Hành Trình Từ Cấp Ba Đến Đại Học: Góc Nhìn Từ Khoa Học

“Tôi tin vào nguyên tắc cân bằng, nghĩa là có những người được trao nhiều kiến thức cũng như những người được trao nhiều nỗi đau. Liệu ông trời có làm như vậy không?”

“Không phải vậy. Nỗi đau vẫn tồn tại. Sự khác biệt là người hiểu biết biết cách nhìn nhận nỗi đau của mình. Người dốt nát chịu đau nhưng không nhận ra. Không nhận ra sự đau khổ thì không cảm thấy đau.”

- Nam Cao, 1944; “Cuộc Sống Khắc Nghiệt”

Chắc chắn khi bước vào đại học, mỗi sinh viên đều mang theo một hoặc nhiều kế hoạch, thậm chí là một loạt các mục tiêu. Có người hướng tới thành công học thuật, mong muốn trở thành chuyên gia, nhà nghiên cứu, hoặc nhận suất học bổng ở các quốc gia xa xôi. Có người đặt mục tiêu xã hội, tập trung vào việc kết nối với bạn bè, tham gia các hoạt động ngoại khóa, trải nghiệm tuổi trẻ bằng những mối quan hệ có thể trở thành quan trọng trong tương lai. Và cũng có những người mong muốn đơn giản chỉ là hoàn thành chương trình học, có được bằng cấp, kiếm một công việc và giúp đỡ gia đình vượt qua khó khăn hiện tại.

Dù mục tiêu của bạn là gì, miễn là nó tích cực và không gây hại cho người khác, hãy trân trọng. Tuy nhiên, sau bốn năm đại học, tôi nhận ra có nhiều thách thức gây trở ngại đến mục tiêu của bạn.

Nếu những khó khăn liên quan trực tiếp đến mục tiêu, thì dù khó khăn đến đâu, chúng ta có thể xem như một phần của hành trình; một thách thức cần vượt qua để đạt được mục tiêu cuối cùng. Với những người hướng tới mục tiêu học thuật, đó có thể là bài luận phức tạp, môn học khó khăn hoặc sự cạnh tranh từ bạn bè. Với những người hướng tới mục tiêu xã hội, đó có thể là những đêm thức trắng vì hiểu lầm với bạn bè, nỗi lo lắng về việc làm cho nhóm đoàn kết hơn, hoặc suy nghĩ về tình bạn. Chúng ta phải tiếp cận những rào cản này với tinh thần tích cực.

Ngoài những thách thức, còn có những phiền toái dường như không liên quan đến mục tiêu chính. Vì chúng không liên quan, việc dành quá nhiều thời gian để giải quyết chúng có thể là lãng phí. Thường thì, mọi người sẽ cố gắng bỏ qua chúng để tập trung vào mục tiêu ban đầu; Nhưng càng bỏ qua, những phiền toái này lại càng trở nên đáng chú ý và cản trở chúng ta. Đôi khi, những vấn đề nhỏ nhặt như vậy có thể quyết định ai sẽ đạt được mục tiêu, ai sẽ không.

Những khó khăn như vậy có thể là mâu thuẫn gia đình, cảm xúc biến đổi, vấn đề sức khỏe, và đặc biệt là những thay đổi đột ngột trong cuộc sống, quan hệ, mục tiêu và giá trị cá nhân khi bước vào giai đoạn mới.

Tôi cũng đã trải qua giai đoạn đó. Sự bối rối lớn nhất là không có ai khác ngoài chính mình để đổ lỗi: Tại sao mọi người có thể thích nghi với cuộc sống mới, trong khi mình không?

Việc tìm hiểu về trải nghiệm chuyển tiếp là một trong những điều thú vị nhất trong cuộc đời tôi. Vào thời điểm này, tôi muốn chia sẻ một số lý thuyết liên quan mà tôi biết.

Báo cáo “Mô hình chuyển đổi và Cách sinh viên Trải nghiệm Sự Thay đổi” của trường Đại học “Đại học Wolverhampton” [1] tóm tắt một cách tổng quan những gì có thể xảy ra trong quá trình chuyển đổi và các khó khăn mà sinh viên năm nhất phải đối mặt.

Trước hết, chúng ta cần một định nghĩa về việc chuyển đổi. Chuyển đổi được định nghĩa là một quá trình trong tâm trí, khi cá nhân phải trải qua sự thay đổi từ một tình huống quen thuộc sang một tình huống không rõ ràng sắp tới, bao gồm các khía cạnh như văn hóa, xã hội và nhận thức (Perry & Allard, 2003, tr. 75; Precott & Hellsten, 2005, tr. 76). Theo đó, việc học Đại học là một quá trình chuyển đổi, bao gồm đồng thời sự thay đổi trong môi trường sống (thành phố khác, ngôi trường khác) và sự thay đổi trong các mối quan hệ cá nhân (bạn bè mới, sinh viên khác, giảng viên và cán bộ nhân viên nhà trường, cũng như các mối quan hệ cũ với gia đình và bạn bè).

Trải nghiệm chuyển đổi từ trung học lên Đại học của sinh viên tương tự như mọi trải nghiệm chuyển đổi khác trong cuộc sống, có thể kể đến như: chuyển đổi công việc, chuyển đến một quốc gia khác sinh sống, hoặc thậm chí là việc mất mát người thân (Schaetti, 1996). Các sinh viên khác nhau sẽ trải nghiệm sự chuyển đổi này theo các cách khác nhau; Tuy nhiên, đa số trường hợp đều báo cáo rằng họ đã trải qua một giai đoạn mất cân bằng, khi bị nhấc rễ khỏi môi trường quen thuộc để chuyển sang một môi trường không quen thuộc (Jackson, 2010, tr. 341).

Tiếp theo, cũng theo báo cáo, có 04 nguồn thách thức chính đối với sinh viên mới.

Đầu tiên là thách thức đến từ môi trường sống. Chuyển đến sống ở một nơi xa lạ dẫn tới cảm giác cô đơn, nhớ nhà, trầm cảm và lo âu. Nguy cơ sốc văn hóa dẫn tới cảm giác không thể thích nghi và hòa nhập, sợ bị bắt nạt.

Thách thức thứ hai đến từ khía cạnh tài chính. Gánh nặng về tài chính để tiếp tục học tập mang lại cảm giác căng thẳng và lo lắng. Áp lực phải làm thêm việc dẫn đến khó khăn trong việc quản lý thời gian và hoàn thành các trách nhiệm.

Thách thức thứ ba đến từ xã hội. Sinh viên mới cần phải nhanh chóng xây dựng các mối quan hệ mới, giao tiếp hiệu quả với cán bộ và nhân viên nhà trường, cũng như thích nghi với bạn cùng phòng. Nếu không hòa hợp được trong các mối quan hệ, có thể dẫn đến lo lắng, mệt mỏi, buồn chán, cảm giác cô đơn và mất liên kết.

Thách thức thứ tư đến từ học tập. Sinh viên mới phải thích nghi với môi trường và phong cách học tập hoàn toàn mới so với trung học. Kỳ vọng về một môi trường học tập lý tưởng có thể không được đáp ứng, dẫn đến thất vọng và chán nản. Kết quả học tập và áp lực có thể gây ra căng thẳng, tự ti và lo lắng kéo dài.