1. Hoạt động trải nghiệm trong chương trình giáo dục được hiểu như thế nào? Vai trò và ý nghĩa của nó
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo không phải là một môn học riêng biệt như toán hay tiếng Việt, mà là một phần của hoạt động giáo dục tổng hợp, sử dụng kiến thức và kỹ năng từ nhiều lĩnh vực để đạt được mục tiêu giáo dục.
Hoạt động trải nghiệm sáng tạo là một dạng giáo dục đặc biệt, nơi học sinh tham gia vào các hoạt động thực tiễn trong môi trường học tập hoặc cộng đồng. Dưới sự hướng dẫn của giáo viên, học sinh phát triển cảm xúc, đạo đức, kỹ năng và tích lũy kinh nghiệm cá nhân qua các tình huống thực tế và thách thức. Học sinh được khuyến khích tư duy độc lập, sáng tạo và tìm ra giải pháp đa dạng. Hoạt động này giúp học sinh áp dụng kiến thức vào thực tế và phát triển các phẩm chất quan trọng.
2. Các điểm cần lưu ý khi thiết kế giáo án hoạt động trải nghiệm lớp 1 theo sách Chân Trời Sáng Tạo
Để một hoạt động trải nghiệm giáo dục đạt hiệu quả, không chỉ cần lập kế hoạch chi tiết mà còn phải phù hợp với điều kiện thực tế của từng khu vực và trường học mà học sinh đang theo học. Giáo viên cần linh hoạt trong việc xây dựng và điều chỉnh giáo án cho từng chủ đề và tuần học sao cho phù hợp với học sinh của mình. Hoạt động trải nghiệm lớp 1 theo sách Chân Trời Sáng Tạo được chia thành 8 chủ đề, phân bổ cho các tuần học như sau:
- Chủ đề 1: Em và các bạn với thời gian 4 tuần học
- Chủ đề 2: Một ngày của em kéo dài 4 tuần học
- Chủ đề 3: Trường lớp yêu quý với 4 tuần học
- Chủ đề 4: Em tự chăm sóc và phục vụ bản thân trong 4 tuần học
- Chủ đề 5: Gia đình thân yêu kéo dài 4 tuần học
- Chủ đề 6: Cảm xúc của em trong 4 tuần học
- Chủ đề 7: Em và những người xung quanh kéo dài 4 tuần học
- Chủ đề 8: Quê hương của em với thời gian 7 tuần học
Thông thường, giáo án cho chương trình hoạt động trải nghiệm lớp 1 trong sách Chân trời sáng tạo bao gồm các nội dung cơ bản sau:
- Mục tiêu: Mục tiêu trong giáo án xác định rõ những thành tựu mà giáo viên mong muốn học sinh đạt được sau khi hoàn thành các hoạt động học tập. Mục tiêu có thể liên quan đến việc nắm vững kiến thức cơ bản, phát triển kỹ năng tư duy sáng tạo, khám phá và giải quyết vấn đề, cũng như rèn luyện kỹ năng xã hội và trách nhiệm cá nhân.
- Định hướng hoạt động: Phần này mô tả chi tiết các hoạt động mà giáo viên dự kiến thực hiện trong quá trình giảng dạy. Định hướng hoạt động giúp giáo viên tổ chức và triển khai các hoạt động học tập nhằm đạt được các mục tiêu đề ra. Phần này cũng đề cập đến tài liệu, tài nguyên và phương pháp giảng dạy.
- Tiến trình hoạt động: Phần tiến trình hoạt động cung cấp các bước cụ thể để thực hiện các hoạt động học tập. Nó mô tả cách giáo viên hướng dẫn học sinh, cung cấp thông tin, tổ chức thảo luận nhóm và tạo cơ hội cho học sinh tham gia vào các hoạt động thực hành và khám phá. Phần này cũng nêu rõ cách giáo viên tương tác và hỗ trợ học sinh trong quá trình học.
- Tài liệu tham khảo: Để hỗ trợ giáo viên và học sinh trong quá trình học tập, phần tài liệu tham khảo liệt kê các nguồn tài liệu hữu ích như sách giáo khoa bổ sung, tài liệu tham khảo, bài viết, tài liệu đa phương tiện hoặc các nguồn thông tin trực tuyến. Việc cung cấp tài liệu tham khảo giúp giáo viên mở rộng kiến thức và tạo ra môi trường học tập phong phú cho học sinh.
- Đánh giá hoạt động: Phần này xem xét hiệu quả của các hoạt động học tập và đánh giá mức độ học sinh đã đạt được các mục tiêu đề ra. Đánh giá có thể được thực hiện qua các bài kiểm tra, bài tập, dự án cá nhân hoặc nhóm, cùng với các phương pháp khác như quan sát và phỏng vấn. Kết quả đánh giá cung cấp thông tin để giáo viên hiểu rõ hơn về tiến bộ của học sinh và đưa ra các điều chỉnh cần thiết cho các hoạt động học tập tiếp theo.
