Hành Trình Chinh Phục Học Bổng Toàn Phần Tiến Sĩ Từ Kinh Nghiệm Cử Nhân

Xin chào mọi người, Nhận được đề xuất từ một số anh chị em, hôm nay tôi muốn chia sẻ chặng đường đỗ học bổng của mình. Về tổng quan của CV của tôi, nó bao gồm những điểm chính sau:

1/ Học vấn và Chuyên môn:

• 12 năm học sinh xuất sắc: C1 trường làng, C2 Chu Văn An (GPA 9.0, hạng 1), C3 Hóa 2 Ams (GPA 9.1, hạng 1-2).
• Tốt nghiệp cử nhân trường đại học Việt-Pháp (USTH) chuyên ngành khoa học vật liệu và công nghệ nano (GPA 15.48/20 tương đương 3.65/4, hạng 2).
• Fellowship tại Boston (được tài trợ bởi DPI) tham gia các trường MIT, Harvard và học hỏi một số start-up Việt tại đây.
  Giải ba Hóa quận, giải nhì Olympic Ams, sinh viên nghiên cứu khoa học Eureka, poster xuất sắc nhất tại IWAMSN2016, ...
  Là diễn giả tại hai hội nghị quốc tế lớn nhất về ngành vật liệu ở Việt Nam (IWAMSN2018, FMS & NANOMATA 2019).
• 11 công trình nghiên cứu khoa học (5 bài là tác giả chính/ tác giả tương ứng, 1 bằng sáng chế).
• Là chủ nhiệm đề tài cấp cơ sở, thành viên chủ chốt của 2 đề tài cấp quốc gia và một chơi xổ số tài ở các cấp khác.
• Junior Reseacher tại Viện Khoa học vật liệu (1.5 năm), quản lý laboratorie tại Trung tâm phát triển công nghệ vật liệu tiên tiến (1 năm).
• Research Assistant tại 5 phòng thí nghiệm khác nhau về 5 loại vật liệu khác nhau từ năm thứ hai đến sau khi tốt nghiệp (tại Viện Hàn lâm Khoa học & Công nghệ).

2/ Hoạt động ngoại khóa:

• Founder/Head Admin Amsers' Family - nhóm Facebook, một nơi chơi đầu tiên của cộng đồng Amser.
• Founder/Leader/Cố vấn của câu lạc bộ võ (Hanoi Ams Martial Arts Club), âm nhạc (Glee Ams), thiên văn (HAC), khoa học (PYHA - Physics & Youth Hanoi - Amsterdam & Society of Open Science & CSC - Chu Văn An Science Club),
• Science Tornado và thành viên của nhiều câu lạc bộ khác tại trường Ams.
• Leader của câu lạc bộ âm nhạc USTH M&M Not Chocobeans, founder/admin của nhóm Life in USTH, tổ chức gameshow và là thành viên của hội sinh viên USTH.
• Founder/Vice-President của Hội Tên Lửa Nước Việt Nam và admin của ''Blue Sky'---Hội những người đam mê tên lửa nước (Water Rocket) và BTC/viết luật cho các cuộc thi tên lửa nước dành cho học sinh sinh viên ở Hà Nội và TP HCM.
• Thành viên chính của Hội Thiên Văn Nghiệp Dư Hà Nội (HAS), HAAC Thiên văn không khoảng cách, VietAstro.
  Ban Chấp hành Đoàn Trung tâm Phát triển công nghệ cao.
• Thiết kế Poster, Hình ảnh, Logo/Editor Video tại khoa nano, phòng truyền thông và phòng R&D của trường đại học USTH.
  Người tạo nội dung tại Học Viện Khám Phá và một số trường học, trung tâm STEM (hướng dẫn, lập giáo trình cho giáo viên và học sinh về tên lửa nước, thiên văn, thí nghiệm vui, v.v.)
• Tác giả của bài viết khoa học dành cho trẻ em trên báo Khăn Quàng Đỏ và một số fanpage khoa học khác.
• Đạt IELTS 6.5, tiếng Pháp đạt chuẩn A2, tiếng Trung đủ để mua hàng tại chợ, ngôn ngữ ký hiệu đủ để thể hiện tình cảm.

Sau 12 năm vượt trội trong học tập và luôn đứng đầu hoặc nhì trong lớp, đồng thời làm lớp phó học tập suốt gần 10 năm với một số giải thưởng, tôi nhận ra rằng mọi thứ không đem lại lợi ích gì cho bản thân. Do hoàn cảnh gia đình không khá giả, nên khi vào đại học, tôi phải cố gắng giành học bổng để giảm bớt gánh nặng về học phí. Sau khi tốt nghiệp cử nhân, xếp thứ hai trong lớp và có một bài báo quốc tế Q1 đứng đầu cùng với một bằng sáng chế, tôi háo hức nộp đơn vào Cambridge. Tuy đã đỗ vào khoa học, nhưng lại thất bại ở hai học bổng Gate Cambridge và Chevening (điều này cũng là thành công của chị Mimy Phạm). Thất bại này khiến tôi không có khả năng theo học vì không đủ tài chính. Thử sức với chương trình Erasmus cũng không thành công (nhưng may mắn là năm sau, tôi lại đỗ). Sau chuyến đi đến Boston trong vài tháng, được học hỏi trực tiếp từ nhiều giáo sư, anh chị làm PhD, giảng viên và CEO của các startup, tôi quyết định ở lại Việt Nam và không tiếp tục học nữa. Do đó, tôi quyết định không theo đuổi bằng thạc sĩ mà thay vào đó, tôi chọn đi làm để trải nghiệm và xác định hướng đi đúng đắn. Vì có quá nhiều người sau khi đỗ tiến sĩ lại thất nghiệp, hoặc phát hiện ra họ đã học sai ngành và phải học thêm một hoặc hai bằng thạc sĩ/tiến sĩ nữa. Tôi nhận thấy rằng điều này tốn rất nhiều thời gian, tiền bạc và công sức. Ở Cambridge, theo thống kê, chỉ có 3/100 tiến sĩ tốt nghiệp làm việc trong lĩnh vực của họ, kể cả những người tốt nghiệp từ trường xếp hạng 1 cũng không chắc chắn tìm được việc làm dễ dàng hơn so với trường xếp hạng 100.

