Gối đệm

Nệm (hay còn gọi là đệm) là lớp đệm lớn đặt trên giường để ngủ và nghỉ ngơi. Nệm có thể được làm từ các chất liệu như bông, vải, mút, cao su, cotton, và nhiều loại khác. Một số nệm có lò xo để tăng sự thoải mái khi ngủ, trong khi các phiên bản bơm hơi cho phép điều chỉnh độ cứng mềm theo ý thích.

Nệm có thể chứa không khí hoặc nước, hoặc được làm từ nhiều loại sợi tự nhiên, như đệm futon. Kapok là vật liệu phổ biến ở Đông Nam Á, trong khi xơ dừa thường thấy ở Nam Á.

Đôi nét về lịch sử

Từ nệm có nguồn gốc từ tiếng Ả Rập مَطْرَحٌ (maṭraḥ), nghĩa là 'vật ném xuống' hoặc 'nơi ném xuống', sau đó có nghĩa là 'thảm, gối'. Trong thời kỳ Thập tự chinh, người châu Âu đã học cách ngủ trên các gối từ Trung Đông, và từ materas đã được tiếp nhận vào tiếng Anh Trung cổ qua các ngôn ngữ Romance. Nệm cổ xưa nhất được biết đến có niên đại khoảng 77.000 năm, xuất phát từ Nam Phi.

Những chiếc nệm đầu tiên chứa các vật liệu tự nhiên như rơm, lông chim hoặc tóc ngựa. Vào đầu thế kỷ 20, nệm phổ biến ở Bắc Mỹ thường có lõi lò xo và lớp vỏ bông cotton hoặc sợi polyester. Ngày nay, nệm hiện đại thường có lõi lò xo hoặc vật liệu như cao su, viscoelastic hoặc bọt polyurethane linh hoạt khác. Các thành phần khác bao gồm tấm cách nhiệt ngăn lớp vải bọc chìm xuống lõi lò xo, và sợi polyester trong lớp vỏ trên cùng. Năm 1899, James Marshall giới thiệu lò xo túi cá nhân đầu tiên, gọi là Marshall coil.

Ở Bắc Mỹ, nệm phổ biến nhất hiện tại là loại có lõi lò xo; tuy nhiên, ngày càng có nhiều sự quan tâm đến nệm bọt toàn phần và nệm hybrid, bao gồm lõi lò xo và bọt cao cấp như viscoelastic hoặc latex trong các lớp êm ái. Tại châu Âu, lõi bọt polyurethane và lõi latex đã từ lâu trở thành lựa chọn phổ biến và chiếm tỷ lệ lớn trong các nệm bán ra trên lục địa này.

Kích thước

Các loại nệm được thiết kế theo các tiêu chuẩn kích thước giường khác nhau tùy thuộc vào từng thị trường. Kích thước nệm có thể khác nhau về chiều rộng, chiều cao và độ dày theo các tiêu chuẩn quốc gia. Nhiều quốc gia sử dụng các nhãn không phải số để biểu thị kích thước như 'King', 'Queen', 'Double', 'Full' hoặc 'Single'.

Tấm bảo vệ nệm

Tấm bảo vệ nệm là một lớp nệm mỏng, thường dày từ 5–10 cm (2–4 in). Mặc dù có các loại nệm độc lập với kích thước này (như futon và Bed base#Floor beds; giường châu Âu truyền thống làm từ nhiều lớp nệm này), tấm bảo vệ nệm thường được dùng để đặt lên boxspring (cố định bằng dây đai hoặc vải co giãn). Chúng giúp kéo dài tuổi thọ của nệm boxspring đắt tiền hơn, điều chỉnh độ ấm hoặc mát của giường (với luồng không khí hoặc vật liệu dẫn nhiệt), thay đổi độ cứng của giường, và tiện lợi cho du lịch và ký túc xá nhờ tính di động, đặc biệt khi mật độ thấp.

Tấm bảo vệ nệm, tương tự như bảo vệ nệm/tấm bảo vệ nệm/tấm phủ nệm (lớp mỏng, thường không đệm để cải thiện sự thoải mái), cũng có thể bảo vệ nệm khỏi tác động của người ngủ hoặc ngược lại. Một số tấm bảo vệ nệm có thể giặt máy; các lớp vỏ và lớp đệm được làm từ nhiều chất liệu khác nhau.

Danh mục nệm

Là nệm có độ đàn hồi nhờ vào các lò xo bên trong, cung cấp sự đàn hồi tốt. Trong số hai loại nệm lò xo, nệm lò xo túi thường được ưa chuộng hơn vì độ bền cao hơn và giá thành cũng cao hơn so với nệm lò xo liên kết.

Là nệm được chế tạo bằng cách nén chặt bông thừa vào bên trong. Loại nệm này có độ đàn hồi thấp hơn nhưng ưu điểm là nhẹ hơn. Giá của nệm bông ép thường rẻ hơn so với các loại nệm khác.

Nệm làm từ cao su với giá tầm trung. Nệm cao su có độ đàn hồi thấp hơn nệm lò xo nhưng cao hơn nệm bông ép.

