Giới thiệu về tác phẩm 'Một chuyện đùa nho nhỏ' trong chương trình Ngữ văn lớp 11

1. Giới thiệu tác phẩm 'Một chuyện đùa nho nhỏ' - Mẫu 1

Văn học từ lâu đã trở thành gương phản chiếu cuộc sống đa dạng của con người, đồng thời là bức tranh tinh tế dệt nên từ trí tưởng tượng và sự sáng tạo của các tác giả. Những tác phẩm văn học không chỉ ghi lại hiện thực mà còn khắc họa những giấc mơ tuyệt vời. Một trong những nhà văn vĩ đại đã biến những dòng chữ thành tác phẩm sâu sắc là Sê-khốp, một nhà văn Nga nổi tiếng, người đã chữa lành những vết thương tinh thần và mang lại sự an ủi cho nhiều tâm hồn. Trong kho tàng của ông, 'Một chuyện đùa nho nhỏ' (1886) nổi bật như một tác phẩm thể hiện sự nhạy cảm của Sê-khốp với tình yêu. Từ những câu chữ đầu tiên, câu chuyện mở ra một nước Nga thơ mộng với một buổi sáng mùa đông lạnh giá và phủ đầy tuyết trắng. Cảnh tuyết trắng không chỉ là nền đẹp mắt mà còn là khởi đầu cho một câu chuyện tình yêu lãng mạn. Sê-khốp đã khắc họa hình ảnh Nadia - một cô gái Nga thanh thoát và đẹp như bông tuyết. Những chi tiết tỉ mỉ như mái tóc phủ đầy tuyết và lông tơ trên môi đã vẽ nên sự mong manh và dễ tổn thương của cô gái. Câu chuyện bắt đầu khi một chàng trai hàng xóm mời Nadia đi trượt tuyết, và cô đồng ý mặc dù cảm thấy hồi hộp. Trong suốt chuyến đi, Nadia, với sự nhút nhát, đã cố gắng vượt qua nỗi sợ hãi. Khi đến chân dốc, chàng trai bất ngờ thì thầm lời yêu, khiến Nadia vừa ngạc nhiên vừa nghi ngờ. Cô không dễ dàng tin vào lời nói thiếu chân thành, nhưng bị cuốn hút bởi từ ngữ ngọt ngào. Những chi tiết như “không tin rằng gió đã nói điều đó” thể hiện sự hoài nghi và cảm xúc lẫn lộn của Nadia. Cô quyết định trượt thêm một lần nữa để khám phá sự thật. Trong lần trượt thứ hai, chàng trai lại lặp lại lời tỏ tình, làm Nadia cảm thấy bị lừa dối mà không nhận ra đó chỉ là trò đùa. Dù sợ hãi, Nadia vẫn tiếp tục trượt tuyết, dường như không thể từ bỏ mong muốn nghe lại lời tỏ tình. Nhân vật “tôi” đứng quan sát và nhận ra tình cảm của mình dành cho Nadia đã thay đổi. Đây là thử thách cho tình cảm của cả hai, và dù kết quả không hoàn hảo, cả hai đều đã học được bài học quý giá về tình yêu và sự chân thành. Khi mùa đông qua đi và mùa xuân đến, hai nhân vật gặp lại nhau trong khung cảnh mùa xuân tươi đẹp. Trước khi chia tay, họ mới thực sự mở lòng và thể hiện tình cảm chân thành. Kết thúc câu chuyện cho thấy, mặc dù Nadia tìm được hạnh phúc với người khác, đây có thể là cái kết đẹp cho cả hai. Sê-khốp không chỉ kể một câu chuyện tình yêu đơn giản mà còn để lại cho người đọc khoảng trống để suy ngẫm và tưởng tượng về số phận của nhân vật. Câu chuyện 'Một chuyện đùa nho nhỏ' không chỉ mang đến cảm xúc sâu sắc mà còn mở ra những câu hỏi về tình yêu và sự chân thành, khơi gợi những suy tư về cuộc sống và mối quan hệ xung quanh.

2. Giới thiệu tác phẩm 'Một chuyện đùa nho nhỏ' - Mẫu 2

Văn học từ xưa đến nay luôn phản ánh chân thực hiện thực xã hội, chứa đựng những tư tưởng, tình cảm và triết lý sâu sắc. Văn học như là một sản phẩm của đời sống, trải qua bao biến cố, để rồi trở về với vai trò của một người mẹ đã trải nghiệm mọi cung bậc cảm xúc của cuộc sống, từ niềm vui, nỗi buồn đến yêu ghét, và từ đó giáo dục, nuôi dưỡng chính “đứa con” đời sống của mình. Như M.L. Kalinine đã nói: “Văn học làm phong phú thêm con người, giúp con người trưởng thành và hiểu biết hơn về nhau.” Trong hành trình này, các nghệ sĩ chính là những người dẫn dắt văn chương. Điển hình là nhà văn vĩ đại của Nga, Sê Khốp, người không chỉ chữa lành những vết thương thể xác lẫn tinh thần mà còn tạo ra những tác phẩm chứa đựng tinh thần nhân đạo cao cả, thực sự trở thành “người mẹ” cứu rỗi nhiều tâm hồn.

