Giao thức Story - Blockchain cho tài sản trí tuệ mở ra nền kinh tế IPFi

Giao thức Story là một blockchain layer 1 được thiết kế đặc biệt cho tài sản trí tuệ (IP). Giao thức Story được tối ưu hóa để xử lý nhanh chóng và tiết kiệm chi phí các cấu trúc dữ liệu phức tạp, đồng thời tương thích cao với EVM, từ đó mở ra một nền kinh tế mới cho IP gọi là IPFi.

Giới thiệu

Trong thế giới hiện đại ngày nay, bên cạnh các loại tài sản phổ biến như tiền tệ, vàng bạc, bất động sản, chứng khoán và tiền điện tử, có một danh mục tài sản rất lớn nhưng ít được nhắc đến là tài sản trí tuệ.

Nhóm này ít được cộng đồng bàn tán nhiều vì liên quan nhiều hơn đến các hoạt động B2B. Thực tế, trong một báo cáo của Văn phòng Sáng chế và Thương hiệu Hoa Kỳ (USPTO - United States Patent and Trademark Office), các ngành công nghiệp dựa trên IP (các ngành công nghiệp dựa trên trí tuệ) chiếm 41% hoạt động kinh tế trong nước, tương đương 7,8 nghìn tỷ USD, đồng thời các ngành này cũng cung cấp 44% tổng số việc làm của Hoa Kỳ vào năm 2019.

Mặc dù giá trị thị trường IP rất lớn nhưng nó vẫn chủ yếu dừng lại ở lớp doanh nghiệp do nhiều điểm hạn chế như tính pháp lý, sự phức tạp trong việc đăng ký và triển khai.

Các nhà sáng lập của Story Protocol là những người hoạt động tích cực trong lĩnh vực IP, đã nhìn ra vấn đề nhanh chóng và bắt đầu phát triển một hệ thống cơ sở hạ tầng cho tài sản trí tuệ dựa trên blockchain nhằm giải quyết vấn đề này.

Trong các phần tiếp theo chúng ta sẽ tìm hiểu chi tiết về dự án Story Protocol.

IP - Tài sản trí tuệ là gì?

Tài sản trí tuệ (IP) hay còn gọi là sở hữu trí tuệ là khái niệm được sử dụng để chỉ các sáng tạo trí óc được bảo vệ bởi pháp luật. IP bao gồm các loại tài sản như tác phẩm văn học, nghệ thuật, phát minh, biểu tượng, tên gọi, hình ảnh, bí mật kinh doanh và nhiều hơn thế.

IP được chia thành 6 nhóm chính là:

- Bằng sáng chế: Bảo vệ quyền độc quyền cho các phát minh kỹ thuật, bao gồm sản phẩm hoặc quy trình mới đảm bảo hữu ích và có tính sáng tạo.

- Bản quyền: Bảo vệ quyền của tác giả đối với các tác phẩm sáng tạo như văn học, nghệ thuật, âm nhạc, phần mềm và các công trình khác.

- Nhãn hiệu: Bảo vệ các dấu hiệu phân biệt như tên, logo hoặc khẩu hiệu, được sử dụng để xác định và phân biệt hàng hóa hoặc dịch vụ của một doanh nghiệp.

- Thiết kế công nghiệp: Bảo vệ ngoại hình thẩm mỹ của sản phẩm, bao gồm hình dáng, hoa văn và màu sắc đặc biệt của sản phẩm.

- Chỉ dẫn địa lý: Bảo vệ tên gọi hoặc biểu tượng chỉ ra một sản phẩm có nguồn gốc từ một khu vực địa lý cụ thể, nơi chất lượng hoặc danh tiếng của sản phẩm đó liên quan đến nơi xuất xứ.

- Bí mật thương mại: Bảo vệ thông tin bí mật, thường là kỹ thuật hoặc thương mại, cung cấp lợi thế cạnh tranh cho chủ sở hữu.

Như bạn đã thấy, IP không chỉ là các bộ phim Hollywood hay bằng sáng chế iPhone. Giọng nói và hình ảnh của Beyonce là IP, chuột Mickey, giao diện game Fortnite là IP, khi bạn tìm kiếm sẽ thấy IP ở khắp mọi nơi và không có gì ngạc nhiên khi nó được coi là một trong những danh mục tài sản lớn nhất thế giới với giá trị hàng nghìn tỷ đô la.