Nệm với giá cả phải chăng nhưng không còn được ưa chuộng nhiều hiện nay.

Được phát minh bởi các nhà du hành NASA vào năm 1966, nệm bọt biển ban đầu chỉ dành cho các phi hành gia để tránh va chạm với thành tàu vũ trụ. Hiện nay, loại nệm này đã trở nên phổ biến và được nhiều người ưa chuộng.

Chất lượng

Chất lượng nệm được xác định bởi nhiều yếu tố. Các phương pháp kiểm tra bao gồm phân bố áp lực, môi trường vi khuẩn, hỗ trợ viền và độ bền lâu dài, một số do Duncan Bain từ Cơ quan Quản lý Dược phẩm và Sản phẩm Y tế của Vương quốc Anh phát triển.

Độ cứng của nệm tùy thuộc vào sở thích người dùng. Nệm cứng phù hợp cho người nằm ngửa hoặc nằm sấp, nệm mềm cho người nằm nghiêng, và nệm trung bình cho người nằm ngửa. Có loại nệm đôi với một bên mềm và một bên cứng, hoặc có thể điều chỉnh độ cứng, đáp ứng nhu cầu của những người có sở thích khác nhau.

Công nghệ vận động học

Nghiên cứu ngẫu nhiên kiểm soát năm 2003 cho thấy nệm cứng vừa phải được đánh giá theo tiêu chuẩn Hs của Ủy ban Tiêu chuẩn châu Âu giúp giảm đau hiệu quả hơn. Nghiên cứu này được trích dẫn trong hướng dẫn lâm sàng về đau lưng dưới. Đánh giá hệ thống năm 2015 khẳng định rằng nệm cứng vừa phải và có thể điều chỉnh là lựa chọn tối ưu để giảm đau và duy trì cột sống thẳng.

Tuổi thọ

Tuổi thọ của nệm đề cập đến thời gian mà nệm giữ được sự hỗ trợ và thoải mái như ban đầu. Nệm giảm chất lượng theo thời gian, và tuổi thọ của nó phụ thuộc vào nhiều yếu tố như chất liệu, chất lượng sản xuất, bảo trì và mức độ sử dụng. Lớp xốp kém chất lượng có thể xuống cấp trong 1 năm, trong khi lõi cao su chất lượng có thể kéo dài trên 20 năm. Lớp lót thường xuống cấp trước tiên, nên nhiều nệm có hai mặt để kéo dài tuổi thọ. Các nệm cao cấp thường có tuổi thọ từ 7-10 năm, nhưng có thể lâu hơn tùy vào cách chăm sóc.

Ở Hoa Kỳ, thời gian bảo hành nệm thường là 10, 20 hoặc 25 năm, nhưng chỉ bao gồm lỗi sản xuất và sự hỏng hóc nhanh hơn bình thường, không phải là sự xuống cấp theo thời gian. Tính đến năm 2008, người Mỹ thường mong đợi nệm kéo dài khoảng 10 năm, mặc dù điều này có thể thay đổi theo độ tuổi. Kỳ vọng này dựa trên việc nệm nên kéo dài suốt thời gian bảo hành và so sánh với các vật dụng gia đình khác.

Vòng đời thay thế nệm là yếu tố quan trọng trong việc tạo ra doanh thu cho ngành công nghiệp nệm. Chu kỳ thay thế 5 năm tạo ra doanh số gấp đôi so với chu kỳ 10 năm, do đó ngành công nghiệp có động lực tài chính để rút ngắn chu kỳ thay thế. Hiệp hội Sản phẩm Giấc ngủ Quốc tế (ISPA) đã thành lập Hội đồng Giấc ngủ Tốt hơn (BSC) vào năm 1979 nhằm rút ngắn chu kỳ thay thế nệm và khuyến khích đầu tư vào chăn ga tốt hơn.

Một nghiên cứu năm 2006, được tài trợ bởi ngành công nghiệp nệm và thực hiện bởi Đại học Oklahoma, đã cho 59 người gặp vấn đề về giấc ngủ những chiếc nệm mới thay thế cho nệm cũ hơn 5 năm. Nghiên cứu cho thấy cải thiện rõ rệt trong chất lượng giấc ngủ, đặc biệt khi nệm cũ là loại rẻ tiền. Bài báo theo dõi và phân tích bổ sung đã xác nhận kết quả, và BSC đã sử dụng nghiên cứu này để khuyến nghị thay thế nệm từ 5 đến 7 năm một lần trong tạp chí BedTimes của ISPA.

Bảo dưỡng và chăm sóc

Hầu hết các nệm đều gặp vấn đề như lún, nấm mốc và vết bẩn theo thời gian. Để ngăn ngừa, cần hỗ trợ đúng cách, xoay và lật nệm, giữ khô ráo, và sử dụng lớp bảo vệ. Các dấu hiệu của nệm hỏng bao gồm lò xo cảm nhận được qua lớp lót, lún hoặc biến dạng rõ rệt, vết lồi lõm và tiếng kêu quá mức.