Nhắc đến Sê Khốp, người ta thường nghĩ ngay đến những quan niệm sâu sắc về văn học của ông. Nhưng để đạt được những quan niệm ấy, ông đã trải qua một tuổi thơ đầy gian khổ, sống trong cảnh nghèo khó, thiếu thốn với những đồng tiền ít ỏi, những lời chỉ trích, đay nghiến và cả đòn roi. Sinh ra trong một gia đình thương nhân hạng thấp, cuộc sống của ông đầy vất vả, nhưng tâm hồn Sê Khốp không hề trở nên cằn cỗi, mà trái lại, ngày càng trở nên nhạy cảm, dịu dàng và trong sáng. Ông đến với văn học không chỉ để giúp đỡ gia đình mà còn để nuôi dưỡng tâm hồn mình. Khi nhận được học bổng, ông rời quê lên Moscow học Đại học Y khoa, nhưng bằng tài năng xuất chúng, Sê Khốp đã trở thành một trong những đại diện nổi bật của văn học hiện thực Nga cuối thế kỷ XIX.

Sê Khốp được biết đến như một bậc thầy của thể loại truyện ngắn, một thể loại tưởng chừng đơn giản nhưng lại làm khó không ít nhà văn. Sự đặc biệt và độc đáo trong các truyện ngắn của ông chính là không có cốt truyện cụ thể, nhưng lại chứa đựng sức mạnh tinh thần mạnh mẽ cho người đọc. Truyện ngắn của ông như những “mảnh ghép tươi sáng” của cuộc sống, đưa những mảnh đời thực vào trong truyện. Nguyễn Tuân, một bậc thầy ngôn từ Việt Nam, đã nhận xét về Sê Khốp: “Sê Khốp là con chim linh điểu của buổi hoàng hôn trên đồng cỏ nước Nga xưa, là cánh diều lớn, mang tiếng nói của hiện thực và nhịp thơ của lãng mạn. Sê Khốp là bậc thầy của tiếng Nga, tên tuổi ông sáng chói trong lâu đài của Chủ nghĩa nhân đạo.”

Trong kho tàng truyện ngắn của Sê Khốp, có sự phong phú đáng kinh ngạc với hơn năm trăm tác phẩm, mỗi truyện mang một cảm hứng riêng. Những tác phẩm như “Những kẻ ảm đạm”, “Người trong bao” đều mang nỗi buồn sâu lắng. Nhưng khác biệt với những tác phẩm này, “Một chuyện đùa nho nhỏ” là câu chuyện về tình yêu, sự trong sáng và lãng mạn của cuộc sống, được Sê Khốp viết vào năm 1886.

Khi đọc “Một chuyện đùa nho nhỏ”, người đọc như được đắm chìm trong khung cảnh nước Nga xinh đẹp với một buổi trưa mùa đông trong sáng, trời lạnh giá, bầu trời trong xanh với vài tia nắng và lớp tuyết trắng phủ đầy mặt đất. Cảnh vật ấy như một bức tranh tuyệt đẹp mở đầu cho câu chuyện. Giọng văn của Sê Khốp hàm súc và tinh tế, mở ra hình ảnh cô gái Nadia xinh xắn trong đám bụi tuyết: “những hạt bụi tuyết nhỏ trắng xoá bám lên mấy món tóc xoắn vòng rủ hai bên thái dương nàng, lên hàng lông tơ mịn phía trên môi.”

Vào một ngày đông lạnh giá, chàng trai hàng xóm mời Nadia đi trượt tuyết. Nadia, vốn là người hiền lành và e dè, ban đầu do dự nhưng cuối cùng đã đồng ý. Cả hai cùng trượt xuống, chiếc xe trượt nhanh như tên bắn, gió thổi mạnh đến mức như muốn lật ngửa. Trong khoảnh khắc đầy sợ hãi, chàng trai thì thầm vào tai Nadia: “Nadia, tôi yêu em!” Lời tỏ tình bất ngờ khiến Nadia bối rối, không biết đó là lời của gió hay của chàng trai. Dù còn run rẩy, Nadia quyết định trượt thêm một lần nữa, vẫn muốn nghe lại câu nói ấy. Trong lúc hoảng loạn, chàng trai lại thổ lộ: “Nadia, tôi yêu em!” Nadia cảm thấy ấm áp và an toàn trong những lời ấy, không nhận ra rằng đó chỉ là một trò đùa.

