Buzz
1. Gió Tây ôn đới là gì?
Gió Tây ôn đới là loại gió thổi từ Tây sang Đông ở các vĩ độ trung bình từ 30 đến 60 độ. Gió này xuất phát từ các vùng áp suất cao và di chuyển về phía cực, ảnh hưởng đến các cơn lốc xoáy ngoài nhiệt đới. Gió Tây ôn đới nằm giữa gió mậu dịch và gió Đông cực, di chuyển từ các khu áp cao chí tuyến đến các vùng áp thấp ôn đới. Ở Bắc bán cầu, gió chủ yếu theo hướng Tây Nam, còn ở Nam bán cầu, nó theo hướng Tây Bắc. Gió thổi đều đặn quanh năm và mang tính chất khô.
2. Những đặc điểm của gió Tây ôn đới là gì?
Gió Tây ôn đới hoạt động gần như suốt cả năm. Nó thổi từ vĩ độ 30 đến 60 độ ở mỗi bán cầu, từ các vùng áp cao cận nhiệt đến các vùng áp thấp ôn đới. Ở Bắc bán cầu, gió chủ yếu theo hướng Tây, trong khi ở Nam bán cầu, nó thổi theo hướng Tây Bắc. Loại gió này mang theo nhiều hơi ẩm và mưa, làm cho các khu vực bị ảnh hưởng có khí hậu nhiệt đới. Đây là nguyên nhân dẫn đến sự khác biệt áp suất giữa áp cao chí tuyến và áp thấp ôn đới.
Gió Tây ôn đới đạt cường độ mạnh nhất ở vĩ độ trung bình từ 40 đến 50 độ và đóng vai trò quan trọng trong việc mang nước, gió xích đạo ẩm đến các bờ biển phía tây của các lục địa, đặc biệt là ở bán cầu Nam nhờ vào sự mở rộng rộng lớn của nó.
Gió Tây ôn đới có thể được mô tả là loại gió thổi từ các khu vực áp cao cận nhiệt về phía áp thấp ôn đới, gần như suốt cả năm. Loại gió này thường mang theo lượng mưa lớn và độ ẩm cao suốt bốn mùa. Ở Valencia, lượng mưa lên tới 246 ngày mỗi năm với 1416mm nước, chủ yếu là mưa bụi và mưa phùn.
3. Các loại gió chính khác
3.1. Gió mậu dịch
Gió mậu dịch, hay còn gọi là gió tín phong, được đặt tên từ việc người châu Âu và Trung Quốc cổ đại đã sử dụng gió này để đi buôn trên con đường tơ lụa trên biển. Những cơn gió này giúp việc giao thương trở nên thuận lợi hơn. Đây là loại gió thổi từ các khu vực áp cao cận nhiệt về phía xích đạo, với hướng đông bắc ở bán cầu Bắc và đông nam ở bán cầu Nam. Gió mậu dịch thổi quanh năm và khá đều đặn, thường mang tính chất khô. Vào mùa hè, gió thổi về phía Đông ở tầng trên xích đạo, khoảng trên hai cây số. Ở tầng cao hơn, gió mậu dịch có thể thổi ngược hướng về phía Tây, do định luật bảo toàn động lượng trong chuyển động quay.
3.2. Gió mùa
Gió mùa là loại gió thay đổi theo mùa, với hướng gió có sự đối lập giữa các mùa. Gió mùa thường xuất hiện ở các vùng nhiệt đới như Nam Á, Đông Nam Á, Đông Phi, Đông Bắc và một số khu vực vĩ độ trung bình như phía đông Trung Quốc, Đông Nam Liên bang Nga, và Đông Nam Hoa Kỳ.
Sự hình thành gió mùa khá phức tạp, chủ yếu do sự chênh lệch nhiệt độ giữa lục địa và đại dương theo mùa, dẫn đến sự thay đổi của các khu vực khí áp cao và khí áp thấp.
Ví dụ: Ở Nam Á và Đông Nam Á vào mùa hè, khu vực chí tuyến trở nên nóng nhất, hình thành trung tâm áp thấp I-ran. Do đó, gió mậu dịch từ bán cầu Nam vượt qua xích đạo và lệch hướng thành gió Tây Nam, mang theo nhiều hơi ẩm và mưa.
Vào mùa đông, khi lục địa trở nên lạnh, các vùng áp cao thường xuyên xuất hiện ở Bắc Cực và di chuyển xuống phía Nam, ảnh hưởng đến Trung Quốc và Hoa Kỳ. Gió từ phía bắc thổi xuống theo hướng bắc - nam nhưng bị lệch hướng thành gió đông bắc, mang theo không khí lạnh và khô.
