Hạt chùm ruột

Hạt chùm ruột, còn được biết đến với tên gọi tầm ruột (danh pháp khoa học: Phyllanthus acidus, tên đồng nghĩa: Phyllanthus distichus, Cicca disticha, Cicca acida, hoặc Averrhoa acida), là một loài cây thuộc họ Phyllanthaceae với quả có thể ăn được. Loài cây này không chỉ được trồng làm cảnh mà còn thu hoạch quả.

Chùm ruột chủ yếu phát triển ở vùng nhiệt đới của châu Á, từ Madagascar đến Ấn Độ và mở rộng đến Đông Nam Á. Ở Việt Nam, cây chùm ruột thường được trồng nhiều ở khu vực miền Nam.

Danh xưng

Tên gọi 'chùm ruột' thường được sử dụng ở miền Nam, trong khi 'tầm ruột' là tên gọi phổ biến ở miền Bắc.

Miêu tả

Chùm ruột là cây thân gỗ nhỏ, có hình dáng giống như bụi cây, cao từ 2 đến 10 mét. Cây có tán dày và nhiều cành chính chắc chắn. Các nhánh thường có bề mặt sần sùi do các vết sẹo từ cuống lá cũ. Ở đầu các cành chính mọc nhiều nhánh nhỏ màu xanh, dài từ 15 đến 30 cm, xếp thành từng chùm dày.

Lá của chùm ruột mọc cách nhau, có hình dạng trứng dài, kích thước khoảng 4–5 cm về chiều dài và 1,5–2 cm về chiều rộng.

Mùa hoa từ tháng 3 đến tháng 5, mùa quả từ tháng 6 đến tháng 8.

Hoa chùm ruột có màu hồng và nở thành chùm. Quả có hình tròn, chia thành 6 múi, màu xanh, đường kính khoảng 2-2,5 cm. Mỗi quả chứa một hạt. Chùm ruột có vị giòn và chua, thường được chế biến thành mứt ở Việt Nam. Khi nấu ở nhiệt độ cao, quả chùm ruột sẽ chuyển màu đỏ.
Lá chùm ruột đôi khi được nấu để ăn như rau.
Người bị bệnh gout và sỏi thận nên tránh ăn chùm ruột vì quả chứa nhiều axit oxalic.

Giá trị dinh dưỡng

Quả chứa nước, chất đạm, lipid, glucid, axit acetic và vitamin C. Vỏ rễ có chứa 18% tanin, saponin, axit gallic và một loại tinh thể.

Dù có nhiều công dụng, nhưng rễ, vỏ rễ, cành và thân cây này rất độc. Triệu chứng nhẹ có thể là nhức đầu, đau bụng, nặng có thể dẫn đến tử vong.

Ghi chú

• Sơ ri

Liên kết tham khảo