Hans Christian Andersen - Nhà văn vĩ đại của các câu chuyện cổ tích

Hans Christian Andersen (2 tháng 4 năm 1805 – 4 tháng 8 năm 1875; tiếng Việt thường gọi là Han-xơ Crít-xtian An-đéc-xen) là một tác giả nổi tiếng người Đan Mạch chuyên viết truyện cổ tích dành cho trẻ em. Trong tiếng Đan Mạch, tên ông thường được viết là H.C.Andersen.

Cha của Andersen luôn tin rằng ông có thể có nguồn gốc quý tộc, và theo thông tin từ Hans Christian Andersen Center, bà nội ông từng khẳng định rằng gia đình họ thuộc tầng lớp cao trong xã hội. Tuy nhiên, các nghiên cứu đã chứng minh rằng những tuyên bố này không có cơ sở. Mặc dù gia đình ông có mối liên hệ với quý tộc Đan Mạch, đó chỉ là mối quan hệ công việc. Một số giả thuyết cho rằng Andersen có thể là con ngoài giá thú của một thành viên hoàng gia, và việc vua Đan Mạch ưu ái ông khi còn trẻ và chi trả học phí cho ông được coi là bằng chứng ủng hộ giả thuyết này. Tuy nhiên, nhà văn Rolf Dorset cho rằng điều này không đủ để chứng minh nguồn gốc quý tộc của Andersen.

Từ khi còn nhỏ, Andersen đã thể hiện trí thông minh và óc sáng tạo nổi bật. Sự phát triển này được nuôi dưỡng bởi tình yêu thương của cha mẹ và sự mê tín của mẹ. Ông thường tự chế tạo đồ chơi, may áo cho con rối và đọc nhiều vở kịch, chủ yếu là của William Shakespeare và Ludvig Holberg. Trong thời thơ ấu, ông đam mê văn học, thuộc lòng các vở kịch của Shakespeare và tự diễn các vở kịch bằng những con rối gỗ. Ông cũng yêu thích nghệ thuật đùa vui và tích cực tham gia vào các hoạt động vui nhộn với bạn bè.

Sau cái chết của cha vào năm 1816, Andersen phải tự lập và mưu sinh bằng đủ nghề. Ông làm thợ dệt vải, thợ may, rồi làm việc tại một nhà máy thuốc lá. Khi mới 14 tuổi, Andersen chuyển đến Copenhagen (tiếng Đan Mạch: København) để tìm cơ hội diễn xuất tại các nhà hát. Với chất giọng cao, ông được nhận vào Nhà hát Hoàng gia Đan Mạch nhưng sự nghiệp diễn xuất của ông nhanh chóng kết thúc khi ông vỡ giọng. Một người bạn đã khuyên ông chuyển sang làm thơ, từ đó Andersen bắt đầu sự nghiệp viết văn.

Một cơ hội may mắn đến với Andersen khi ông tình cờ gặp vua Frederik VI của Đan Mạch. Nhà vua bị cuốn hút bởi cậu bé kỳ lạ và đã gửi ông vào một trường học La tinh ở Slagelse. Trước khi vào trường, Andersen đã xuất bản câu chuyện đầu tiên của mình – The Ghost at Palnatoke's Grave (Bóng ma ở ngôi mộ Palnatoke) vào năm 1822. Dù là học sinh kém và không thích học, Andersen vẫn theo học tại Slagelse và Helsingør cho đến năm 1827. Sau này, Andersen nhớ lại thời gian này là những năm tăm tối nhất của cuộc đời vì phải sống trong hoàn cảnh khắc nghiệt và bị các bạn học lớn tuổi hành hạ.

