Buzz
Phút góc hay còn gọi là phút cung (hoặc chỉ là phút; thuật ngữ tiếng Anh: minute of arc, arcminute, minute arc, viết tắt: MOA) là đơn vị đo góc, với 1 phút góc tương đương ⁄60 độ. Giây góc hay giây cung (tiếng Anh: second of arc hay arcsecond) là đơn vị nhỏ hơn của phút góc; 1 giây góc bằng ⁄60 phút góc, tức là ⁄3600 độ. Do 1° được định nghĩa là ⁄360 của vòng tròn, nên 1 phút góc tương đương với ⁄21600 vòng, hay ⁄10800 radian; và một giây góc bằng ⁄1296000 vòng, hay ⁄648000 radian.
Đơn vị này thường được sử dụng trong các lĩnh vực cần đo góc rất nhỏ như thiên văn học, kiểm tra thị lực, nhãn khoa, quang học, hàng hải,... Để đo các góc còn nhỏ hơn, người ta sử dụng thêm tiền tố SI, chẳng hạn như milli giây góc (milliarcsecond, viết tắt: mas).
Ký hiệu và viết tắt
Ký hiệu chuẩn cho phút góc là dấu phẩy đơn (′), nhưng trong các văn bản không hỗ trợ ký tự đặc biệt thì thường sử dụng dấu nháy đơn ('). Phút góc cũng có thể được viết tắt là arcmin hoặc amin, và đôi khi còn được biểu thị bằng (dấu phẩy đơn kèm theo dấu mũ).
Ký hiệu chuẩn cho giây góc là dấu phẩy kép (′′), nhưng trong văn bản chỉ dùng ký tự ASCII, thường dùng dấu ngoặc kép ('). Giây góc cũng có thể viết tắt là arcsec hoặc asec.
| Đơn vị | Giá trị | Ký hiệu | Viết tắt (tiếng Anh) | Quy đổi ra radian (xấp xỉ) |
|---|---|---|---|---|
| Độ | ⁄360 vòng tròn | ° | deg | 17,4532925 mrad |
| Phút góc | ⁄60 độ | ′ (dấu phẩy trên đơn) | arcmin, amin, am, , MOA | 290,8882087 µrad |
| Giây góc | ⁄60 phút góc | ″ (dấu phẩy trên kép) | arcsec, asec, as | 4,8481368 µrad |
| Milli giây góc | ⁄1,000 giây góc | mas | 4,8481368 nrad | |
| Micro giây góc | 10 giây góc | μas | 4,8481368 prad |
Cần lưu ý rằng phút góc cũng có thể được biểu diễn theo dạng thập phân, ví dụ như 36° 27′,182.
Ứng dụng
Phút góc và các đơn vị nhỏ hơn của nó được sử dụng trong bản đồ học và hàng hải. Một phút góc trên bất kỳ kinh tuyến nào tương đương với khoảng một hải lý (1,852 m). Một giây góc xấp xỉ 30 m. Khoảng cách này có thể thay đổi dọc theo kinh tuyến do hình dạng hơi dẹt của Trái Đất. Vĩ độ và kinh độ trong tọa độ địa lý thường được ghi dưới dạng độ, phút, giây. Các vị trí trên elipxôit tham khảo của Trái Đất có thể được xác định chính xác theo phương pháp này. Tuy nhiên, do sự phức tạp của hệ số 60 trong phút góc và giây góc, thường thì tọa độ được thể hiện dưới dạng phân số hoặc số thập phân của độ, chấp nhận một mức sai số nhất định.
Trong thiên văn học, phút góc và giây góc cũng được dùng để đo xích vĩ. Giây góc còn được dùng để thể hiện thị sai sao với giá trị rất nhỏ và đường kính góc nhỏ (như đối với sao Kim, đường kính góc chỉ là 9.7″–66.0″). Thị sai, chuyển động riêng và đường kính góc của ngôi sao cũng có thể được thể hiện dưới dạng milli giây góc. Tên đầy đủ của đơn vị parsec thực chất là 'parallax second', nghĩa là 'giây góc thị sai'.
Ngành công nghiệp chế tạo súng và các tài liệu liên quan thường sử dụng đơn vị giây góc, đặc biệt là khi nói đến độ chính xác của súng trường. Giây góc rất phổ biến trong giới xạ thủ quen với hệ đo lường đế quốc (hệ đo lường Anh) vì 1 giây góc xấp xỉ 1 inch ở khoảng cách 100 yard - khoảng cách truyền thống tại các trường bắn.
Liên kết ngoài
- Giấy (góc) trong Từ điển bách khoa Việt Nam
