Buzz
1. Tỳ vị là gì?
Sách cổ mô tả vị như một cơ quan trống rỗng, phía trên giáp với thực quản và phía dưới kết nối với tiểu trường. Thức ăn từ miệng đi qua thực quản rồi vào vị để được tiêu hóa. Tỳ nằm bên trái của vị, chịu trách nhiệm hấp thu và vận chuyển chất dinh dưỡng trong cơ thể.
Tỳ vị đóng vai trò quan trọng trong hệ tiêu hóa
Vậy tỳ vị là gì? Đây là sự kết hợp của hai yếu tố thuộc 2 hệ thống chức năng và cấu trúc cơ thể, quan trọng trong mối quan hệ với các hệ thống khác. Cả tỳ và vị đều đóng vai trò quan trọng trong việc vận chuyển thức ăn, nên khi gặp bệnh sẽ có những triệu chứng đặc trưng của đường tiêu hóa.
2. Các bệnh lý liên quan đến tỳ vị
2.1. Bệnh lý của tỳ
- Tình trạng tỳ khí hư
Dinh dưỡng kém, làm việc quá sức là nguyên nhân chính gây ra tình trạng tỳ khí hư. Tạng tỳ, tức dạ dày, đảm nhận nhiệm vụ vận hóa thủy thấp và đồ ăn, cũng như thống huyết. Khi tỳ bị hư, sẽ xuất hiện các dấu hiệu như: cơ bắp yếu, tiêu hóa kém, phân nát, lưỡi trắng nhạt, mệt mỏi, sắc mặt nhợt nhạt, thở hụt hơi, ngại nói,...
Khi chức năng vận hóa của tỳ bị suy giảm, có thể cảm nhận đầy bụng sau khi ăn, mạch hư, lưỡi trắng nhạt, phân lỏng,... Nếu tình trạng tỳ hư nghiêm trọng, có thể gây ra tiêu chảy, rối loạn tiêu hóa, rong kinh, máu kinh,...
- Tình trạng tỳ dương hư
Tình trạng này thường do tổn thương tỳ khí hoặc tiêu thụ quá nhiều thức ăn lạnh gây ra. Người bị tỳ dương hư có thể cảm nhận đau bụng khi trời lạnh, đầy bụng (sẽ giảm khi được chườm nóng), tiêu chảy, cảm giác lạnh lùng, mạch chậm, lưỡi trắng rêu,...
Người mắc bệnh về tỳ thường phàn nàn về cảm giác đầy, sưng phình hoặc đau bụng
- Tình trạng tỳ hàn thấp
Tình trạng tỳ hàn thấp thường do tiếp xúc với mưa lạnh, tiêu thụ đồ lạnh hoặc sống trong môi trường ẩm ướt. Những yếu tố này có thể gây tổn thương và suy giảm chức năng vận hóa của tỳ. Người mắc tình trạng này thường có các dấu hiệu: tiếng nói yếu ớt, bụng sưng và đầy hơi, buồn nôn, cảm giác mệt mỏi và nặng nề, tiêu chảy, tiểu ít, không khát nước, phát ra khí hư màu trắng, mạch chậm, lưỡi có lớp rêu màu trắng,...
- Tình trạng tỳ thấp nhiệt
Bệnh tình tỳ thấp nhiệt, hay còn gọi là cam tích, tỳ nhiệt, thường gây ra các triệu chứng như: buồn nôn, tiếng nói yếu ớt, bụng đầy, cảm giác mệt mỏi, tiêu chảy có bọt, cơn đau quặn bụng, sốt, đắng miệng, nước tiểu màu vàng, môi đỏ, lưỡi có lớp rêu màu vàng, xuất hiện nhiều mụn nhọt, mạch như hoãn,...
- Tình trạng tỳ hư do nhiễm giun sán
Sự xâm nhập của giun sán gây tổn thương cho tỳ, xuất hiện các dấu hiệu như: bụng sưng đầy, đau bụng, da vàng, ợ hơi,...