Sự nghiệp văn học

Vào năm 1829, nhà hát Hoàng gia đã trình diễn vở nhạc kịch Kjærlighed paa Nicolai Taarn eller Hvad siger Parterret (Tình yêu ở tháp nhà thờ thánh Nicolas) do Andersen viết. Những năm sau đó, ông tiếp tục thành công với các tác phẩm của mình và thực hiện nhiều chuyến du lịch khắp châu Âu, đến Đức, Thụy Sĩ, Pháp, Ý... Dù đi du lịch nhiều nơi, Andersen vẫn giữ vững đam mê văn học. Năm 1831, nhiều tác phẩm tiểu thuyết của ông đã được xuất bản. Trong các chuyến đi, Andersen đã gặp gỡ nhiều nhân vật nổi tiếng như Victor Hugo, Heinrich Heine, Honoré de Balzac, Alexandre Dumas cha và Charles Dickens.

Cảm giác về sự khác biệt, thường dẫn đến nỗi đau, là một chủ đề xuyên suốt trong tác phẩm của Andersen. Điều này có thể xuất phát từ cuộc sống nghèo khó trước đây, sự giản dị, và đặc biệt là từ sự thiếu thốn về tình yêu và lãng mạn. Vấn đề giới tính của ông cũng gây ra nhiều tranh cãi và sẽ được đề cập trong phần sau.

Tuy nhiên, sức hấp dẫn chính của Andersen nằm ở thể loại truyện cổ tích. Vào năm 1835, ông bắt đầu sáng tác bộ truyện Chuyện kể cho trẻ em tại Ý. Kể từ đó, hầu như mỗi năm ông lại cho ra mắt một câu chuyện mới. Ấn bản thứ ba của truyện cổ tích Andersen, xuất bản vào năm 1837, đã giới thiệu nhiều tác phẩm nổi tiếng như 'Nàng tiên cá', 'Bộ quần áo mới của hoàng đế', và 'Chú vịt con xấu xí'.

Đời sống tình ái

Trong nhật ký của mình, Andersen đã ghi chép rằng trong thời kỳ trưởng thành, ông không có quan hệ tình dục với bất kỳ người phụ nữ nào. Ông thường xuyên rơi vào tình yêu đơn phương với những người phụ nữ mà không được đáp lại. Có một lần, ông viết trong nhật ký: 'Lạy Thiên Chúa Toàn Năng, con chỉ có Chúa mà thôi; Chúa quyết định số phận của con, con phó thác thân con cho Chúa. Xin Chúa ban cho con một cuộc sống ổn định và một cô dâu! Máu và trái tim con đều khao khát tình yêu.'

Khi còn trẻ, Andersen đã có một tình yêu đơn phương với cô gái tên Riborg Voigt. Khi Andersen qua đời, người ta phát hiện một chiếc túi nhỏ chứa một bức thư dài của Riborg đặt trên ngực ông. Bên cạnh Riborg Voigt, Andersen còn yêu đơn phương Sophie Ørsted, con gái của nhà vật lý Hans Christian Ørsted, và Louise Collin, con gái út của Jonas Collin, ân nhân của ông. Truyện 'Chim họa mi' phản ánh niềm đam mê của Andersen với nữ ca sĩ opera Jenny Lind của Thụy Điển, người đã được gọi là 'Chim họa mi Thụy Điển'. Andersen đã cố gắng bày tỏ tình cảm với Jenny Lind qua một bức thư tình khi cô đang lên tàu hỏa đi dự một buổi hòa nhạc, nhưng cô chỉ xem ông như một người anh em và gửi lại lời chúc chân thành: '... Xin Chúa chúc lành và bảo vệ anh trai của em, đó là mong muốn từ người em gái thân yêu của anh. Jenny.'

Những mối quan hệ tình cảm của Andersen với một số người đàn ông như Edvard Collin và Harald Scharff đã khiến một số nhà nghiên cứu cho rằng ông có thể là người đồng tính luyến ái. Andersen từng viết cho Edvard Collin: 'Tôi héo hon vì anh như một thiếu phụ xứ Calabria... tình cảm của tôi dành cho anh là tình cảm của một phụ nữ. Sự nữ tính trong bản chất của tôi và tình bạn của chúng ta vẫn là một bí ẩn.' Collin, người yêu phụ nữ, đã ghi trong hồi ký rằng: 'Tôi không thể đáp lại tình yêu đó, và điều này đã gây nhiều đau khổ cho Andersen.'

