Tôi vừa đọc lại bài viết của mình từ 4 năm trước trên chuyên mục này, bài “Tốt nghiệp đại học”, và tôi tự sốc với chính mình. Quá quyết liệt! Tôi đã từng mãnh liệt với một vấn đề mà bây giờ tôi phải cố gắng mới nhớ được chi tiết. Khi đó, tôi vừa tốt nghiệp, bỏ học các chứng chỉ cần thiết để làm đúng ngành và chọn làm phục vụ nhà hàng pizza rồi nhanh chóng từ bỏ. Tôi tìm việc với suy nghĩ tạm thời để năm sau thi lại đại học, vì bốn năm học với suy nghĩ “học nhầm trường”. Có thể thấy tôi độc đoán và non trẻ ra sao, luôn chỉ nhìn một hướng, nghĩ một điều duy nhất. Giờ nhìn lại, thật là một mớ hỗn độn.
Mớ hỗn độn tôi tạo ra vì tin rằng mình hiểu rõ bản thân. Khi là sinh viên năm nhất, tôi lần đầu tiên nghĩ về mục đích cuộc đời mình và thấy không ổn với quy luật: sinh ra, lớn lên, học tập, làm việc, mua xe hơi, nhà lầu, kết hôn, sinh con... Tôi muốn điều gì đó khác nhưng không biết là gì. Vì vậy, tôi tìm kiếm suốt bốn năm sinh viên. Học vừa đủ, còn chính là tìm mục đích sống. Với suy nghĩ như thế, tôi không thể học tốt. Tôi “nhận ra” hoặc “cho rằng” tôi không phù hợp với ngành đang học. Suy nghĩ đó lớn dần nhưng may mà tôi vẫn tốt nghiệp. Tôi thấy may mắn vì có bằng cấp để làm việc tự tin. Tuy nhiên, vừa tốt nghiệp, tôi phủ nhận toàn bộ sự học, xin làm phục vụ nhà hàng và nhanh chóng từ bỏ. Tôi vội vàng chọn học lại ngành khác theo năng khiếu, vừa đi làm vừa học vì không còn “đặc quyền sinh viên”. Lúc đó tôi viết bài “Tốt nghiệp đại học” gửi MyBook với trái tim sục sôi nhiệt huyết.
Nhìn lại sau bốn năm, mọi thứ trở nên rõ ràng hơn. Tôi hiểu sự việc, hiểu cái non trẻ của mình và cảm thông với cảm xúc lúc đó. Mặc dù giá trị cốt lõi vẫn còn, tôi không phủ nhận bất cứ điều gì đã viết, nhưng cách nhìn nhận đã khác. Tôi vẫn nghĩ con người nên bắt đầu từ cái nhỏ nhất, phải lao động cả chân tay và trí óc. Tôi vẫn có thành kiến với nền công nghiệp nhưng hiểu rằng đó là hiện tại của nhân loại. Tôi mong ai cũng tìm được công việc hạnh phúc nhưng quan trọng hơn là hạnh phúc với công việc hiện tại.
Tôi đã kể câu chuyện dài dòng và buồn chán về sự điên khùng của mình với hy vọng nếu bạn thấy mình trong đó, bạn sẽ có thêm kinh nghiệm. Tôi luôn suy nghĩ nhiều và làm điều mình nghĩ bất kể khó khăn nhưng thiếu kiến thức và kinh nghiệm nên thường thất bại. Đổi lại, tôi học từ điều nhỏ nhất và có nhiều trải nghiệm nhưng không cho rằng như vậy là đúng. Có nhiều cách dễ dàng hơn để sống và dành năng lượng đóng góp cho xã hội. Nếu cứ mãi loay hoay với mớ rắc rối trong đầu thì bao giờ mới làm được việc lớn hơn. Tôi khẳng định khi làm được điều có ích cho người khác, bạn sẽ vui hơn nhiều so với đạt được mong muốn cho bản thân, vì những mong muốn không bao giờ dừng lại.
Tôi sẽ kể bạn nghe điều gì đã xảy ra sau bài viết bốn năm trước. Bạn sẽ thấy sự chênh lệch giữa suy nghĩ và thực tế. Khi 22 tuổi, tôi vừa làm vừa ôn thi, nhưng công việc ngày càng nhiều và ôn thi giảm dần. Cuối cùng, tôi nhận ra không thể vừa học vừa làm dù có trúng tuyển. Một năm sau giai đoạn hỗn loạn, tôi ổn định trong văn phòng một doanh nghiệp tư nhân, làm việc tám tiếng mỗi ngày và thấy không tệ. Làm việc mang lại niềm vui, tôi có thể tự lo cho bản thân và giúp đỡ người khác. Điều này giúp tôi quên đi mong muốn trước kia. Trước đây, tôi tin mình không thể làm việc văn phòng, nhưng rồi tôi đã làm và nhận ra rằng những điều chưa thử chỉ là tưởng tượng. Tưởng tượng đẩy tôi xa thực tế. Khi thực sự hành động, mọi ảo tưởng vỡ tan. Bài học là: hãy hành động, hành động và hành động.
Nhưng điều thú vị nhất không chỉ có thế. Hiện tại, tôi đang là sinh viên đại học, lớn hơn bạn cùng lớp tám tuổi. Nhưng không có sự thoả mãn hay chiến thắng nào. Tôi làm vì tôi có thể làm. Tôi chọn học đại học vì tin đó là cách tốt nhất tiếp cận toàn diện lĩnh vực quan tâm, và hiện tại, tôi có khả năng tài chính. Việc học này quan trọng với tôi, dù có lúc quên, trong tiềm thức nó vẫn còn. Khi điều kiện hội đủ, tôi tự nhiên quay lại học mà không cần ép buộc. Tôi không buông xuôi chính mình, làm việc nên làm và chờ đợi. Việc gì đến sẽ đến, không cần gượng ép, không cần cố làm chủ cuộc chơi.
Tôi rất thích định nghĩa về sự khôn ngoan của một nhà thơ Hy Lạp khuyết danh rằng:
“Sự khôn ngoan là gì
Chính là sự cố gắng của con người
Vượt qua nỗi sợ
Vượt qua thù hận
Sống trong tự do
Hít thở không khí trong lành và biết đợi chờ
Dành trọn yêu thương cho những điều tươi đẹp
Những vần thơ thật hay nhưng thực hiện không hề dễ dàng, có lẽ vì vậy ít ai dám nhận mình là khôn ngoan. Chờ đợi không dễ nhưng có thể học được. Bớt tưởng tượng, làm những điều nên làm và biết đợi chờ. Không cần quá khắt khe, hãy nhẹ nhàng như những lời thơ trên mà vẫn hiệu quả. Tôi mong mình có thể tận hưởng cuộc sống với sự bình thản tuyệt đối và bạn cũng vậy. Hy vọng bạn sẽ tìm ra hướng đi phù hợp cho mình. Đừng quên viết lại suy nghĩ của mình ngay từ bây giờ, dưới dạng nhật ký hoặc những bài viết như thế này. Mai sau nhìn lại, chắc chắn bạn sẽ giật mình, tin tôi đi.
Tác giả: Hoài Phương