3. Mẫu giáo án cho hoạt động trải nghiệm lớp 1 theo sách Chân trời sáng tạo
Như đã nêu ở trên, giáo án hoạt động trải nghiệm cho học sinh cần được thiết kế bởi giáo viên dựa trên chủ đề, kế hoạch tuần theo chương trình phân phối và điều kiện cụ thể của từng địa phương. Do đó, chúng tôi xin giới thiệu một mẫu giáo án hoạt động trải nghiệm lớp 1 theo sách Chân trời sáng tạo, với chủ đề 1 và tuần học đầu tiên.
CHỦ ĐỀ 1: EM VÀ NHỮNG NGƯỜI BẠN
TUẦN 1: HÌNH DÁNG CỦA EM VÀ BẠN EM
A. HOẠT ĐỘNG DƯỚI CỜ
B. HOẠT ĐỘNG THEO CHỦ ĐỀ
I. Mục tiêu
1. Năng lực
- Mô tả ngoại hình của bản thân và bạn bè: Hoạt động này khuyến khích học sinh quan sát và diễn tả chính xác các đặc điểm bên ngoài của chính mình và của bạn bè. Điều này giúp học sinh rèn luyện khả năng quan sát, nhận diện và diễn đạt thông tin một cách rõ ràng.
- Thực hiện sự hòa nhã khi làm việc cùng bạn bè: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo khuyến khích học sinh làm việc nhóm và tương tác với bạn bè. Việc thể hiện sự thân thiện, sẵn sàng hỗ trợ và chia sẻ ý tưởng giúp học sinh phát triển kỹ năng xã hội thiết yếu.
- Biết tự đánh giá hiệu quả cá nhân: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo khuyến khích học sinh tự nhận xét về bản thân và nhận diện những điểm mạnh cũng như các lĩnh vực cần cải thiện. Điều này giúp học sinh nâng cao khả năng tự nhận thức và cải thiện bản thân.
2. Phẩm chất:
- Tự tin, yêu bản thân và tôn trọng bạn bè: Thông qua các hoạt động trải nghiệm sáng tạo, học sinh có cơ hội để xây dựng lòng tự tin và tình yêu đối với bản thân.
- Trung thực trong việc tự đánh giá và đánh giá bạn bè: Hoạt động trải nghiệm sáng tạo khuyến khích học sinh thực hiện đánh giá một cách trung thực về bản thân cũng như bạn bè, từ đó phát triển phẩm chất trung thực và khả năng đánh giá công bằng.
II. Chuẩn bị
1. Đối với giáo viên:
- Hình ảnh và máy chiếu
- Tài liệu hỗ trợ dạy học như video, hình ảnh, v.v.
2. Đối với học sinh:
- Sách giáo khoa theo chương trình Chân trời sáng tạo
- Bút chì và bút màu sắc
- Bộ thẻ cảm xúc đa dạng
III. Hoạt động dạy học
Thời gian | Bước | Hoạt động của Giáo viên | Hoạt động của Học sinh |
3 phút | Khởi động | - Giáo viên sẽ tổ chức trò chơi "Chuyền hoa" nhằm giúp học sinh tạo sự quen thuộc và gắn kết với nhau. Cả lớp sẽ xếp thành một vòng tròn, và giáo viên sẽ dẫn đầu bằng việc bắt nhịp một bài hát mà cả lớp quen thuộc. Trong quá trình hát, một bông hoa sẽ được chuyền từ người này sang người khác. Khi bài hát kết thúc, người nào đang cầm bông hoa sẽ được yêu cầu giới thiệu tên mình cho cả lớp nghe. Trò chơi "Chuyền hoa" không chỉ mang tính giải trí mà còn giúp học sinh tạo sự gắn kết và tương tác với nhau. Qua việc chuyền bông hoa và giới thiệu tên, học sinh có cơ hội giao lưu, làm quen và tìm hiểu về nhau. Đồng thời, trò chơi cũng tạo không khí vui vẻ và thoải mái trong lớp học, giúp học sinh cảm thấy thoải mái khi tham gia vào các hoạt động tiếp theo. | - Học sinh tham gia trò chơi theo sự hướng dẫn của giáo viên và thực hiện các nghiệm vụ đã được phân công |
9 phút | Khám phá | - Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh thực hiện các hoạt động nhóm đôi để quan sát hình dáng của chính mình trong gương và thảo luận với nhau. Giáo viên sẽ gợi ý bằng những câu hỏi như: "Em thấy hình dáng mình như thế nào? Mái tóc, khuôn mặt, màu da, mũi, miệng, nụ cười... trông như thế nào?" - Sau khi học sinh quan sát mình trong gương, giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh trong từng nhóm mô tả hình dáng của mình cho bạn đồng hành và ngược lại. Trong quá trình trao đổi, học sinh sẽ miêu tả chi tiết về hình dáng của mình, như mái tóc, khuôn