Tài sản trí tuệ thường liên quan đến bản chất vô hình, do đó quá trình thương mại hóa của nó thường rất phức tạp và khó nắm bắt. Từ quá trình đăng ký, cấp phát đã tốn rất nhiều thời gian và công sức, chưa kể đến việc xảy ra tranh chấp bản quyền.

Một vấn đề khác là tính thương mại và thanh khoản thấp của tài sản trí tuệ, không phải IP nào cũng có thể thương mại hóa, đây là lý do tại sao các cá nhân nhỏ không thể tận dụng hiệu quả tài sản trí tuệ của mình.

Nói chung có hai vấn đề lớn của hệ thống IP truyền thống, thứ nhất là quy trình phức tạp và thứ hai là tính thanh khoản.

Story Protocol là gì?

Story Protocol là blockchain layer 1 được thiết kế đặc biệt cho tài sản trí tuệ (IP). Story Protocol được tối ưu hóa trong việc xử lý các cấu trúc dữ liệu phức tạp một cách nhanh chóng và tiết kiệm chi phí, đồng thời nó cũng tương thích cao với EVM, từ đó mở ra một nền kinh tế mới cho IP gọi là IPFi.

Các nhà phát triển gọi Story Protocol là “Blockchain IP của thế giới - Blockchain tài sản trí tuệ của thế giới'.

Mô hình hoạt động

Mục tiêu của Story Protocol là xây dựng một mạng lưới hoạt động hiệu quả với tài sản trí tuệ (IP). Đội ngũ dự án phân chia kiến trúc của Story Protocol thành 4 phần lớn, dưới cùng là lớp mạng Story Network, trên đó là lớp hợp đồng thông minh có nhiệm vụ đăng ký và cấp phép sở hữu trí tuệ gọi là Proof-of-Creativity Protocol và Chứng nhận IP có thể lập trình, cuối cùng là lớp ứng dụng trong hệ sinh thái (Ecosystem Ứng dụng).

Mạng Story: 'Blockchain tài sản trí tuệ của thế giới'

Story Network là blockchain layer 1 được thiết kế trên nền tảng Cosmos SDK với tính tương thích cao với EVM. Sự hiệu quả trong xử lý IP trên mạng lưới đạt được thông qua:

• Sử dụng các mẫu đã được biên dịch sẵn để xử lý cấu trúc dữ liệu phức tạp của IP chỉ trong vài giây, với chi phí thấp.

• Lớp đồng thuận dựa trên 'mature CometBFT stack' để đảm bảo tính finality nhanh chóng và chi phí thấp.

Chứng nhận Proof-of-Creativity

Chứng nhận Proof-of-Creativity là hệ thống hợp đồng thông minh triển khai trên mạng lưới Story cho phép bất kỳ ai cũng có thể đưa IP vào Story Protocol.

Các chủ sở hữu thông qua giao thức Proof of Creativity có thể đăng ký các tài sản trí tuệ của họ thành “IP Assets” trên Story Protocol. 

Giao thức Chứng nhận Sáng tạo bao gồm các thành phần chính: Tài sản IP, Đăng ký, Bộ điều khiển Truy cập và các Mô-đun.

Tài sản IP (IPA): là dữ liệu về IP trên Story Protocol. Mỗi IPA bao gồm IP NFT là một NFT ERC-721 trên chuỗi lớn đại diện cho IP và Tài khoản IP là một tài khoản liên kết với IP NFT theo tiêu chuẩn ERC-6551.

Các NFT có thể là tài sản có sẵn trên blockchain như Pudgy Penguins, Azuki hoặc là một NFT được tạo mới đại diện cho IP trong thế giới thực (RWA). Không có quy trình bọc hoặc khóa đối với các tài sản gốc.

Nếu bạn chưa biết, ERC-6551 là tiêu chuẩn token nhằm tăng cường sức mạnh cho ERC-721 mà không cần thay đổi hạ tầng mạng lưới. Nó cung cấp cho NFT tạo bởi ERC-721 khả năng sở hữu một tài khoản hợp đồng thông minh riêng biệt, gọi là Tài khoản ràng buộc Token (TBA). Từ đó mở ra vô vàn khả năng tương tác với các ứng dụng và tài sản khác.

- Tìm hiểu thêm: Mọi điều về tiêu chuẩn token trên mạng lưới Ethereum

Registry: là nơi chính để lưu trữ trạng thái của toàn bộ mạng lưới Story Protocol. Trong khi IP Account quản lý trạng thái của từng IP cụ thể, Registry quản lý nhiều loại trạng thái và của toàn bộ mạng lưới.

