Giống cây trồng là gì? Tìm hiểu mục tiêu và quy trình sản xuất giống cây trồng

Trong lĩnh vực nông nghiệp, việc phát triển và tìm kiếm các giống cây mới với ưu điểm vượt trội hơn so với giống cũ là vô cùng quan trọng. Nghiên cứu và sản xuất giống mới giúp nâng cao năng suất cây trồng và giảm thiểu sâu bệnh.

1. Giống cây trồng là gì?

Sản xuất giống cây trồng là quá trình phát triển các giống cây mới bằng cách lai tạo và chọn lọc nhằm tạo ra những cây trồng tốt hơn. Mục tiêu của việc này là cải thiện năng suất, chất lượng, độ bền và khả năng chống chịu bệnh tật cũng như điều kiện thời tiết khắc nghiệt.

Hầu hết các giống cây trồng được hình thành từ việc canh tác, nhưng cũng có một số giống được chọn lọc đặc biệt. Trong tự nhiên, các cây cảnh như hoa hồng, thủy tiên và đỗ quyên được tạo ra qua quy trình gây giống và chọn lọc dựa trên hình dạng và màu sắc hoa. Tương tự, cây lương thực trong nông nghiệp toàn cầu cũng được lựa chọn vì các đặc tính như năng suất cải tiến, hương vị và khả năng kháng bệnh. Trong lâm nghiệp, các giống cây được lựa chọn để đạt năng suất và chất lượng gỗ tối ưu.

2. Mục đích của việc sản xuất giống cây trồng

- Sản xuất giống cây trồng nhằm nâng cao năng suất, chất lượng và khả năng chống chịu với bệnh tật và điều kiện thời tiết khắc nghiệt. Những giống cây mới được phát triển qua lai tạo hoặc chọn lọc để đạt được các đặc tính ưu việt hơn so với giống hiện có. Một số mục tiêu chính bao gồm nâng cao năng suất, tạo giống cây trồng với khả năng sinh trưởng tốt và hiệu quả hơn.

- Nâng cao chất lượng sản phẩm: phát triển giống cây trồng với chất lượng sản phẩm tốt hơn, chẳng hạn như trái cây ngọt hơn hoặc rau củ có hương vị đặc trưng.

- Khả năng chống bệnh: phát triển giống cây trồng có sức chống lại bệnh hại và sâu bọ tốt hơn, nhằm giảm thiểu tổn thất về sản lượng.

- Chịu đựng điều kiện thời tiết khắc nghiệt: phát triển giống cây trồng có khả năng chống chịu tốt hơn với các điều kiện thời tiết khắc nghiệt như hạn hán, lốc xoáy và băng tuyết.

- Giảm thiểu tác động xấu đến môi trường: phát triển các giống cây trồng có ảnh hưởng thấp đến môi trường, chẳng hạn như giảm cần sử dụng phân bón và thuốc trừ sâu.

- Việc sản xuất giống cây trồng đóng vai trò quan trọng trong việc đảm bảo an ninh lương thực và thúc đẩy sự phát triển bền vững của nông nghiệp.

3. Quy trình sản xuất giống cây trồng

Quá trình sản xuất giống cây trồng bắt đầu bằng việc chọn lựa các cây có đặc điểm và tình trạng tốt nhất để làm giống cha mẹ. Sau đó, các giống khác nhau được lai tạo để tạo ra giống mới, và các giống mới này cần được kiểm tra và đánh giá để xác định đặc điểm, năng suất và khả năng chống bệnh. Các nhà nghiên cứu thường sử dụng các phương pháp tiên tiến như kỹ thuật phân tử và sinh học phân tử để nghiên cứu di truyền của cây trồng.

+ Giai đoạn 1: sản xuất giống siêu nguyên chủng: trong giai đoạn này, giống siêu nguyên chủng được nhân giống tại các xí nghiệp và các trung tâm sản xuất giống chuyên trách, đảm bảo đạt tiêu chuẩn cao nhất và chất lượng tốt nhất.

+ Giai đoạn 2: Sản xuất hạt giống nguyên chủng từ những giống siêu nguyên chủng đã được tạo ra trước đó. Đây là những hạt giống có chất lượng cao, được nhân giống từ giống siêu nguyên chủng và được thực hiện tại các công ty hoặc trung tâm giống.

+

4. Hệ thống sản xuất giống cây trồng

Hệ thống sản xuất giống cây trồng bao gồm 3 giai đoạn chính.

+ Giai đoạn 1: Sản xuất giống siêu nguyên chủng: Đây là giai đoạn sản xuất hạt giống với chất lượng và độ tinh khiết rất cao, được thực hiện tại các xí nghiệp và trung tâm sản xuất giống chuyên biệt.

+ Giai đoạn 2: Sản xuất hạt giống nguyên chủng từ các giống siêu nguyên chủng. Hạt giống nguyên chủng là loại hạt giống chất lượng cao được nhân giống từ giống siêu nguyên chủng. Quy trình này diễn ra tại các công ty hoặc trung tâm giống cây trồng.

