Hạt é

Hạt é hay hột é là một loại hạt của cây hương nhu (danh pháp hai phần: Occimum gratissimum). Có hình dạng bề ngoài trông giống hạt vừng, kích thước nhỏ, màu đen, trương lên khi gặp nước, hạt é thường được sử dụng làm nguyên liệu cho các loại thức uống giải khát. Nước dừa hạt é, chè sương sáo hạt é là một vài trong số cách sử dụng hạt é phổ biến tại Việt Nam.

Đặc điểm

Hạt é là một bộ phận của một loài hương nhu có thân và hoa màu trắng (phân biệt với cây hương nhu tía có thân và hoa ngả màu tía, thường dùng lá, ngọn non để ăn như một loại rau thơm cho các món lòng lợn, bún chả). Hoa hương nhu trắng khi tàn sẽ để lại hạt có màu đen, có kích thước nhỏ trông giống hột vừng, nhưng khi cho vào nước thì nở lớn mềm ra do lớp vỏ hạt ở bên ngoài hút nước và phồng lên nguyên nhân chính là do tế bào biểu bì của hột é có một hay nhiều lớp mucilage được dự trữ trong vách tiếp tuyến, khi hột gặp nước, các tế bào chứa mucilage ấy trương lên, vỡ ra và mucilage tan trong nước, đó là những biến đổi các thành phần hoá học trong vách tế bào. Trong hạt é có chứa nhiều chất nhầy (là loại chất xơ tan được) và tính mát (hàn).

Đặc điểm của hạt é

Theo y học hiện đại, hạt é chứa nhiều chất nhầy có lợi cho sức khỏe. Hạt é có thể pha với đường để uống, nước hạt é mát và có thể chữa rôm sảy. Hạt é không tiêu hóa hoặc phân hủy, nên chất béo trong hạt không thấm vào cơ thể. Chất nhầy của hạt é giúp giảm lượng cholesterol.

Theo y học cổ truyền, hạt é có tính hàn, thanh nhiệt, lợi họng, giải nhiệt, thông tiện, thường dùng chữa ho khan, viêm họng, nôn ra máu, đi cầu ra máu, chảy máu cam, viêm đường tiết niệu, nhức răng, đau mắt đỏ, mụn nhọt. Dân gian thường dùng để làm mát và làm dịu cơ thể. Có thể uống nhiều lần trong ngày, sử dụng thường xuyên không gây hại, làm thức uống giải khát để giảm bớt các bệnh nóng trong mùa hè. Để tăng hiệu quả làm dịu cơ thể, có thể dùng chung với hạt đười ươi (hay lười ươi).

So sánh giữa hạt chia và hạt é

Hạt é dễ bị nhầm lẫn với hạt chia khi nhìn qua về bề ngoài, một loại hạt giàu dinh dưỡng khác cũng thuộc họ Hoa môi (Lamiaceae) như hạt é. Tuy nhiên, hạt é có màu đen tuyền toàn bộ, lớn hơn hạt chia một chút, không có độ bóng và sánh như hạt chia. Hạt chia có hai màu đen và trắng xen kẽ, nhỏ hơn nửa hạt vừng, có vân sọc bên trong và rất bóng và sánh như được phủ một lớp dầu.

Khi ngâm trong nước, gel của hai loại hạt cũng có sự khác biệt. Gel của hạt chia dính lại với nhau trong khi gel của hạt é là khối nhầy bao quanh từng hạt riêng lẻ.

• Mủ trôm
• Mủ gòn
• Húng quế

Chú thích