Ba loại Registry bao gồm:

• IPAsset Registry: đóng vai trò quan trọng trong quá trình đăng ký IP vào giao thức.
• Module Registry: quản lý danh sách các module và hook trên mạng lưới.
• License Registry: quản lý trạng thái của các IP License trong giao thức.

Access Controller: hay còn được biết đến với tên gọi Security Center, nhiệm vụ chính của nó là quản lý các quyền hạn của các thành phần trong mạng lưới.

Modules: là các smart contract hoạt động độc lập với các chức năng riêng, sử dụng các module này để tương tác với trạng thái của IP như thay đổi và cập nhật dữ liệu. Modules bao gồm Base Module, Hook và các Module khác được tạo ra theo tiêu chuẩn của Story Protocol. Một số module tiêu chuẩn bao gồm:

• Licensing: cho phép tạo ra các giấy phép IP (IP License) với các điều khoản cụ thể về cách sử dụng, quyền hạn, …
• Royalty: quy định về chính sách phí bản quyền. Thông qua module này, phí bản quyền được phân chia một cách tự động và minh bạch.
• Dispute: nơi giải quyết các tranh chấp liên quan đến IP thông qua hệ thống trọng tài. Nó bao gồm các chính sách trọng tài, hình phạt và thẻ tag để gắn vào IP sau quá trình tranh chấp, ví dụ như thẻ “PLAGIARISM - đạo nhái'.

Giấy phép IP có khả năng lập trình

Giấy phép IP có khả năng lập trình (PIL) là thành phẩm của toàn bộ giao thức Story Protocol, đó là các giấy phép IP có thể lập trình. PIL cho phép đưa khối lượng tài sản trí tuệ hàng nghìn tỷ USD lên blockchain và tham gia vào các giao thức DeFi để giải quyết vấn đề tính thanh khoản, đồng thời cắt giảm nhiều khâu trung gian cũng như thủ tục phức tạp.

Để đạt được điều này, Story Protocol tạo ra một khuôn khổ chung cho PIL dựa trên luật bản quyền của Hoa Kỳ, bao gồm một tập hợp các tham số do chủ sở hữu IP thiết lập.

PIL là một sản phẩm onramps IP có tính hai chiều, có khả năng đưa các IP lên chuỗi và kết nối với thế giới thực. Giống như USDC đại diện cho đồng USD được phát hành bởi Circle, người dùng có thể quy đổi nó ra fiat thông qua các tổ chức trung gian, PIL cũng cho phép người dùng mang các PIL từ on chain để sử dụng trong đời thực.

Để dễ hiểu, hành trình của một IP trên mạng lưới Story Protocol có thể được tóm tắt như sau: 

• Các tài sản trí tuệ (IP) của người sở hữu sẽ được token hóa thành NFT nếu là tài sản thực. 

• IP này có thể được đăng ký vào Story Protocol thông qua Registry để trở thành IP Asset. IP Asset bao gồm một IP NFT (ERC-721) và một IP Account (ERC-6551) được liên kết với NFT gốc. Ví sở hữu NFT gốc là ví có khả năng kiểm soát IP Account. 

• Sau quá trình đăng ký, chủ sở hữu có thể phát hành các giấy phép IP (IP License) với những điều khoản xác định (License Terms) về cách sử dụng, hình thức và mức thu phí bản quyền.

• Các IP License phát hành bởi Story Protocol được chuẩn hoá theo một khuôn mẫu nhất định bằng các tham số trên mạng lưới blockchain, vì vậy chúng được gọi là Programmable IP License (PIL).

• Những người có nhu cầu sử dụng có thể trả phí bản quyền để sử dụng các PIL này cho mục đích của họ. Các giấy phép này cũng có thể mua on chain và sử dụng ngoài đời thực.

• Phí bản quyền được trả cho những người sở hữu tài sản trí tuệ dựa trên các thiết lập giấy phép của họ. Có thể có nhiều lớp IP từ một IP gốc, ví dụ B mua IP1 của A, sau đó biến đổi nó thành IP2 và bán cho C, thì phí bản quyền vẫn sẽ chảy về với A theo tỷ lệ quy định khi C mua IP2. Tất cả mọi thứ được tự động hoá và minh bạch trên on chain.