Nệm cần một nền móng chắc chắn để tránh lún. Nền móng yếu như thanh giường kém sẽ làm nệm bị lún. Để giảm mòn, nệm nên được xoay hoặc lật thường xuyên; nệm hai mặt có thể lật theo cả hai chiều, trong khi nệm một mặt chỉ cần xoay. Lịch trình xoay/lật thường là hàng tháng trong sáu tháng đầu và mỗi hai hoặc ba tháng sau đó. Cũng nên xoay nền móng khi có thể, khoảng hai lần một năm. Một mức nén nhỏ là tự nhiên với vật liệu tự nhiên trong lớp êm.

Mòn mỏi nệm có thể xảy ra khi nệm bị gấp, uốn cong, đặt vật nặng ở một điểm cố định, hoặc áp lực quá lớn lên tay cầm. Điều này cũng gây ra sự suy giảm nhanh chóng. Cần đặc biệt chú ý khi vận chuyển hoặc lưu trữ nệm.

Nệm cần được thông thoáng để duy trì sự khô ráo và tránh nấm mốc. Do đó, không nên đặt trực tiếp lên sàn hay bề mặt cứng - sử dụng các thanh chống hoặc nền giường đàn hồi giúp tạo không gian thông gió. Gỗ cứng hoặc ván ép không đáp ứng được yêu cầu này. Đối với vật liệu tự nhiên, nên tháo ga để nệm được thông khí tốt hơn. Nếu nệm bị ướt, chẳng hạn như khi làm sạch, có thể hình thành nấm mốc bên trong lớp lót; việc sử dụng máy hút bụi và chất làm sạch nhẹ với khăn ẩm giúp tránh tình trạng này.

Nệm dễ bị thấm chất lỏng và vết bẩn, như mồ hôi đêm (gây vết bẩn màu vàng), vết bẩn từ chất tiết (màu sẫm hơn), và các chất lỏng khác. Những vết bẩn này làm mờ vải và thấm xuống lớp dưới, không chỉ làm giảm tính thẩm mỹ mà còn có thể làm mất hiệu lực bảo hành. Để bảo vệ nệm, nên sử dụng tấm bảo vệ nệm có thể tháo ra và giặt riêng. Giặt nệm tại nhà cũng là cách tốt để duy trì và vệ sinh nệm.

Ngành công nghiệp

Các công ty chuyên sản xuất nhiều loại nệm như nệm lò xo, nệm latex, và nệm khí. Trong số đó, nệm latex và nệm khí ngày càng phổ biến và được ưa chuộng hơn.

Hoa Kỳ

Nệm tương tự nhau thường được phân phối dưới các thương hiệu khác nhau; hai thương hiệu lớn nhất, Serta và Simmons, đã sáp nhập thành một công ty sau khi bị mua lại bởi một quỹ đầu tư. Simmons, được thành lập cuối thế kỷ 19, đã trải qua nhiều lần mua bán và từng đối mặt với tình trạng phá sản sau sự suy giảm trong ngành công nghiệp nệm vào những năm 2000. Hiệp hội Sản phẩm Ngủ Quốc tế, thành lập năm 1915, đã công bố báo cáo doanh số nệm tại Hoa Kỳ. Hiệp hội Sleep Specialty, đại diện cho các công ty như Innomax và Boyd Specialty, tập trung vào nệm latex, nệm nước và nệm khí. Tuy nhiên, Select Comfort, chuyên sản xuất nệm khí, là thành viên của ISPA.

Tập đoàn Sealy, được thành lập vào năm 1881, đã được Tempur-Pedic mua lại vào năm 2012. Tempur-Pedic đã giới thiệu dòng sản phẩm toàn bọt (TEMPUR-Material) tại Hoa Kỳ vào năm 1992.

Giường điều chỉnh ngày càng trở nên phổ biến và phù hợp với các loại nệm như nệm latex hoặc nệm bọt biển. Chúng đặc biệt được ưa chuộng ở châu Âu, chiếm 25% số lượng giường tại Thụy Điển vào năm 2010 và 70% số lượng giường tại Hà Lan.

Vào những năm 2010, tiếp thị liên kết đã trở thành yếu tố quan trọng trong mô hình kinh doanh của các công ty nệm trực tuyến như Amerisleep. Các công ty như Casper và Purple, với sự đầu tư và tài trợ, đã thúc đẩy ngành công nghiệp nệm toàn cầu đạt 285 tỷ đô la vào năm 2018. Ở Hoa Kỳ, đã có hơn 175 công ty nệm gói trong hộp, và các phương pháp gợi ý nệm đang phát triển để đáp ứng nhu cầu của thị trường bán lẻ đông đúc.

Một công ty lớn khác, Spring Air, đã phá sản vào năm 2009 và được mua lại bởi một trong các giám đốc điều hành cũ của công ty.

Comfortaire, được thành lập vào năm 1981, là công ty tiên phong trong việc sản xuất nệm khí và sau đó đã được Select Comfort mua lại.

Tây Ban Nha

Pikolin, ra đời vào năm 1948, hiện là một trong những nhà sản xuất nệm hàng đầu.