Tương tự, niềm say mê của Andersen đối với nam vũ công Harald Scharff của Đan Mạch và Carl Alexander, công tước trẻ của Saxe-Weimar-Eisenach, cũng không dẫn đến bất kỳ mối quan hệ nào.

Một số nhà nghiên cứu khác cho rằng không có bằng chứng xác thực về các mối quan hệ đồng giới của Andersen, và điều đó hoàn toàn trái ngược với quan điểm đạo đức và tôn giáo của ông. Các mối quan hệ của ông với những người đàn ông khác có thể chỉ là tình bạn, và những đoạn văn cảm xúc trong các bức thư có thể chỉ là lối nói ẩn dụ hoa mỹ thường thấy ở các nhà văn thời bấy giờ.

Từ trần

Vào mùa xuân năm 1872, Andersen gặp tai nạn khi bị ngã từ trên giường, dẫn đến chấn thương nghiêm trọng và không thể hồi phục. Ông bắt đầu có dấu hiệu của bệnh ung thư gan và qua đời vào ngày 4 tháng 8 năm 1875 tại ngôi nhà 'Rolighed' (Sự Yên Tĩnh) gần Copenhagen, nơi ông ở cùng với vợ chồng Moritz Melchior, bạn thân và chủ ngân hàng. Trước khi qua đời, ông đã yêu cầu một nhạc sĩ sáng tác bài hành khúc đưa tang cho lễ tang của mình và nói: 'Phần lớn những người đi theo quan tài của tôi sẽ là trẻ em, vì vậy hãy dùng nhịp điệu với những bước nhỏ.'

Andersen được an táng tại Nghĩa trang Assistens ở quận Nørrebro, Copenhagen. Vào thời điểm qua đời, Andersen đã nổi tiếng toàn cầu. Trước khi ông ra đi, công tác chuẩn bị cho bức tượng lớn để vinh danh ông do nhà điêu khắc August Saabye thực hiện đã được bắt đầu. Bức tượng này hiện đang được đặt tại 'Vườn của Nhà Vua' (Kongens Have) ở Copenhagen.

Di sản của tác giả Andersen để lại

• Giải thưởng Hans Christian Andersen, do 'Ban Quốc tế về Sách cho giới trẻ' sáng lập, được trao hai năm một lần cho các tác giả và họa sĩ minh họa có những tác phẩm văn học thiếu nhi xuất sắc.
• Giải Văn học Hans Christian Andersen, được thành lập từ năm 2010, nhằm tôn vinh các nhà văn quốc tế.
• Các tác phẩm của Andersen đã đặt nền tảng cho nhiều câu chuyện thiếu nhi kinh điển, ví dụ như Wind in the Willows của Kenneth Grahame và Winnie the Pooh của A.A. Milne.
• Kỹ thuật chế tạo đồ vật bất động, chẳng hạn như đồ chơi (ví dụ như những bông hoa của Little Ida), sau này đã được Lewis Carroll và Beatrix Potter áp dụng.
• Ngày 2 tháng 4 hàng năm, ngày sinh của Andersen, được tổ chức là Ngày Sách Thiếu nhi Quốc tế.
• Vào năm 2005, kỷ niệm 200 năm ngày sinh của Andersen được Đan Mạch gọi là 'Năm Andersen' và được nhiều quốc gia trên thế giới tưởng niệm. Ở Đan Mạch, một chương trình đặc biệt mang tên 'Một lần trong đời' (Once in a lifetime) được tổ chức tại Sân vận động Parken ở Copenhagen để vinh danh nhà văn và các tác phẩm của ông.
• Cuối năm 2006, một công viên giải trí trị giá 13 triệu đô la Mỹ tại Thượng Hải (Trung Quốc), với các trò chơi dựa trên các câu chuyện của Andersen, đã được khai trương. Các khách trẻ tuổi có thể tham gia các trò chơi liên quan đến các câu chuyện cổ tích của Andersen.
• Thành phố Funai ở Nhật Bản cũng có một công viên giải trí dành cho trẻ em mang tên Andersen.
• Tại Hoa Kỳ, các bức tượng của Andersen có mặt tại Công viên Trung tâm ở New York, Công viên Lincoln ở Chicago và ở Solvang, California - một thành phố do người Đan Mạch lập nên.
• Phân ban sưu tập Sách hiếm của Thư viện Quốc hội Mỹ có bộ sưu tập các tác phẩm của Andersen do diễn viên người Mỹ gốc Đan Mạch Jean Hersholt hiến tặng, bao gồm một quyển scrapbook do Andersen và Adolf Ludvig Drewsen (1803-1885) làm cho chàng trai trẻ Jonas Drewsen.

