuyến khiến khách hàng khó biết sản phẩm thực sự đến từ đâu. Trong trường hợp có hỏa hoạn, ông khuyên nên sơ tán và gọi 911 ngay lập tức thay vì cố gắng tự dập lửa.
“Lửa lan rất nhanh và bình cứu hỏa không có hiệu quả”, Kerber nói.
Ngoài xe điện, các chuyên gia cảnh báo bất kỳ ai sử dụng pin lithium-ion dưới các hình thức khác cũng nên tuân theo các nguyên tắc sạc và sử dụng pin đúng cách.
Theo các nhà nghiên cứu tại Đại học Michigan, các thiết bị sử dụng pin này đều cần được sạc và bảo quản ở nơi khô ráo, thoáng mát và không nên sạc quá lâu hoặc khi đi ngủ.
Pin cũng cần được kiểm tra định kỳ để đảm bảo không bị nứt, phồng hoặc rò rỉ, và mọi người nên sử dụng bộ sạc đi kèm hoặc của nhà cung cấp uy tín. Pin cũ cần được thay mới thay vì bán lại hoặc tái sử dụng.
Ở một số quốc gia, việc mua thiết bị có nhãn UL là rất quan trọng, nhãn này sẽ cho biết sản phẩm, bao gồm pin, động cơ và bộ sạc, đã được kiểm tra và chứng nhận an toàn.
Theo Sridhar Srinivasan, giám đốc cấp cao của công ty nghiên cứu thị trường Gartner, mặc dù một số loại pin hóa học an toàn hơn nhưng vẫn cần vài năm nữa để áp dụng một giải pháp thay thế lithium-ion tốt hơn, an toàn hơn.