2.2. Bệnh lý vị
- Tình trạng vị hàn
Triệu chứng điển hình của vị hàn là cảm giác đau ở thượng vị, lớp rêu lưỡi màu trắng bóng, nôn ra nước trong, mạch chậm. Để điều trị vị hàn, cần sử dụng các loại thuốc ôn vị như: bạch thược, quế chi, sinh cương. Ngoài ra, có thể thực hiện châm cứu tại các điểm huyết trung quan, thiên khu, lương môn và túc tam lý.
- Tình trạng vị nhiệt
Người mắc vị nhiệt thường có các dấu hiệu: thích uống nước mát, cảm giác đau rát ở thượng vị, luôn cảm thấy khát nước, hơi thở có mùi hôi, ợ chua, ợ hơi, sưng đau nướu răng, lưỡi đỏ và có lớp rêu màu vàng, mạch sác,...
- Tình trạng vị thực
Triệu chứng lâm sàng của vị thực thường xuất hiện sau khi tiêu thụ nhiều thực phẩm có đường và chất béo. Người mắc bệnh sẽ cảm thấy đầy tức bụng, nôn ra chất có vị chua, tiêu chảy, mạch hoạt, lưỡi có lớp rêu dày.
- Tình trạng vị hư
Vì vị hư, người bệnh sẽ trải qua cảm giác sốt cao, khô khát và mất hứng thú với thức ăn, táo bón, tiểu ít và nước tiểu màu đậm, mạch chậm, lưỡi đỏ mà không có lớp rêu.
3. Dấu hiệu nhận biết bất thường ở tỳ vị và cách xử trí
3.1. Dấu hiệu nhận biết bất thường ở tỳ vị
Nếu bạn không biết làm thế nào để nhận biết các dấu hiệu bất thường về tình trạng tỳ vị, bạn có thể tham khảo những gợi ý sau:
Khi xuất hiện các dấu hiệu tiêu hóa không bình thường, hãy đi thăm bác sĩ chuyên khoa để biết bạn có mắc bệnh tỳ vị và cách điều trị.
- Biểu hiện trên môi
Những người có tỳ vị yếu thường gặp phải tình trạng môi tái nhạt, khô ráp, thiếu sức sống, dễ bị bong tróc và nứt nẻ. Sưng nướu, hơi thở khó chịu, việc chảy nước miếng khi ngủ,... thường là dấu hiệu của sự suy giảm chức năng tiêu hóa của tỳ vị.
- Biểu hiện trên mũi
Tình trạng tỳ vị yếu thường đi kèm với sự giảm khả năng phát hiện mùi, khô mũi, chảy máu mũi, sổ mũi,... Đỏ mũi thường là dấu hiệu của vị bị nhiệt. Ngoài ra, vấn đề về tỳ vị cũng có thể gây đau nhức ở đầu mũi.
- Dấu hiệu trên mắt
Do tỳ vị yếu, người bệnh thường trải qua tình trạng thiếu máu và ảnh hưởng đến gan, dẫn đến tình trạng mắt mờ, mỏi mắt. Sự hấp thụ của cơ thể và tỳ vị có mối liên kết mật thiết, vì vậy khi mắt bị đỏ hoặc sưng cũng có thể là dấu hiệu của vấn đề tỳ vị.
- Dấu hiệu trên tai
Tình trạng tỳ vị yếu làm giảm khả năng thận hấp thụ khí, gây ra cảm giác ù tai hoặc điếc tai. Ngoài ra, tỳ vị không khỏe mạnh cũng có thể do tâm lý không ổn định hoặc mệt mỏi. Những người có tình trạng tỳ vị yếu thường cảm thấy chân tay lạnh, đau bụng vào mùa xuân, và thường xuyên mệt mỏi.
3.2. Phương pháp điều trị cho bệnh tỳ vị
Nói ngắn gọn, bệnh tỳ vị là gì? Đây là một bệnh liên quan đến đường tiêu hóa, gây ra nhiều triệu chứng tiêu hóa không bình thường, ảnh hưởng đến sức khỏe. Để khắc phục tình trạng này, việc tốt nhất là đến gặp bác sĩ chuyên khoa tiêu hóa để được chẩn đoán chính xác và điều trị kịp thời. Những ai muốn sử dụng phương pháp y học cổ truyền cũng cần tư vấn từ các chuyên gia y học cổ truyền.
