Hàm Thuận Bắc

Hàm Thuận Bắc là một huyện bán sơn địa thuộc tỉnh Bình Thuận, Việt Nam.

Vị trí địa lý

Huyện Hàm Thuận Bắc nằm ở phía bắc tỉnh Bình Thuận, với các thông tin địa lý như sau:

• Phía đông giáp huyện Bắc Bình
• Phía tây giáp huyện Tánh Linh và huyện Hàm Thuận Nam
• Phía nam tiếp giáp với thành phố Phan Thiết
• Phía bắc tiếp giáp huyện Bảo Lâm và huyện Di Linh thuộc tỉnh Lâm Đồng.

Hàm Thuận Bắc cùng với huyện Hàm Thuận Nam được thành lập vào năm 1983, được tách ra từ huyện Hàm Thuận thuộc tỉnh Thuận Hải (cũ), với sông Cà Ty làm ranh giới phân chia.

Địa hình

Địa hình huyện có sự đa dạng đáng kể, giảm dần từ Tây Bắc xuống Đông Nam, bao gồm các dạng địa hình như đồi núi, bán sơn địa, đồng bằng phù sa ven sông và các khu vực cồn cát ven biển. Có thể phân chia địa hình của huyện thành ba dạng chính:

• Khu vực đồi núi bán sơn địa ở phía Bắc và phía Tây: Tập trung ở phía Tây đường sắt Bắc Nam, bao gồm các xã bán sơn địa, chiếm 76,44% diện tích tự nhiên của huyện.
• Khu vực đồng bằng phù sa ven sông: Bao gồm một số xã dọc theo Quốc lộ 1 và Quốc lộ 28, chiếm 12,39% tổng diện tích tự nhiên của huyện.
• Khu vực cồn cát biển ở phía Nam và phía Đông: Tập trung ở phía Đông Quốc lộ 1, bao gồm các xã Hàm Đức, Hồng Sơn và Hồng Liêm, chiếm 10,63% tổng diện tích tự nhiên của huyện. Đây là vùng có cồn cát màu trắng, vàng và đỏ, khô hạn nhất trong huyện.

Khí hậu

Huyện nằm trong vùng khí hậu nhiệt đới gió mùa, nhưng khí hậu ở đây mang đặc trưng của vùng bán khô hạn miền cực Nam Trung Bộ. Do sự phân hóa địa hình, khí hậu được chia thành hai tiểu vùng chính: khí hậu miền núi và khí hậu đồng bằng ven biển. Trong năm, khí hậu chia thành hai mùa rõ rệt:

• Mùa mưa: Từ tháng 5 đến tháng 10.
• Mùa khô: Từ tháng 11 đến tháng 4 năm sau.

Thủy văn

Chế độ thủy văn của huyện bị chi phối bởi hai con sông chính là sông Cái Phan Thiết và sông La Ngà. Bên cạnh đó, huyện còn có một mạng lưới gồm nhiều con sông và suối nhỏ khác.

Hành chính

Huyện Hàm Thuận Bắc bao gồm 17 đơn vị hành chính cấp xã, trong đó có 2 thị trấn là Ma Lâm (huyện lỵ) và Phú Long, cùng với 15 xã: Đa Mi, Đông Giang, Đông Tiến, Hàm Chính, Hàm Đức, Hàm Hiệp, Hàm Liêm, Hàm Phú, Hàm Thắng, Hàm Trí, Hồng Liêm, Hồng Sơn, La Dạ, Thuận Hòa, và Thuận Minh.

Lịch sử

Ngày 30 tháng 12 năm 1982, huyện Hàm Thuận Bắc được thành lập từ việc tách huyện Hàm Thuận cũ và nhận xã La Dạ từ huyện Đức Linh, lúc đó thuộc tỉnh Thuận Hải, với 13 xã: Đông Giang, La Dạ, Hàm Chính, Hàm Đức, Hàm Hiệp, Hàm Liêm, Hàm Nhơn, Hàm Phú, Hàm Thắng, Hàm Trí, Hồng Sơn, Hồng Liêm và Ma Lâm.