Phim

• Vai Andersen trong phim 'Chim họa mi Thụy Điển' (1941) (Die schwedische Nachtigall) của Đức do nam diễn viên Joachim Gottschalk đảm nhiệm, mô tả mối quan hệ của Andersen với nữ ca sĩ opera Jenny Lind của Thụy Điển.
• Bộ phim Hans Christian Andersen (1952) của Mỹ, mặc dù lấy cảm hứng từ cuộc đời và di sản văn học của Andersen, được cho là không chính xác về tiểu sử và bối cảnh lịch sử của ông; phim bắt đầu với lời cảnh báo 'Đây không phải là câu chuyện về cuộc đời của Andersen, mà là một câu chuyện kỳ diệu về người sáng tạo những câu chuyện kỳ diệu.'
• Phim Hans Christian Andersen: My Life as a Fairytale năm 2003 của đạo diễn Philip Saville người Anh, tương đối bám sát tiểu sử của Andersen hơn.
• Andersen là một nhân vật quan trọng trong tập 'Metal Fish' của loạt phim hoạt hình The Little Mermaid (Nàng tiên cá) do Walt Disney sản xuất.
• Năm 1966, hãng Rankin/Bass Productions phát hành phim tưởng tượng 'The Daydreamer' (Người mơ mộng hão huyền), miêu tả chàng trai trẻ Hans Christian Andersen tưởng tượng ra các câu chuyện mà sau này chàng sẽ viết.

Tác phẩm

H.C. Andersen đã cho ra mắt tác phẩm đầu tay Ungdoms-Forsøg (Thử Nghiệm Tuổi Trẻ) vào năm 1822 khi mới 17 tuổi. Cuốn sách này được phát hành dưới bút danh William Christian Walter, kết hợp giữa William để vinh danh William Shakespeare, Christian là tên của ông, và Walter từ nhà văn Walter Scott. Tác phẩm này đã được tái bản vào năm 1827 với tiêu đề 'Gjenfærdet ved Palnatokes Grav' (Bóng Ma Ở Mộ Palnatoke).

Kịch

• Mulatten (Người lai da trắng và da đen), một vở kịch lãng mạn gồm 5 hồi (1840) info
• Maurerpigen (Cô Gái Người Maurer), một bi kịch gồm 5 hồi (1840) info

Các câu chuyện thần kỳ

Tiểu thuyết

• 'At være eller ikke være' (Hiện Hữu Hay Không) info
• 'De to Baronesser' (Hai Bà Nam Tước) info
• 'Improvisatoren' (Nhà Ứng Tác) info
• Kun en Spillemand (Chỉ Một Nhạc Công) info
• 'Lykke-Peer' (Peer Hạnh Phúc) info
• 'O. T.' (viết tắt của Otto Thostrups, nhân vật chính và 'Odense Tugthus' = Nhà Tù Odense) info

Nhật ký du lịch

• 'En Digters Bazar' (Chợ Của Nhà Thơ) info
• 'Et Besøg i Portugal 1866' (Chuyến Thăm Bồ Đào Nha Năm 1866) info
• 'I Spanien' (Ở Tây Ban Nha) info
• 'I Sverrig' (Ở Thụy Điển) info
• 'Skyggebilleder af en Reise til Harzen, det sachsiske Schweitz etc. etc., i Sommeren 1831' (Những Hình Bóng Của Chuyến Đi Đến Vùng Harz, Một Thụy Sĩ Của Vùng Sachsen vv) info

