GPI là gì? Các lợi và hạn chế của việc sử dụng GPI

Khi nói về đánh giá sự tăng trưởng và thành công của một nền kinh tế, Tổng sản phẩm quốc nội (GDP) luôn được coi là thước đo chính xác. GDP đo tổng giá trị thị trường của hàng hóa và dịch vụ sản xuất trong biên giới quốc gia trong khoảng thời gian nhất định. Tuy nhiên, khi nhận thức về hạnh phúc và tiến bộ xã hội ngày càng được nâng cao, GDP có thể không phản ánh chính xác sự thành công hay toàn diện nhất. Trong bài viết này, chúng ta sẽ khám phá những hạn chế của GDP và thảo luận về Chỉ số tiến bộ thực (Genuine Progress Indicator - GPI), một thước đo thay thế có tính đến nhiều yếu tố hơn so với GDP – mà GDP chỉ tập trung vào sản lượng vật chất. Hãy cùng Mytour theo dõi ngay sau đây nhé.

Nhược điểm của chỉ số Tổng sản phẩm quốc nội (Gross Domestic Product – GDP)

Ngày nay, GDP vẫn là thước đo phổ biến nhất để đánh giá tiến bộ kinh tế, đơn giản là tổng giá trị thị trường của tất cả hàng hóa và dịch vụ được giao dịch trong một quốc gia. Vì vậy, GDP vẫn đóng vai trò quan trọng trong việc đánh giá hoạt động kinh tế của mỗi quốc gia thông qua sản lượng vật chất tạo ra, cũng như so sánh thu nhập bình quân đầu người giữa các quốc gia.

Tuy nhiên, GDP không tính đến các hoạt động kinh tế không chính thức nhưng lại có vai trò quan trọng trong cuộc sống, ví dụ như lao động gia đình không nhận được tiền công và các hoạt động tình nguyện, v.v.

Hơn nữa, GDP không phản ánh đầy đủ các mặt tích cực hoặc tiêu cực của các hoạt động kinh tế. Việc tăng GDP có thể xuất phát từ những hoạt động gây hại môi trường như đốn phá rừng, đánh bắt cá, cũng như từ các vấn đề xã hội như tội phạm, chiến tranh và ô nhiễm. Ví dụ, trong chiến tranh, việc sản xuất vũ khí mới cũng được tính vào GDP, và trong trường hợp chiến tranh kéo dài, GDP từ ngành công nghiệp quốc phòng sẽ tăng lên. Do đó, việc chỉ tập trung vào GDP có thể dẫn đến đánh giá sai về chất lượng cuộc sống và tính bền vững của sự phát triển kinh tế.

Và GDP không thể phản ánh chính xác tình trạng chênh lệch giàu nghèo trong một quốc gia, vì nó chỉ cho biết tổng số thu nhập được tạo ra mà không phản ánh cách phân phối thu nhập giữa các công dân. Do đó, GDP có thể tăng mà vẫn không giảm được tỷ lệ nghèo đói trong một quốc gia.

Với những hạn chế này, không có gì ngạc nhiên khi GDP gây khó khăn cho người dân và các nhà hoạch định chính sách. Sự tăng trưởng của GDP không phải lúc nào cũng đồng nghĩa với cải thiện chất lượng cuộc sống, điều này khiến nhiều người tự hỏi tại sao mức sống không thay đổi theo sự phát triển của GDP.

Ngay cả Simon Kuznets, người đã phát triển GDP, cũng đã cảnh báo về việc sử dụng nó như một chỉ số đại diện cho phúc lợi xã hội và sự phát triển bền vững. Ông nhấn mạnh rằng phúc lợi quốc gia cần phải được đo lường bằng nhiều yếu tố khác nhau, không chỉ là thu nhập quốc dân. Do đó, mục tiêu tăng trưởng kinh tế cần phải liên quan đến nhiều yếu tố hơn nữa.

GDP có những hạn chế trong việc phản ánh thịnh vượng xã hội và tính bền vững của phát triển kinh tế. Để khắc phục những hạn chế này, Chỉ số tiến bộ thực (Genuine Progress Indicator – GPI) đã nổi lên như một công cụ đo lường mới, giúp chúng ta hiểu rõ hơn về vấn đề này.

Chỉ số tiến bộ thực (GPI) là một đơn vị đo phúc lợi xã hội toàn diện hơn GDP.

