Giải thích chỉ số HCG và cách đọc kết quả xét nghiệm HCG

1. Chỉ số HCG nói lên điều gì?

HCG là hormone trong cơ thể người, sản sinh từ nhau thai, hỗ trợ quá trình hình thành và phát triển thai nhi. HCG gồm 2 đơn vị là Alpha HCG và Beta HCG nhưng trong xét nghiệm, bác sĩ chỉ quan tâm đến đơn vị Beta HCG.

Xét nghiệm chỉ số HCG thông qua mẫu nước tiểu và mẫu máu giúp xác định mang thai, kiểm tra bệnh lý phụ khoa và tầm soát dị tật thai nhi. Nếu HCG có trong máu hoặc nước tiểu, có thể xảy ra 2 trường hợp:

1.1. Sự hiện diện của HCG do thai kỳ

Khi quá trình thụ tinh bắt đầu, sau khi trứng được thụ tinh, nó sẽ di chuyển qua ống dẫn trứng đến tử cung và bắt đầu phát triển. Quá trình này kích thích nhau thai hình thành và sản xuất HCG, tức là hormone thai kỳ, được giải phóng vào máu và nước tiểu. HCG giúp làm dày niêm mạc tử cung, tạm ngưng chu kỳ kinh nguyệt và hỗ trợ sự phát triển an toàn của thai nhi trong tử cung.

Hàm lượng HCG tăng nhanh chóng sau khi thai kỳ bắt đầu và tiếp tục tăng cho đến tuần thứ 10, đỉnh điểm là vào cuối tam cá nguyệt đầu tiên. Sau đó, nó giảm dần và duy trì ổn định cho đến khi thai phụ sinh con.

Sự xuất hiện của beta HCG có thể dự báo việc mang thai ở phụ nữ

Đối với trường hợp mẹ mang thai đa thai, hàm lượng HCG trong máu cao hơn do nhau thai sản xuất nhiều hơn. Khi mang thai ngoài tử cung, HCG vẫn được sản xuất nhưng nồng độ thấp hơn so với mang thai bình thường, đây là dấu hiệu cảnh báo nguy cơ chửa ngoài tử cung mà thai phụ cần chú ý.

1.2. HCG do khối u bất thường

Một số loại khối u có thể sản xuất hormone HCG, đặc biệt là khi khối u xuất phát từ tinh trùng hoặc trứng. Khi kết quả xét nghiệm HCG tăng cao mà không có thai, cần xem xét các khả năng sau:

• U tế bào gốc;

• Khối u tăng sinh bất thường trong tử cung;

• Thai trứng: khi trứng thụ tinh không phát triển thành phôi thai mà trở thành nang, thoái hóa gai và phình to như một túi dịch;

• Ung thư tử cung do tế bào bên ngoài phôi thai tạo ra;

• Ung thư tinh hoàn ở nam giới.

Ngoài ra, sau khi sảy thai, phụ nữ cũng có thể xét nghiệm HCG để đảm bảo không có u nguyên bào hoặc thai trứng.

2. Cách đọc kết quả xét nghiệm HCG

Ý nghĩa của chỉ số HCG thay đổi tùy theo từng tình huống và đặc biệt quan trọng đối với phụ nữ đang mang thai.

2.1. Mức độ Beta HCG bình thường

Ở nam giới và phụ nữ không mang thai: kết quả HCG là âm và dưới 5 IU/I. Ngược lại, ở người có khối u hoặc phụ nữ mang thai là dương tính. Cụ thể ở phụ nữ mang thai:

• Tuần thai thứ 3: 5 - 50 IU/L;

• Tuần thai thứ 4: 5 - 500 IU/L;

• Tuần thai thứ 5: 1.000 - 5.000 IU/L;

• Tuần thai thứ 6: 1.500 - 50.000 IU/L;

• Thai từ tuần 7 đến 8: 2.000 - 120.000 IU/L;

• Thai từ tuần 9 đến 12: 25.000 - 300.000 IU/L;

• Thai từ tuần 13 đến 15: 13.000 - 250.000 IU/L;

• Sau sinh từ tuần 4 đến 6: 0 - 5 IU/L.

Mỗi giai đoạn của quá trình thai kỳ đều có mức độ HCG riêng biệt.

2.2. Nồng độ Beta HCG thấp

Trong trường hợp của phụ nữ mang thai, kết quả xét nghiệm Beta HCG thấp có thể xuất phát từ thai chết lưu, sảy thai, hoặc tuổi thai tính không đồng nhất (so với thời gian thực).

2.3. Nồng độ Beta HCG cao

Như đã đề cập trước đó, nếu xét nghiệm chỉ ra Beta HCG cao bất thường thì có thể là dấu hiệu của thai kỳ đa phân, thai nghén, tuổi thai không chính xác, hoặc hội chứng Down. Ngoài ra cũng cần cân nhắc nguy cơ của khối u lành tính hoặc ác tính nếu không liên quan đến thai kỳ.

Trong tình huống này, bác sĩ sẽ kết hợp siêu âm để xác định thai kỳ, tình trạng sức khỏe của mẹ và em bé. Đối với những người không mang thai, bác sĩ sẽ tiến hành khám lâm sàng và các xét nghiệm bổ sung để tìm hiểu nguyên nhân của mức độ HCG tăng cao.

3. Một số điều cần lưu ý về chỉ số HCG

Hormone HCG có thể tồn tại trong cơ thể với hàm lượng rất nhỏ, khó phát hiện. Phụ nữ mang thai có thể cần được kiểm tra HCG nhiều lần, đặc biệt là trong tam cá nguyệt đầu tiên. Để đánh giá chỉ số HCG, bệnh nhân nên thực hiện xét nghiệm cách nhau 2 - 3 ngày để theo dõi sự thay đổi theo từng giai đoạn. Ví dụ, nồng độ HCG thường tăng gấp đôi sau 2 ngày ở các bà mẹ bình thường.

Trong một số trường hợp hiếm, việc tiêm hormone HCG có thể được sử dụng để kích thích rụng trứng, như là phương pháp điều trị trong IUI và IVF. Để theo dõi khả năng mang thai, việc xét nghiệm HCG định kỳ sẽ giúp xác định thai kỳ và theo dõi sự phát triển của thai.

Ngoài vai trò trong sinh sản, HCG còn được sử dụng để điều trị tình trạng tinh hoàn lạc chỗ ở bé trai, giúp tinh hoàn di chuyển đúng vị trí.

Phụ nữ mang thai cần kiểm tra chỉ số HCG ít nhất 1 - 2 lần trong quá trình thai kỳ.

Hiểu về chỉ số HCG và các ứng dụng của hormone này sẽ giúp bảo vệ sức khỏe sinh sản và phòng tránh nguy cơ các bệnh lý tiềm ẩn khác.