Hồi ký

• 'Das Märchen meines Lebens ohne Dichtung' (Câu chuyện đời tôi không hư cấu), tháng 1 và 2 năm 1847 (tiếng Đức)
• 'Mit Livs Eventyr' (Cuộc Phiêu Lưu Trong Đời Tôi), Nhà xuất bản C.A. Reitzels, Copenhagen, 19.7.1855
• The Story of My Life (Câu Chuyện Đời Tôi), 1871 (tiếng Anh)
• Levnedsbog (Sách Về Lối Sống), 1929

Thơ Ca

• Barn Jesus i en Krybbe laae (Chúa Giêsu Hài Đồng Trong Máng Cỏ) info
• Danmark mit fædreland (Đan Mạch, Tổ Quốc Của Tôi) info
• Det døende Barn (Đứa Bé Chờ Chết) info
• 'Hvor Skoven dog er frisk og stor' (Rừng Thật Tươi Tắn Và Rộng Lớn) info
• Jeg har en Angst som aldrig før (Tôi Có Nỗi Sợ Chưa Từng Có) info
• Jylland — Jylland mellem tvende Have (Jylland — Jylland Giữa Hai Biển) info
• Konen med Æggene (Bà Vợ Và Những Quả Trứng) info
• Moderen med Barnet (Mẹ Và Con) info
• 'Rolighed' (Sự Yên Tĩnh) tekst Lưu Trữ 2005-10-24 tại Wayback Machine

Nhận Xét

Ông được xem là một trong những bậc vĩ nhân văn hóa toàn cầu. Các tác phẩm của ông đã được dịch ra 90 ngôn ngữ, xuất bản gần 500 lần với tổng số 70 triệu bản. Những cuốn sách này được xem là những bestseller trên toàn thế giới.

Dưới đây là nhận xét của các nhà nghiên cứu Việt Nam về Andersen: 'Với sức mạnh ngôn từ hiếm có, trí tưởng tượng phong phú và trong sáng, cốt truyện lôi cuốn, cùng với lối kể chuyện duyên dáng, hòa quyện giữa hiện thực và huyền ảo, tác phẩm của Andersen đã đạt đến sự hoàn hảo của một nghệ sĩ 'độc nhất vô nhị, không có trước và không có sau'.'

Nhà văn Nga Konstantin Georgiyevich Paustovsky đã nhận xét: 'Mỗi truyện cổ tích của Andersen không chỉ là một câu chuyện cho trẻ em, mà còn chứa đựng một câu chuyện khác mà chỉ người lớn mới có thể hiểu được.'

Liên kết Tham Khảo

• Tác phẩm của Hans Christian Andersen tại Open Library
• The Story of My Life (1871) của Hans Christian Andersen - phiên bản tiếng Anh
• And the cobbler's son became a princely author - Chi tiết về cuộc đời Andersen và các lễ kỷ niệm
• Hans Christian Andersen trong Dansk Biografisk Leksikon, 1887
• Hans Christian Andersen trong Salmonsens konversationsleksikon, 1915
• Hans Christian Andersen trong Vilhelm Østergaard, Danske Digtere i det 19de Aarhundrede, 1907
• Anđecxen H. C. trong Từ điển bách khoa Việt Nam
• Hans Christian Andersen (tác giả người Đan Mạch) tại Encyclopædia Britannica (tiếng Anh)
• Hans Christian Andersen trên IMDb
• Trung tâm Hans Christian Andersen – nơi có nhiều câu chuyện bằng tiếng Đan Mạch và tiếng Anh
• Hai trăm năm của Hans Christian Andersen Lưu trữ 2007-02-08 tại Wayback Machine của Công ty Truyền hình Đan Mạch (DR) – website nổi tiếng với nhiều âm thanh và phương tiện hoạt động bằng tiếng Đan Mạch và tiếng Anh
• Ngày hội Hai trăm năm của Hans Christian Andersen 2005 Lưu trữ 2005-04-04 tại Wayback Machine – website chính thức
• Thông tin về Hans Christian Andersen