Hạt cao lương

Cao lương, một loại ngũ cốc lâu đời thuộc họ cỏ Poaceae, còn gọi là miến mía, cao lương đỏ, (cỏ) miến to, lúa miến, bo bo, mộc mạch, là một loài thực vật có hoa trong họ Hòa thảo. Loài này được (L.) Moench mô tả khoa học đầu tiên năm 1794. Có nhiều loại cao lương, phổ biến nhất là Sorghum bicolor, có nguồn gốc từ Châu Phi. Ngoài ra, còn có các loại hạt cao lương có nguồn gốc từ Úc, Ấn Độ và các nước Đông Nam Á khác. Cao lương là cây ngũ cốc quan trọng thứ năm trên thế giới sau lúa gạo, lúa mì, ngô và đại mạch. Cao lương là cây hàng năm nhưng được trồng lâu năm. Cây này mọc thành cụm cao đến 4 m. Hạt cao lương có hình nhỏ, tròn và thường có màu trắng hoặc vàng - mặc dù một số giống có thể cho hạt màu đỏ, nâu, đen hoặc tím. Hạt có đường kính từ 3–4 mm. Hạt được dùng làm lương thực (cần xay ra thành bột), hoặc nuôi gia súc, sản xuất si-rô, ethanol.

Cao lương ngọt

Cao lương ngọt là cây trồng C₄ có điểm bù CO₂ thấp, quang hô hấp thấp, sự thoát hơi nước thấp và năng suất sinh học cao. Cây thường cao từ 2 – 5 mét, sinh trưởng nhanh, phát triển tốt ở vùng nhiệt đới, cận nhiệt đới; phù hợp với đất trồng có pH = 5,0 - 8,5; chịu hạn tốt; thời gian sinh trưởng ngắn, từ 100-115 ngày, năng suất đạt 95-125 tấn/ha.

Cao lương được trồng nhiều ở Mỹ, Ấn Độ, Nigeria, Trung Quốc, Mexico, Sudan và Argentina. Do thân cây chứa nhiều đường, cao lương được dùng làm nguyên liệu chiết xuất ethanol sinh học.

Ở Việt Nam, cuộc sống gắn liền với hạt bo bo đã trở thành một phần ký ức của nhiều người.

'Ăn cơm độn bo bo' là kỷ niệm khó quên của người Việt trong giai đoạn khó khăn thập niên 1970-1980, khi Việt Nam thiếu lương thực và nhận viện trợ từ Liên Xô, Ấn Độ và các nước hữu nghị khác.

Hạt bo bo có vỏ cứng và khó nấu, nên thường được xay thành bột và lên men để làm bánh mì hoặc mì sợi. Tuy nhiên, thời đó người Việt chưa quen với cách chế biến này và thường ngâm nước, nấu lâu như lúa gạo, khiến bo bo vẫn dai và cứng. Vì thế, phải độn bo bo với cơm để dễ ăn, tạo nên thành ngữ 'Ăn cơm độn bo bo' biểu thị sự thiếu thốn lương thực.

Hình ảnh gợi nhớ về một thời khó khăn nhưng đầy kỷ niệm.

Chú thích về một giai đoạn lịch sử đáng nhớ của Việt Nam.

Liên kết ngoài hữu ích

• Thông tin về Sorghum bicolor trên Wikimedia Commons
• Dữ liệu về Sorghum bicolor trên Wikispecies