mặt, màu da, mũi, miệng, nụ cười... - Sau đó, giáo viên yêu cầu học sinh vẽ lại khuôn mặt của mình kèm theo mái tóc vào Vở bài tập. Điều này giúp học sinh thể hiện sự sáng tạo và kỹ năng vẽ của mình. - Cuối cùng, giáo viên mời một số học sinh lên bảng giới thiệu sản phẩm và mô tả hình dáng bên ngoài của chính mình. Những học sinh này sẽ trình bày về bức tranh và mô tả các đặc điểm ngoại hình của mình như mái tóc, khuôn mặt, màu da, mũi, miệng, nụ cười... | - Quan sát mình trong gương: Học sinh sẽ tự quan sát và xem xét hình dáng bên ngoài của mình trong gương. - Mô tả hình dáng của mình cho người kia: Học sinh sẽ được nhóm thành các đôi hoặc nhóm nhỏ. Trong từng nhóm, học sinh sẽ lần lượt mô tả chi tiết về hình dáng của mình cho bạn đồng hành trong nhóm. - Đồng thời, học sinh cũng lắng nghe và ghi nhận thông tin từ bạn đồng hành của mình. Vẽ theo yêu cầu: Sau khi hoàn thành việc mô tả, học sinh sẽ được yêu cầu vẽ lại hình dáng của mình kèm theo mái tóc vào Vở bài tập hoặc trên một tờ giấy. - Học sinh sẽ sử dụng khả năng vẽ của mình để tạo ra một hình ảnh mô phỏng hình dáng bên ngoài của chính mình. Giới thiệu sản phẩm và mô tả hình dáng bên ngoài của mình. |
10 phút | Luyện tập | a. Quan sát và mô tả hình dáng bên ngoài của một bạn trong lớp: - Giáo viên sẽ hướng dẫn cả lớp tham gia trò chơi kết bạn. Học sinh sẽ nói "Kết bạn, kết bạn", sau đó hỏi "Kết mấy? Kết mấy?". Giáo viên sẽ yêu cầu học sinh kết thành nhóm đôi, mỗi nhóm gồm hai học sinh. - Hướng dẫn học sinh trong từng nhóm đôi quan sát kỹ bạn của mình, tập trung vào hình dáng bên ngoài của bạn đó. Giáo viên sẽ hướng dẫn học sinh thảo luận và góp ý cho nhau để chuẩn bị phần trình bày về hình dáng bên ngoài của bạn trong nhóm đôi. - Giáo viên mời một vài cặp học sinh lên trình bày trước lớp, chia sẻ về hình dáng bên ngoài của bạn trong nhóm đôi của mình. b. Hình dáng của em và của bạn có điểm gì giống nhau và khác nhau: - Giáo viên tổ chức học sinh làm nhóm đôi để đánh dấu x vào những đặc điểm khác nhau giữa hình dáng của em và bạn mình. Nhóm đôi sẽ cùng nhìn vào hình dáng của em và bạn mình, tìm ra những điểm khác nhau và đánh dấu bằng dấu x. | - Học sinh hưởng ứng, tham gia trò chơi. - Học sinh làm việc theo nhóm đôi. - Học sinh đánh dấu x vào những đặc điểm khác nhau của em và bạn mình để giúp học sinh nhận ra sự khác nhau, giống nhau về hình dáng bên ngoài của các em. |
10 phút | Mở rộng | - Giáo viên gợi ý cho học sinh muốn tham gia làm MC nhí nêu rõ ý định của mình. Học sinh được chọn sẽ đảm nhận vai trò làm MC trong hoạt động này. - Các câu hỏi gợi ý có thể bao gồm: "Bạn đã từng thể hiện sự yêu quý bản thân như thế nào?" và "Bạn đã từng thể hiện sự tôn trọng bạn bè như thế nào?" MC nhí sẽ lần lượt phỏng vấn các bạn trong lớp, tạo điều kiện cho họ chia sẻ và thể hiện ý kiến cá nhân về việc thể hiện sự yêu quý bản thân và tôn trọng bạn bè. | - Học sinh tập làm MIC. - Học sinh trình bày trước lớp. |
3 phút | Đánh giá | Giáo viên hướng dẫn từng nội dung của phần tự đánh giá, để học sinh làm quen dần với việc đánh giá với các bước như: xác định mục tiêu, tiêu chí đánh giá, thu thập thông tin, phân tích và đánh giá. | - Học sinh lắng nghe và thực hiện theo những yêu cầu của giáo viên. |
1 phút | Kết nối | Giáo viên cho học sinh xem đoạn clip ngắn từ phim Doraemon, trong đó xuất hiện bạn Nobita và Doraemon. Đoạn clip này có thể liên quan đến một hoạt động, sở thích hoặc tình huống nào đó. -Giao nhiệm vụ tìm hiểu: Sau khi xem clip, giáo viên yêu cầu học sinh về nhà tìm hiểu sở thích của bạn Nobita và Doraemon dựa trên những gì đã được thể hiện trong đoạn clip. | - Học sinh lắng nghe và ghi nhớ nhiệm vụ. |