3.3. Gió địa phương
a. Gió biển và gió đất
Gió biển và gió đất là hai loại gió địa phương hình thành gần vùng ven biển, thay đổi hướng theo chu kỳ ngày và đêm. Sự khác biệt trong việc hấp thụ nhiệt giữa đất liền và biển hoặc đại dương là nguyên nhân chính tạo ra gió biển và gió đất.
Gió biển: Vào ban ngày, đất liền hấp thụ nhiệt nhanh chóng và nóng hơn mặt nước biển, dẫn đến hình thành áp thấp trên đất liền. Ngược lại, mặt biển mát hơn tạo ra áp cao. Gió thổi từ vùng áp cao trên biển vào vùng áp thấp trên đất liền, vì vậy gió biển thường ẩm mát.
Gió đất: Vào ban đêm, đất liền mất nhiệt nhanh hơn, tạo ra áp cao ở khu vực này. Trong khi đó, vùng nước biển ven bờ tỏa nhiệt chậm hơn, dẫn đến hình thành áp thấp. Do đó, gió thổi từ vùng áp cao trên đất liền đến vùng áp thấp trên biển, tạo thành gió đất. Khác với gió biển, gió đất thường khô và nóng.
b. Gió phơn
Khi gió mát và ẩm gặp phải dãy núi, không khí ẩm sẽ bị đẩy lên cao và giảm nhiệt độ theo tiêu chuẩn của khí ẩm, tức là giảm 0,6°C mỗi 100m. Khi hơi nước ngưng tụ và mây hình thành trên sườn đón gió, không khí di chuyển sang sườn khuất gió thì hơi nước đã giảm nhiều, nhiệt độ tăng lên theo tiêu chuẩn không khí khô, tức là tăng 1°C mỗi 100m, làm cho sườn khuất gió trở nên khô và nóng.
Ở Việt Nam, gió phơn thường được gọi là gió Tây Nam khô nóng, xuất hiện chủ yếu ở Bắc Trung Bộ và Trung Trung Bộ. Gió phơn hoạt động mạnh từ khoảng tháng 5 đến tháng 7 mỗi năm, làm cho khí hậu và thời tiết ở các tỉnh miền Trung trở nên khô nóng và khắc nghiệt hơn so với các tháng khác. Độ ẩm giảm đáng kể do dãy Trường Sơn, với nhiệt độ có thể lên đến 40 hoặc 42°C.
Sự khắc nghiệt của gió phơn có thể gây ra tác hại rõ rệt trên cả hai sườn núi mà gió đi qua. Sườn đón gió thường ẩm và có mưa, nhưng nếu gió đi qua vùng núi cao và dốc, mưa lớn có thể gây xói mòn đất và sạt lở, đe dọa đến cuộc sống của người dân sinh sống ở chân núi.
Ở phía sườn gió xuống, tình trạng hạn hán thường xuyên xảy ra, làm cho cây cối héo khô và mùa màng gặp khó khăn. Điều này có thể dẫn đến các vụ cháy rừng nghiêm trọng. Gió phơn khô nóng kết hợp với nhiệt độ cao còn ảnh hưởng tiêu cực đến sức khỏe của người dân. Vì vậy, nên hạn chế ra ngoài từ 10 giờ sáng đến 3 giờ chiều khi nắng nóng gay gắt và gió phơn có thể gây cảm giác rát da.
4. Nguyên nhân thay đổi của khí áp
a. Khí áp thay đổi theo độ cao
Khi độ cao tăng lên, không khí trở nên loãng hơn và sức nén giảm, dẫn đến giảm khí áp.
b. Khí áp thay đổi theo nhiệt độ
- Khi nhiệt độ tăng, không khí giãn nở và giảm tỷ trọng, dẫn đến khí áp giảm.
- Khi nhiệt độ giảm, không khí co lại và tăng tỷ trọng, làm khí áp tăng.
c. Khí áp thay đổi theo độ ẩm
Khi không khí chứa nhiều hơi nước, khí áp cũng giảm. Cùng một thể tích, 1 lít hơi nước nhẹ hơn 1 lít không khí khô. Khi nhiệt độ cao, hơi nước bốc lên nhiều hơn, chiếm chỗ của không khí khô và làm giảm khí áp, hiện tượng này thường thấy ở vùng áp thấp xích đạo.
Trên đây là toàn bộ thông tin về gió Tây ôn đới và các loại gió chính khác mà Mytour muốn chia sẻ với bạn đọc. Hy vọng bài viết này đã cung cấp cho bạn những thông tin hữu ích. Cảm ơn bạn đã theo dõi!
