Tất niên là một nét đẹp văn hóa truyền thống của người Việt Nam, tượng trưng cho sự kết thúc của một năm và sẵn sàng chào đón năm mới. Tuy nhiên, không ít người vẫn chưa hiểu rõ về ý nghĩa và cách tổ chức một bữa tiệc tất niên trọn vẹn. Hãy cùng khám phá chi tiết trong bài viết sau đây!

Theo quan niệm Hán Việt, từ “tất” có nghĩa là hoàn tất, hoàn thành mọi việc; còn từ “niên” nghĩa là năm. Do đó, “tất niên” là khái niệm thể hiện sự hoàn thành và kết thúc một năm cũ, đồng thời mở ra một năm mới đầy hứng khởi và may mắn.

Tất niên - Nghi thức truyền thống quan trọng

Mâm cúng lễ tất niên phong phú hơn, năm mới sẽ đón nhận sung túc và hạnh phúc.

Theo truyền thống, mỗi năm vào buổi chiều hoặc tối ngày 30 tháng Chạp (nếu là năm đủ) hoặc 29 tháng Chạp (nếu là năm thiếu), mọi gia đình đều dâng mâm cúng lên ông bà và tổ tiên. Tùy theo lịch trình gia đình, có thể tổ chức sớm hơn, nhưng thường sau khi cúng đưa ông Táo về trời (tức ngày 23 tháng Chạp).

Dưới đây là những mục tiêu cơ bản của lễ tất niên hàng năm: 

• Đóng lại năm cũ, mở cửa đón năm mới: Buổi tiệc tất niên là khoảnh khắc quan trọng, đánh dấu sự chấm dứt của một năm và chờ đón năm mới bắt đầu.  

• Kết nối gia đình: Tất niên là lúc mọi thành viên quây quần về nhà, tận hưởng niềm vui ẩm thực và giải trí. Những hoạt động này giúp củng cố tình cảm gia đình.

• Đánh giá và lập kế hoạch cho năm mới: Trong buổi tiệc tất niên, mọi người có thể thảo luận về những thành công và thách thức trong năm qua, từ đó đặt ra những mục tiêu mới cho năm sắp tới. 

Mặc dù cùng thuộc văn hóa tổ chức tất niên, nhưng ở từng miền đất nước, buổi tiệc lại mang đậm nét đặc trưng riêng.

Phần lớn mâm cỗ cuối năm ở khu vực miền Bắc thường tuân thủ nguyên tắc 4 bát 4 đĩa, biểu tượng cho tứ trụ (gồm năm - tháng - ngày - giờ sinh), bốn mùa (xuân - hạ - thu - đông) và bốn phương (Đông - Tây - Nam - Bắc). Đồng thời, bốn bát thường chứa Măng lưỡi lợn hầm chân giò, Chim hầm, Canh bóng bì nấm thả và Miến nấu lòng gà - những món ăn độc đáo nhất trong ngày Tết miền Bắc. 

Không thua kém miền Bắc, bữa tiệc tất niên miền Trung không chỉ phong phú mà còn thực sự hùng vĩ, với đầy đủ các món chiên, kho, canh, xào, luộc như cá chiên, thịt ram, miến Huế, canh măng khô, thịt heo luộc, gà bóp rau răm, chả Huế… Điều không thể thiếu là đĩa bánh chưng, bánh tét nóng hổi, thơm ngon.

Cỗ cúng tất niên miền Trung, mặc dù không phức tạp như miền Bắc, vẫn đảm bảo đầy đủ vị và hương thơm đặc trưng.

Với danh tiếng là vùng đất của hàng nghìn loại trái cây nhiệt đới, bữa tiệc tất niên ở miền Nam luôn rực rỡ với mâm quả tươi ngon, kèm theo trà, rượu, trầu cau. Ngoài ra, trong thực đơn, bạn sẽ tìm thấy thịt heo luộc, thịt heo quay, canh khổ qua nhồi thịt, thịt kho hột vịt, gỏi tôm thịt, chả giò án, củ kiệu, canh măng và bánh tét (cả mặn và chay).

Dưới đây là câu trả lời cho một số câu hỏi thường gặp liên quan đến tiệc tất niên:

Năm 2024 là năm đủ 12 tháng, ngày tất niên chính thức là 30 tháng Chạp (tức ngày 09/02/2024). Các khung giờ lựa chọn tốt bao gồm Nhâm Tý (23h - 1h), Giáp Dần (3h - 5h), Ất Mão (5h - 7h), Mậu Ngọ (11h - 13h), Kỷ Mùi (13h - 15h) và Tân Dậu (17h - 19h).

Ngoài ngày chính, bạn cũng có thể chọn ngày 26 tháng Chạp (5/2/2024 dương lịch) hoặc ngày 29 tháng Chạp (9/2/2024 dương lịch) để tổ chức lễ cúng tất niên vì cả hai đều là những ngày lựa chọn thuận lợi.

Theo truyền thống của ông bà xa xưa, lễ tất niên thường được tổ chức tại gia đình để dâng mâm cỗ, đón năm mới chung với ông bà và tổ tiên. Tuy nhiên, trong xã hội hiện đại, nhiều người mong muốn tổ chức tiệc lớn hơn để mời thêm bạn bè, đồng nghiệp, có thể đặt bàn tiệc tại nhà hàng, quán ăn.

Về vị trí của mâm cúng, gia đình thường bày biện một bàn tiệc chính trên bàn thờ gia tiên. Nếu có điều kiện, họ có thể tổ chức thêm lễ ngoài trời để tăng thêm phần trang trí và tạo không khí ấm cúng. 

Theo phong tục truyền thống, con cháu thường dâng mâm cúng đầy đủ món ngon lên bàn thờ gia tiên trong ngày cuối cùng của năm.

Ngoài những món ngon đã chuẩn bị, để lễ tất niên trở nên trọn vẹn, không thể thiếu hương đèn hoặc nến, mâm ngũ quả và hoa tươi. Đặc biệt, cần chú ý không sử dụng trái cây hay hoa giả trong lễ cúng.  

Mong rằng những chia sẻ trên sẽ giúp bạn hiểu rõ hơn về tất niên, ý nghĩa và cách chuẩn bị sao cho đầy đủ nhất. Chúc mừng năm mới, an khang thịnh vượng, may mắn và phúc lộc tràn đầy cho bạn.