Về cơ bản, GPI bằng với GDP nhưng bao gồm cả những hoạt động có lợi và có hại đối với xã hội, được tính theo công thức sau đây:

GPI = GDP + những yếu tố tích cực – những yếu tố tiêu cực

GPI đánh giá rõ ràng giá trị môi trường, sức khỏe cộng đồng, an ninh kinh tế, công bằng, thời gian sống và giáo dục. GPI đặc biệt coi trọng công việc tình nguyện và công việc trong gia đình không được trả tiền cũng như công việc có trả lương. Nó xem các vấn đề như bệnh tật, tội phạm và ô nhiễm là chi phí chứ không phải là lợi nhuận. Vì vậy, chỉ số này phức tạp hơn nhiều và mang tính chính xác cao hơn để người dân và nhà hoạch định chính sách có thể đánh giá chính xác hơn về phúc lợi, tính bền vững của sự phát triển kinh tế và chất lượng cuộc sống, từ đó thúc đẩy những thay đổi hành vi phù hợp.

Cấu trúc của GPI

Hệ thống và khung GPI dựa trên kế toán vốn, trong đó giá trị của vốn nhân lực, xã hội và thiên nhiên được ghi nhận cùng với vốn sản xuất và vốn tài chính hiện đang được đo lường. Tương tự như vốn thông thường, vốn nhân lực, xã hội và thiên nhiên này được xem là có thể bị khấu hao và cần được đầu tư lại khi cạn kiệt hoặc suy thoái. Dựa trên cơ sở này, GPI đánh giá chi phí kinh tế của các trách nhiệm pháp lý như tội phạm, ô nhiễm, bệnh tật và cạn kiệt tài nguyên thiên nhiên, thay vì coi chi tiêu phòng thủ trong những lĩnh vực này là đóng góp cho sự thịnh vượng (như các biện pháp hiện tại). GPI là một chỉ số toàn diện hơn GDP về các chỉ số kinh tế, bao gồm:

Sử dụng thời gian

• Giá trị của công việc dân sự và tình nguyện
• Giá trị của công việc nhà không được trả lương và chăm sóc trẻ em
• Giá trị của thời gian giải trí
• Số giờ làm việc được trả lương

Mức sống

• Thu nhập và phân bổ của nó
• An ninh tài chính – Nợ và Tài sản
• Chỉ số An ninh Kinh tế

Tài nguyên thiên nhiên

• Đất & Nông nghiệp
• Rừng
• Thủy sản và tài nguyên biển
• Năng lượng
• Không khí
• Nước

Tác động của hoạt động con người đến môi trường

• Chất thải rắn
• Dấu vết sinh thái
• Phát thải khí nhà kính
• Giao thông và vận tải

Vốn con người và xã hội

• Sức khỏe cộng đồng
• Chi phí pháp đoạn
• Trình độ học vấn

Lợi ích của việc áp dụng GPI

GDP không tính đến các tác động tiêu cực bên ngoài của sự phát triển. Ví dụ, tăng trưởng GDP có thể đến từ việc gia tăng ô nhiễm, tội phạm và ùn tắc giao thông, dẫn đến mức sống kém hơn và sự hài lòng thấp hơn, mặc dù sản lượng kinh tế tăng cao hơn. Nói cách khác, GDP chỉ đo lường sản lượng mà không thực sự ảnh hưởng đến chất lượng sống của cư dân và phân bổ tài nguyên trong xã hội.

Bao quát hơn GDP, GPI tập trung vào các thước đo khác liên quan đến phát triển kinh tế bền vững, khuyến khích các nhà lập chính sách suy nghĩ một cách toàn diện hơn về phúc lợi kinh tế thay vì các biện pháp ngắn hạn nhằm tăng GDP nhưng gây hại cho môi trường và xã hội

Nhược điểm khi sử dụng GPI

Có nhiều yếu tố phi kinh tế như giá trị thời gian, môi trường giải trí rất chủ quan và khó đo lường. GDP đơn giản hơn nhưng cho kết quả ít chuẩn xác hơn.

Không có tác dụng trong việc đánh giá trạng thái của chu kỳ kinh doanh.

Khi hiểu biết của chúng ta về tiến bộ và phúc lợi ngày càng phát triển, rõ ràng hơn rằng chỉ có GDP là không đủ để đo lường thành công. Chỉ số Tiến bộ thực sự (GPI) cung cấp một cách tiếp cận toàn diện và toàn diện hơn để đánh giá tăng trưởng kinh tế và phúc lợi. Bằng cách tính đến tính bền vững của môi trường, các yếu tố xã hội và sự bất bình đẳng, GPI mang lại một cái nhìn chính xác hơn về tiến bộ của một quốc gia. Mặc dù việc áp dụng GPI trên quy mô lớn đặt ra nhiều thách thức nhưng lợi ích tiềm tàng cũng rất lớn.