Những ngày tiếp theo, trò đùa của chàng trai không ngừng, Nadia không còn cảm thấy yên bình, mà chỉ muốn tìm ra người đã thổ lộ tình cảm với mình. Quyết tâm khám phá sự thật, nàng thử trượt một mình nhưng nỗi sợ làm nàng không nghe thấy gì. Nadia bị cuốn hút bởi lời tỏ tình, không nhận ra rằng đó chỉ là trò đùa. Cuối cùng, nhân vật “tôi” nhận ra mình không còn khả năng đồng cảm với Nadia, trò đùa không mang lại kết quả tốt đẹp. Nadia không biết ai là người đã nói câu đó và chàng trai chưa thực sự bày tỏ tình cảm, phải ra đi trong nỗi buồn. Lời nói “Tôi yêu em!” khác xa với sự chân thành và cao thượng như của Puskin:

“Tôi yêu em lặng lẽ, không mơ mộng

Lúc xao xuyến, khi ghen tuông.”

(Tôi yêu em)”

Mùa xuân đến, phá tan lớp băng tuyết, trò chơi trượt tuyết dừng lại, và những câu đùa cũng dần biến mất. Nadia cảm thấy buồn vì không có lời tỏ tình, nhân vật “tôi” chuẩn bị rời thành phố. Trước khi đi, chàng đứng bên hàng rào, lén nhìn sang nhà nàng và thấy nàng buồn bã bước ra hiên. Hình ảnh “hàng rào” tượng trưng cho sự ngăn cách giữa hai tâm hồn, dù họ ở gần nhau nhưng không thể chạm vào nhau. Gió xuân thổi qua, nàng cầu khẩn, và chàng thì thầm: “Nadia, tôi yêu em!” Nàng vui vẻ, giang tay đón gió. Dù hàng rào nhỏ bé, nó lại mang ý nghĩa lớn, biểu thị sự chuyển biến trong tâm trạng sau trò đùa.

Những lời yêu của tuổi trẻ thường nông nổi nhưng lại đầy sự e dè. Nhân vật “tôi” thiếu tự tin, phải nhờ gió truyền đạt tình cảm của mình. Khi hồi tưởng, chàng không dám thừa nhận tình yêu, chỉ biết rằng nàng đã kết hôn và có con với người khác. Nguyễn Bính cũng từng e ngại như thế, không mãnh liệt như Xuân Diệu:

“Ôi xuân hồng, ta muốn cắn vào ngươi!”

(Vội vàng)

Sê Khốp luôn là một nhà nhân đạo sâu sắc, như ông đã nói: “Một người nghệ sĩ chân chính là một nhà nhân đạo từ tận đáy lòng”. Nadia cuối cùng tìm thấy hạnh phúc, nhưng không phải với nhân vật “tôi”. Đây có lẽ là kết thúc tốt nhất cho tình yêu “trò đùa”. A.I. Bogdanovich nhận xét về kết thúc: “…mặc dù đoạn kết có sự buồn, cuộc sống nhìn chung vẫn buồn như vậy, nếu trong cả đời, ký ức xúc động nhất và đẹp nhất chỉ là trò đùa của tuổi trẻ”. “Một chuyện đùa nho nhỏ” sẽ mãi là câu chuyện tình yêu đơn giản nhưng sâu sắc của một chàng trai dành cho cô gái trẻ trung, xinh đẹp.

Câu chuyện khép lại với ba chấm đầy suy tư. Nadia là hình mẫu của sự cả tin và ngây thơ của những người “yêu bằng tai”. Nếu không có ngày hôm ấy, Nadia sẽ không bao giờ hiểu được thế nào là tình yêu. Xuân Diệu từng chia sẻ:

“Yêu, là chết một ít trong lòng,”

“Vì mấy khi yêu mà chắc được yêu?”

