Bài viết
1. Tác giả và tác phẩm:
Nguyễn Dữ sinh ra ở huyện Thanh Miện, tỉnh Hải Dương, là một trong những học trò nổi bật của Trạng Trình - Nguyễn Bỉnh Khiêm. Sống trong một xã hội rối ren, trong một thời kỳ phong kiến suy đồi, sau khi làm quan được một năm, ông quay về quê để chăm sóc mẹ già và bắt đầu sự nghiệp viết sách.
2. Tóm tắt Chuyện người con gái Nam Xương:
Chuyện người con gái Nam Xương được rút ra từ tập sách Truyền kỳ mạn lục.
Vũ Thị Thiết, một cô gái quê ở Nam Xương, dịu dàng và xinh đẹp. Trương Sinh, một chàng trai nhân hậu, yêu mến dung mạo của Vũ Thị Thiết và xin mẹ mình đem vàng cưới cô. Không lâu sau đó, Trương Sinh phải nhập ngũ để đi chiến đấu. Trước khi đi, Vũ Thị Thiết đổ rượu, nói với chồng: 'Khi anh đi chuyến này, em không dám mong đợi ấn phong hầu, chỉ mong anh về trong bình an...'
Khi Vũ Thị Thiết mang bầu và chồng vừa đi hơn một tuần, cô sinh ra một bé trai và đặt tên là Đản. Nửa năm sau, mẹ chồng vì già yếu và nhớ con trai đi lính mà qua đời. Vũ Thị Thiết chăm sóc mẹ chồng bằng cả trái tim, chu đáo từ việc chuẩn bị đồ ăn đến việc đưa thuốc cho mẹ. Khi mẹ chồng qua đời, cô tổ chức tang lễ cẩn thận, đối xử với mẹ chồng như với cha mẹ ruột.
Sau năm năm, kẻ thù đã bị bắt, Trương Sinh đã được trở về. Đứa con mới biết nói. Chàng ôm đứa nhỏ đi thăm mộ của mẹ. Đứa bé khóc, Trương Sinh cố gắng an ủi. Con trẻ ngây thơ nói: “Ồ! Thì ra ông cũng là cha của con à. Ông còn biết nói, không như cha con trước kia chỉ im thin thít. Chàng hỏi, đứa bé mới kể 'có một người đàn ông, đêm nào cũng đến, mẹ Đản đi cũng đi, mẹ Đản ngồi cũng ngồi, nhưng chẳng bao giờ bế Đản cả'. Trương Sinh thường hay ghen tuông, nghĩ rằng vợ mình không trung thực, tức giận và mắng mỏ. Nàng khóc lóc bày tỏ, họ hàng hàng xóm bênh vực và biện hộ cho nàng, nhưng Trương Sinh không lắng nghe. Trước sự thật hiện hình, Vũ Nương đã nhảy xuống sông Hoàng Giang với lời nguyền: “nếu trung thực” vào nước xin làm Ngọc Mị Nương, xuống đất xin làm cỏ Ngu mĩ. Nhượng lòng chim dạ cá, lừa chồng dối con, dưới nước xin làm mồi cho cá tôm, trên trời xin làm cơm cho diều...'. Nàng đã mất, một hôm Trương Sinh ngồi buồn dưới ánh đèn khuya, đứa con bỗng nói rằng: “Cha Đản lại đến kia kìa!'. Lúc này Trương Sinh mới nhận ra, biết vợ mình đã bị chết oan!
Lại kể về Phan Lang trước khi làm chủ tịch ở bến đò Hoàng Giang, một đêm mơ thấy một cô gái mặc áo xanh, đến van xin tha thứ. Sáng dậy, một ngư dân mang tặng một con rùa mai xanh. Phan Lang nghĩ lại giấc mơ, bèn thả con rùa. Sau đó, Phan Lang gặp nạn, gặp sóng to, thấy dạt vào hang rùa ở đảo biển. Linh Phi thấy nói: 'Đây là người đã cứu mạng ta thuở xưa' rồi dùng khăn mà lau, dùng thuốc mà chữa, Phan Lang được cứu sống. Linh Phi là vị vua biển Nam Hải mở tiệc để tạ ơn người đã cứu mình. Có vô số mỹ nhân thảm trang, tóc dài thướt tha, tham dự tiệc.
Trong số đó có một người phụ nữ xinh đẹp chỉ đội một chút son phấn rất giống Vũ Nương. Sau tiệc, người phụ nữ ấy nói với Phan Lang: 'Chúng ta từng làng, sao chưa bao giờ gặp mặt nhau nhỉ?'- Nghe về chuyện làng quê, Vũ Nương đã khóc. Nàng gửi về một bó hoa vàng và nhắc chồng con hãy làm lễ giải oan, thắp đèn thần chiếu xuống nước thì nàng sẽ trở về...
Linh Phi sai sứ giả Xích Hỗn đưa Phan Lang ra khỏi Cung nước, về đến nhà, Phan Lang kể lại chuyện gặp Vũ Nương và trao lại bó hoa vàng. Trương Sinh bèn tổ chức lễ giải oan ba ngày đêm ở bến Hoàng Giang. Có năm mươi chiếc thuyền hoa đầy sông, lúc ẩn lúc hiện. Trương Sinh thấy Vũ Nương ngồi trên một chiếc thuyền hoa giữa dòng, nói vọng ra: “... Cảm ơn chàng, thiếp không thể trở về cõi người...' - Hình bóng nàng dần phai nhạt rồi biến mất.