Trong ba năm làm việc tại nhà, vì có thời gian rảnh rỗi, tôi đã thử sức với các học bổng Erasmus, Chevening, MEXT, DAAD, MITAC và gần đây là cả NZIDRS để tìm hiểu thủ tục như thế nào. Và tôi nhận ra rằng các học bổng chính phủ thường có số tiền ít hơn so với các học bổng từ trường, nhưng cạnh tranh lại khốc liệt hơn nhiều và yêu cầu viết bài luận nhiều hơn thay vì tập trung vào chuyên môn. Có quá nhiều điều phải suy nghĩ khi xin các loại học bổng này, từ việc đỗ học bổng, chọn trường, chọn ngành, chọn khoa, chọn người hướng dẫn. Không chắc chắn rằng người hướng dẫn cuối cùng mình chọn có phù hợp với mình hay không. Với tôi, điều này quan trọng hơn cả việc nhận được học bổng, vì sau này nếu không hợp tính người hướng dẫn, những năm học sau sẽ rất khó khăn, cũng như làm việc trên hướng mà bản thân thấy khó chịu. Vì vậy, tôi đã thay đổi cách tiếp cận bằng cách tiếp xúc trực tiếp với các giáo sư trước. Điều này đã mang lại kết quả tích cực hơn rất nhiều. Các giáo sư (tôi thường liên hệ với trưởng khoa hoặc người đứng đầu trường đại học hoặc ngành) thường có ảnh hưởng trong việc xét tuyển. Ví dụ, với chương trình Erasmus, tôi đã nhờ thầy cũ viết thư giới thiệu cho thầy ở hội đồng nhận môn bên kia. Hoặc ở một số trường như Nagoya hay Tohoku, việc được một giáo sư nhận có nghĩa là bạn đã có cơ hội nhận học bổng từ MEXT. Ngoài ra, nếu theo dõi sự hướng dẫn của giáo sư, có cơ hội nhận học bổng từ trường cao hơn cùng với việc có thể nhận thêm tài trợ từ các dự án nghiên cứu riêng của giáo sư.

Sau khi áp dụng vào nhiều trường ở Hong Kong, Thái Lan, Anh, Úc, Mỹ, Canada, Iran, Ả Rập, New Zealand, Đài Loan và Nhật Bản, tôi đã nhận được đề nghị từ chín nơi, bao gồm cả học bổng và chỗ nhận học. Lý do tôi không apply nhiều hơn là vì quá trình apply PhD rất mệt mỏi, mỗi đơn đều phải kèm theo một research proposal và PhD plan chi tiết.

Mục tiêu của tôi khi apply học bổng là để có một môi trường làm việc thoải mái. Điều này có nghĩa là mức lương ổn định, giáo sư tốt và có thể làm theo hướng mà tôi thích. Ví dụ, tôi đã được nhận học bổng C2F của trường Chulalongkorn với mức lương ổn định hơn so với học bổng tại NSCU Carolina, Mỹ hoặc NTU Đài Bắc. Lương là yếu tố quan trọng ảnh hưởng đến chất lượng cuộc sống. Do đó, khi tôi nhận được nhiều lựa chọn, tôi đã có thể đưa ra quyết định một cách nhanh chóng.

Có thể các học sinh ít apply vào học bổng trường vì họ tập trung vào học bổng chính phủ hoặc không có sự hỗ trợ đầy đủ từ giáo sư của mình. Quy trình apply vào trường thường đơn giản hơn và tập trung vào chuyên môn. Điều này giúp giảm bớt rủi ro và dễ dàng hơn khi có sự hỗ trợ từ giáo sư. Ví dụ, ở trường Swinburne, yêu cầu về tiếng Anh không quá cao, tôi đã được nhận với điểm IELTS 5.5.

Đây là quan điểm cá nhân của tôi. Tôi cảm thấy may mắn khi có cơ hội học tiến sĩ ở tuổi 24 mà không cần bằng thạc sĩ. Tôi rất vui khi có thể theo đuổi sở thích của mình trong ngành công nghiệp. Mặc dù mới bắt đầu học cách đây vài tuần, nhưng sớm sau khi đến Melbourne, tôi đã bắt đầu cách ly do dịch Covid-19. Tôi hy vọng có thêm thời gian viết nhiều hơn về trải nghiệm của mình, kể cụ thể về quá trình apply học bổng và những trải nghiệm khác.

Đăng Nhật Minh