Ngày 28 tháng 11 năm 1983, Hội đồng Bộ trưởng đã ban hành Quyết định 140-HĐBT, theo đó:

• Chia xã Hàm Trí thành hai xã mới: Hàm Trí và Thuận Hòa
• Chia xã Hàm Phú thành hai xã mới: Hàm Phú và Thuận Minh
• Chia xã Đông Giang thành hai xã mới: Đông Giang và Đông Tiến.

Ngày 26 tháng 12 năm 1991, tỉnh Bình Thuận được tái lập từ tỉnh Thuận Hải cũ, và huyện Hàm Thuận Bắc thuộc về tỉnh Bình Thuận.

Ngày 15 tháng 6 năm 1999, xã Ma Lâm được nâng cấp thành thị trấn Ma Lâm, trở thành thị trấn huyện lỵ của huyện Hàm Thuận Bắc.

Ngày 22 tháng 11 năm 2001, xã La Dạ được chia thành hai xã: La Dạ và Đa Mi.

Ngày 18 tháng 7 năm 2003, xã Hàm Nhơn được nâng cấp thành thị trấn Phú Long.

Hiện tại, huyện Hàm Thuận Bắc bao gồm 2 thị trấn và 15 xã.

Kinh tế - xã hội

Kinh tế của Hàm Thuận Bắc chủ yếu dựa vào nông nghiệp. Trong những năm gần đây, nhờ vào việc trồng cây Thanh Long, đời sống của người dân đã cải thiện đáng kể. Nhiều trang trại Thanh Long và các vườn cao su, cây ăn trái khác đã hình thành và phát triển, làm thay đổi diện mạo nông thôn ở huyện.

Cuối năm 2009, với nhu cầu đô thị hóa, thành phố Phan Thiết được nâng cấp lên đô thị loại II. Một số khu vực giáp ranh của Hàm Thuận Bắc như Hàm Liêm, Hàm Thắng, Hàm Hiệp và thị trấn Phú Long sẽ được chuyển về dưới sự quản lý của thành phố Phan Thiết.

Hàm Thuận Bắc nổi bật với cảnh sắc thiên nhiên tuyệt đẹp, bao gồm hồ Hàm Thuận và thủy điện Hàm Thuận-Đa Mi, tạo nên khung cảnh thơ mộng. Các xã giáp ranh với Bảo Lộc, Bảo Lâm, Di Linh thuộc Lâm Đồng cũng mang vẻ đẹp tựa như Đà Lạt, vẫn còn nhiều điều bí ẩn chưa được khám phá. Tiềm năng du lịch và thiên nhiên ở đây vẫn chưa được khai thác hết.

Xã hội

Hàm Thuận Bắc được hình thành vào khoảng thế kỷ 18, trong quá trình chinh phục thiên nhiên và đối phó với thiên tai, huyện đã trải qua nhiều lần thay đổi về địa giới và tên gọi. Trước giải phóng, huyện có tên gọi là Hàm Thuận (theo chính quyền VNDCCH) và quận Thiện Giáo (theo chính quyền Sài Gòn). Sau giải phóng, huyện mang tên Hàm Thuận và từ năm 1983, huyện được chia thành hai đơn vị hành chính là Hàm Thuận Bắc và Hàm Thuận Nam.

Theo số liệu năm 2007, huyện Hàm Thuận Bắc có dân số là 162.586 người. Khu vực này đa dạng về dân tộc, với các nhóm như Kinh, Rắclay, Chăm, K'Ho, trong đó dân tộc Kinh chiếm đa số với hơn 95%. Các dân tộc thiểu số như K'Ho, Chăm và Rắclay sống chủ yếu ở các xã vùng cao, với nghề sản xuất truyền thống như làm rẫy, trồng lúa nước, và có các buôn làng với các luật tục và lễ hội riêng. Người Kinh tập trung ở vùng đồng bằng và ven quốc lộ, nơi thuận lợi cho buôn bán và trồng lúa. Các tôn giáo chính của huyện bao gồm Đạo Bà La Môn, Phật giáo, Kitô giáo, Tin lành và Lương giáo.

Giao thông

Huyện có các tuyến giao thông quan trọng như quốc lộ 1A, quốc lộ 28, đường sắt Bắc Nam và đường cao tốc Vĩnh Hảo – Phan Thiết đi qua.