+ Giai đoạn 3: Sản xuất hạt giống xác nhận từ hạt giống nguyên chủng. Những hạt giống này được nhân giống để cung cấp cho nông dân nhằm sản xuất hàng loạt. Quy trình này được thực hiện tại các cơ sở nhân giống liên kết giữa các công ty, trung tâm và cơ sở sản xuất.

5. Quy trình sản xuất giống cây trồng trong nông nghiệp

- Dựa trên phương pháp sinh sản của cây trồng, quy trình sản xuất giống được thực hiện theo sơ đồ duy trì cho cây trồng tự thụ phấn

+ Năm đầu tiên: Gieo hạt giống, chọn lọc các cây ưu tú để làm giống.

+ Năm thứ hai: Gieo hạt từ các cây ưu tú thành từng hàng, chọn lọc những hàng đạt tiêu chuẩn giống, thu hoạch hạt hỗn hợp. Đây là hạt giống siêu nguyên chủng.

+ Năm thứ ba: Nhân giống hạt nguyên chủng từ các giống siêu nguyên chủng đã có.

+ Năm thứ tư: Sản xuất hạt giống xác nhận từ giống nguyên chủng.

- Quy trình sản xuất giống theo sơ đồ phục tráng cho cây trồng tự thụ phấn, các giống nhập nội và các giống bị thoái hóa không còn giống siêu nguyên chủng: thực hiện theo sơ đồ phục tráng để sản xuất hạt giống

+ Năm đầu tiên: Gieo hạt giống từ vật liệu khởi đầu, chọn lựa các cây ưu tú để phát triển giống.

+ Năm thứ hai: Đánh giá lần đầu các dòng giống, gieo hạt từ cây ưu tú, chọn hạt của 4 đến 5 dòng tốt nhất để tiếp tục gieo trồng trong năm thứ ba.

+ Năm thứ ba: Đánh giá lần hai các dòng giống, phân chia hạt của dòng tốt nhất thành hai phần để nhân giống sơ bộ và so sánh. Hạt thu được là giống siêu nguyên chủng đã được phục tráng.

+ Năm thứ tư: Nhân giống hạt nguyên chủng từ các hạt siêu nguyên chủng đã phục tráng.

+ Năm thứ năm: Sản xuất hạt giống xác nhận từ các giống nguyên chủng.

6. Những điểm cần lưu ý khi sản xuất hạt giống xác nhận từ giống nguyên chủng

- Đối với việc canh tác rau màu, cần căn cứ vào điều kiện đất đai, mùa vụ, hệ thống tưới tiêu và loại cây trồng để áp dụng các kỹ thuật thâm canh hiệu quả nhất.

- Trên đất nguyên màu, cần chú trọng vào việc luân canh mùa vụ, thiết kế hệ thống tưới tiêu hợp lý và bón phân cân đối.

- Khi chuyển từ trồng lúa sang trồng màu, cần đặc biệt chú ý đến hệ thống tưới tiêu nội đồng và tránh tình trạng úng cục bộ kéo dài.

- Dựa trên thành phần cơ giới và độ màu mỡ của đất, cần bón phân NPK hợp lý để tránh dư thừa đạm, điều này có thể dẫn đến sâu bệnh và giảm năng suất.

- Thời vụ gieo trồng cần được điều chỉnh phù hợp với điều kiện cụ thể của từng vùng sinh thái để đạt hiệu quả tối ưu cho từng loại cây trồng.

7. Bài tập áp dụng

Câu hỏi: Mục tiêu chính của việc sản xuất giống cây trồng là gì?

A. Sản xuất hạt giống siêu nguyên chủng

B. Phổ biến giống mới nhanh chóng vào sản xuất

C. Đưa giống chất lượng tốt vào sản xuất rộng rãi

D. Sản xuất số lượng lớn cần thiết để cung cấp cho nhu cầu sản xuất hàng loạt

Đáp án đúng D. Mục tiêu chính của việc sản xuất giống cây trồng là tạo ra số lượng lớn giống cần thiết để đáp ứng nhu cầu sản xuất hàng loạt, đồng thời duy trì và củng cố độ thuần chủng, sức sống và đặc điểm của giống, cũng như nhanh chóng phổ biến giống tốt vào sản xuất.

Giải thích cho đáp án D là vì mục tiêu của sản xuất giống cây trồng bao gồm việc duy trì độ thuần chủng, sức sống và các đặc điểm tiêu chuẩn của giống, tạo ra số lượng lớn giống để phục vụ cho sản xuất hàng loạt và nhanh chóng đưa giống tốt vào sử dụng. Sản xuất giống cây trồng áp dụng cho nhiều loại như hạt, củ, quả, rễ, thân, cành, lá, cây con, mắt kép, chồi hoa, mô tế bào, bào tử, sợi nấm, rong tảo và vi tảo. Quy trình này bắt đầu từ việc nhận hạt giống từ các cơ sở chọn tạo giống của nhà nước cho đến khi đạt được số lượng lớn giống cần thiết cho sản xuất hàng loạt.

Trên đây là một số thông tin về sản xuất giống cây trồng và mục đích của công tác này. Hy vọng các tài liệu này sẽ hữu ích cho bạn. Cảm ơn bạn đã quan tâm và theo dõi.