Cá hồi nổi tiếng với hành trình di cư hùng vĩ, phải vượt qua hàng ngàn dặm từ đại dương bao la để trở về vùng nước ngọt nơi chúng sinh ra để sinh sản hàng năm. Tuy nhiên, hành trình này đầy gian nan và thử thách, thậm chí có nguy cơ tử vong cao, khiến nó trở thành một trong những cuộc phiêu lưu nguy hiểm nhất của tự nhiên.
Cá hồi chủ yếu sống ở các đại dương ở bán cầu Bắc và thường có chiều dài cơ thể khoảng 60 cm. Tuy nhiên, điều đặc biệt nhất của loài cá này lại là hành trình di cư để trở về nơi sinh sản.
Mùa sinh sản của cá hồi thường vào mùa xuân. Cá cái sẽ đẻ trứng ngược dòng, con cá đực sẽ nhanh chóng bơi lên phía trên để cung cấp tinh trùng cho trứng của cá cái. Chỉ trong mùa sinh sản, cá hồi cái mới gặp được con đực. Sau khi thụ tinh xong, cả con đực và con cái sẽ trở lại biển, và những con cá con sau khi nở sẽ sống gần cửa sông.
Hành trình của cá hồi bắt đầu từ đại dương, nơi chúng đã sinh sống và phát triển suốt nhiều năm. Khi trưởng thành, cá hồi nhận biết tiếng gọi từ quê hương và bắt đầu hành trình ngược dòng về nơi sinh ra.
Con đường di cư của cá hồi thường là những con sông dài, chảy xiết, với nhiều thác nước và ghềnh đá. Chúng phải đối mặt với các loài săn mồi như chó sói và gấu nâu, cùng với nhiều khó khăn khác. Để vượt qua mọi thử thách, cá hồi cần sức mạnh, sự dẻo dai và khả năng bơi lội phi thường.
Trên hành trình di cư, cá hồi trở thành mục tiêu săn mồi ưa thích của nhiều loài động vật hoang dã như gấu, cá mập, chim ưng và cá hồi lớn hơn. Chúng phải luôn sẵn sàng và sử dụng bản năng sinh tồn để né tránh những kẻ săn mồi hung dữ.
Để đối phó với sự săn mồi khốc liệt, cá hồi đã phát triển nhiều chiến lược sinh tồn. Một trong những chiến lược quan trọng là di cư đồng loạt. Khi hàng triệu con cá hồi di cư cùng một lúc, cơ hội sống sót của mỗi cá thể tăng lên nhờ vào số lượng đông đảo, làm giảm khả năng từng con cá hồi bị săn bắt. Hiện tượng này gọi là 'chiến lược bầy đàn'.
Cá hồi đã tiến hóa để thích nghi với môi trường xung quanh. Khả năng thay đổi màu sắc giúp chúng ngụy trang trong môi trường nước và tránh sự chú ý của kẻ săn mồi. Ngoài ra, cá hồi còn có khả năng bơi nhanh và mạnh, giúp chúng nhanh chóng thoát khỏi các mối đe dọa.
Chính sự lựa chọn và loại bỏ liên tục này đã mang lại cho cá hồi những kỹ năng độc đáo. Một số con cá hồi đã học cách băng qua đường để vượt qua những trở ngại và kẻ săn mồi tự nhiên.
Tại một số khu vực của Bắc Mỹ, khi trời mưa to, những vùng trũng trên đường sẽ có nước. Lúc này, một lượng lớn cá hồi sẽ tụ tập ở con lạch cạnh mặt nước và nhảy lên đường, dọc theo vùng nước đọng, băng qua đường rồi đi vào sông bên kia. Trên thực tế, lượng nước tích tụ chỉ có tác dụng bôi trơn. Cá hồi dựa vào cú vung đuôi để đẩy cơ thể về phía trước. Bằng cách băng qua những con đường này, cá hồi có thể rút ngắn khoảng cách di cư và đến nơi sinh sản nhanh hơn.
Trong thực tế gần đây, hoạt động của con người đã làm tăng thêm khó khăn cho hành trình di cư của cá hồi. Việc xây dựng đập và các công trình thủy điện ngăn cản đường di cư tự nhiên của cá hồi, làm giảm số lượng cá hồi có thể quay trở lại sông để đẻ trứng. Ô nhiễm môi trường nước cũng làm giảm chất lượng nơi sống của cá hồi, làm chúng dễ bị tổn thương hơn trước các kẻ săn mồi và bệnh tật.
Biến đổi khí hậu cũng đang ảnh hưởng mạnh mẽ đến môi trường sống của cá hồi, làm cho hành trình di cư của chúng trở nên gian khổ hơn. Biển cả ấm lên, hạn hán, lũ lụt,... là những hiện tượng thời tiết cực đoan ngày càng phổ biến, ảnh hưởng đến nguồn thức ăn, nơi sinh sản và khả năng di chuyển của cá hồi.
Để bảo vệ loài cá hồi và đảm bảo sự tồn tại của chúng, nhiều biện pháp đã được triển khai. Xây dựng các bậc thang cá hồi và các đường dẫn nước đặc biệt giúp cá hồi vượt qua các đập nước và công trình nhân tạo. Ngoài ra, các khu bảo tồn thiên nhiên và các chương trình nuôi cá hồi nhân tạo đã được thành lập để duy trì và phục hồi số lượng cá hồi tự nhiên.
Hành trình di cư của loài cá hồi là một trong những kỳ tích đáng kinh ngạc nhất trong thế giới động vật. Tuy nhiên, hành trình này cũng đầy rẫy những nguy hiểm, từ các kẻ săn mồi tự nhiên đến những thách thức do con người tạo ra. Sự tồn tại và phát triển của loài cá hồi đòi hỏi sự nỗ lực không ngừng của chính chúng và sự hỗ trợ từ con người. Việc bảo vệ và duy trì môi trường sống của cá hồi không chỉ đảm bảo sự tồn tại của một loài cá quan trọng mà còn đóng góp vào sự cân bằng sinh thái của hệ sinh thái nước ngọt và biển cả.