• Một điểm hay khác ở Story Protocol là họ phát hành ERC-20 Royalty Tokens (RT) cho các IP License. Những người sở hữu Royalty Tokens sẽ là người nhận được tiền bản quyền, các RT này có thể giao dịch trên không gian DeFi như thông thường, mở ra nền kinh tế IPFi. Có thể thấy rằng các nhà phát triển đã tách quyền kiểm soát và quyền lợi thương mại và quyền sử dụng ra từ một tài sản trí tuệ.

• Trong quá trình sử dụng, nếu phát sinh tranh chấp, sẽ được xử lý tại module Dispute.

Nhóm phát triển

- S. Y. (Seung Yoon) Lee - Đồng sáng lập & CEO: Seung Yoon hiện là thành viên Hội đồng toàn cầu của Hội Asia và đối tác đầu tư tại Hashed. Trước đó, anh ấy là người sáng lập Radish Fiction, một ứng dụng kể chuyện mà Kakao đã mua lại với giá 440 triệu USD.

- Jason Levy - Đồng sáng lập: Trước khi thành lập Story Protocol, Levy là người sáng lập & CEO của Worlds Between Worlds trong 3 năm, và trước đó là 4 năm làm giám đốc tại Pocket Gems. Anh ấy cũng có hơn 4 năm kinh nghiệm làm việc tại Apple với các vị trí liên quan đến phân tích tài chính.

Ngoài ra, trang Linkedin của dự án còn ghi nhận 37 thành viên khác trong đội ngũ của Story Protocol ở nhiều vị trí khác nhau. Tất cả các nhà sáng lập của dự án đều có kinh nghiệm sâu rộng trong lĩnh vực blockchain và đặc biệt là tài sản trí tuệ. Đồng sáng lập Seung Yoon trước đây đã thành công với ứng dụng kể chuyện Radish Fiction nổi tiếng tại Hàn Quốc, và sau đó được Kakao mua lại với giá 440 triệu USD. Điều này là một tiền đề quan trọng cho sự phát triển của dự án.

Các nhà đầu tư

Story Protocol đã hoàn thành hai vòng gọi vốn với tổng số tiền huy động lên tới 54.3 triệu USD.

Vòng Giống nảy sinh vào tháng 5 năm 2023, số tiền huy động được là 29.3 triệu USD do A16Z dẫn đầu. Cùng với đó là sự tham gia của Quỹ Hashed, SamsungNext, Mirana Ventures và nhiều quỹ khác.

Vòng Series A diễn ra chỉ sau bốn tháng với số tiền huy động là 25 triệu USD. A16Z tiếp tục là nhà đầu tư dẫn đầu, các quỹ khác tham gia gồm Quỹ Hashed, SamsungNext, Liên minh DAO và nhiều nhà đầu tư thiên thần như Balaji Srinivasan, Charlie Songhurst (Cựu Trưởng Chiến lược Doanh nghiệp tại Microsoft), David Lee, David Bonderman.

Thông tin về Token

Hiện chưa có thông tin.

Tổng kết

Mục tiêu nâng cao nền kinh tế tài sản trí tuệ lên mạng lưới blockchain hàng nghìn tỷ đô là một thách thức vô cùng lớn đối với đội ngũ phát triển. Việc triển khai sẽ đối mặt với nhiều khó khăn, đặc biệt là về mặt pháp lý, xử lý tranh chấp và quy trình hợp tác on chain trong thực tế. Điều này cũng là lý do tại sao hệ thống sở hữu trí tuệ truyền thống cần nhiều thời gian và quy trình để đảm bảo tính chính xác.

Cùng với sự bùng nổ của xu hướng token hoá tài sản thực, nền kinh tế truyền thống đang chuyển đổi lên on chain ngày càng nhiều. Kết hợp từ tính phi tập trung, minh bạch và tự động hóa hoàn toàn của mạng lưới blockchain, việc token hoá trí tuệ sở hữu sẽ là câu chuyện rất đáng chú ý trong tương lai gần.

Đây là toàn bộ thông tin về Giao thức Story - blockchain cho tài sản trí tuệ, hy vọng bài viết sẽ hữu ích cho bạn trong quá trình nghiên cứu.

Lưu ý: Thông tin trong bài viết không phải là lời khuyên đầu tư, Mytour không chịu trách nhiệm với bất kỳ quyết định đầu tư nào của bạn.

Kudō