(Yêu)

3. Thuyết minh về tác phẩm Một chuyện đùa nho nhỏ - Mẫu số 3

Văn học không chỉ phản ánh hiện thực cuộc sống qua những bức tranh sắc nét mà còn mở ra thế giới tưởng tượng phong phú từ trí sáng tạo vô bờ của con người. Mỗi tác phẩm văn học đều là một kiệt tác nghệ thuật, là sự kết tinh của tâm huyết tác giả. Trong nền văn học Nga, Anton Chekhov nổi bật như một vĩ nhân, không chỉ với vai trò bác sĩ chữa bệnh thể xác mà còn là nghệ sĩ chữa lành những tổn thương tinh thần qua tác phẩm của mình. Ông đã sáng tác nhiều tác phẩm nổi tiếng, trong đó có truyện ngắn 'Một chuyện đùa nho nhỏ' được viết năm 1886, chứng minh tài năng và sự nhạy cảm của ông trong việc khám phá sâu thẳm tâm hồn con người. Ngay từ những dòng đầu tiên, khung cảnh mùa đông nước Nga hiện lên thật hùng vĩ và đẹp đẽ, với một buổi sáng trong trẻo nhưng lạnh giá, khi lớp tuyết trắng bao phủ mọi nơi. Cảnh vật này không chỉ là nền tảng cho câu chuyện tình yêu mà còn là một tác phẩm nghệ thuật mô tả sự tinh khiết và nhạy cảm. Với ngòi bút tinh tế, Chekhov đã khắc họa hình ảnh Nadia, cô gái Nga với vẻ đẹp như bông tuyết, đến mức người đọc có thể cảm nhận sự mong manh và dễ bị tổn thương của nàng qua từng chi tiết nhỏ như mái tóc và hàng lông tơ trên môi. Câu chuyện bắt đầu khi chàng trai hàng xóm mời Nadia đi trượt tuyết và nàng đồng ý, dù lòng còn nhiều lo lắng. Nadia, với tính cách nhút nhát và e dè, phải vượt qua nỗi sợ để cùng chàng trai trượt xuống. Trong khoảnh khắc căng thẳng, chàng trai bất ngờ thỏ thẻ lời tỏ tình vào tai Nadia: “Tôi yêu em.” Khi đến chân dốc, Nadia cảm thấy ngạc nhiên và nghi ngờ về sự chân thành của lời chàng trai. Dù nàng là người dịu dàng và không dễ bị kích động, câu chữ 'không muốn tin rằng gió đã nói điều đó' cho thấy nàng có cảm tình với chàng. Để xác nhận, Nadia đề nghị tiếp tục trượt tuyết. Khi lao xuống dốc lần nữa, chàng trai lặp lại lời tỏ tình. Trong khi Nadia chìm đắm trong cảm xúc, nhân vật “tôi” mới tiết lộ rằng đó chỉ là một trò đùa. Mặc dù lo sợ, Nadia không thể thoát khỏi những lời tỏ tình giả dối khi trượt tuyết. Sự quyến rũ từ lời nói khiến nàng không ngừng trượt, dù vẫn cảm thấy sợ hãi. Một câu nói, một trò đùa nhỏ của người khác đã làm đảo lộn cuộc sống và tâm trạng của nàng. Mỗi khi nàng leo lên bậc thang để trượt tiếp, nhân vật “tôi” đứng dưới nhìn và cảm nhận sự thay đổi trong tình cảm của mình đối với Nadia. Dường như tình cảm của nhân vật “tôi” đã chuyển thành yêu mến thực sự, tạo thành thử thách cho cả hai. Chi tiết này trở thành chướng ngại vật trong mối quan hệ của họ, nhưng cuối cùng họ vượt qua được. Khi mùa đông qua đi và mùa xuân đến, cảnh vật cũng chuyển mình từ lạnh giá sang ấm áp. Hai nhân vật gặp lại nhau trong khung cảnh mùa xuân thơ mộng. Trước khi chia tay, họ mới thực sự mở lòng và có một lời tỏ tình chân thành. Sau một trò đùa nhỏ, mối quan hệ của họ trở nên gần gũi hơn. Sự rụt rè của Nadia và sự nhạy cảm của chàng trai tạo nên một tình huống truyện độc đáo. Tuy nhiên, kết cục của câu chuyện không phải là cái kết hạnh phúc trọn vẹn. Nadia tìm thấy hạnh phúc với người khác, điều này có thể là kết thúc hợp lý cho câu chuyện. Câu chuyện của Chekhov khiến người đọc cảm nhận sự sống động và chân thực của các nhân vật dưới ngòi bút của ông. Những nhân vật trong truyện dường như đang sống và trải nghiệm hạnh phúc ở một nơi nào đó trên thế giới. 'Một chuyện đùa nho nhỏ' không chỉ là câu chuyện tình yêu thầm lặng mà còn là tác phẩm khiến người đọc cảm động và suy ngẫm. Có lẽ trong hoàn cảnh khác, hai nhân vật sẽ tìm thấy hạnh phúc bên nhau, và câu chuyện của họ sẽ tiếp tục với những điều chưa nói hết.