Hầu đồng là gì? Văn hóa hầu đồng có phải là mê tín dị đoan hay một phần của tín ngưỡng dân gian?

Hầu đồng trong tín ngưỡng thờ Mẫu là một di sản văn hóa phi vật thể đặc sắc của người Việt. Cùng Mytour khám phá hầu đồng, ý nghĩa và các nghi thức thực hành trong bài viết dưới đây nhé!

I. Hầu đồng là gì?

Hầu đồng là một nghi lễ linh thiêng trong tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ và Đức Thánh Trần, là một phần không thể thiếu trong văn hóa tâm linh của người Việt Nam.

Trong lễ hầu đồng, người hầu đồng (Thanh Đồng) đóng vai trò chủ chốt, thực hiện các nghi thức quan trọng. Các Thanh Đồng nam được gọi là “cậu”, còn nữ giới gọi là “cô”. Bên cạnh đó, có hai hoặc bốn phụ đồng (nhị trụ, tứ trụ) giúp đỡ trong việc chuẩn bị trang phục, vật dụng và các nghi lễ. Họ hỗ trợ rất nhiều trong việc tổ chức và thực hiện lễ hầu đồng.

II. Ý nghĩa của việc hầu đồng

Hầu đồng không chỉ là nghi lễ mà còn là một hành trình tâm linh, giúp con người tìm kiếm sự hoàn thiện bản thân. Qua việc tham gia nghi lễ và nhập đạo, chúng ta có thể kết nối lại với chính mình và cải thiện đời sống tinh thần. Tôn giáo như một tấm gương phản chiếu bản chất con người, giúp chúng ta nhận thức được đúng sai trong cuộc sống.

III. Ai có thể hầu đồng?

Theo tín ngưỡng phổ biến, người hầu đồng thường là thanh thiếu niên được các Thánh Mẫu chọn lựa. Tuy nhiên, cũng có những người do hoàn cảnh, dòng tộc hoặc căn đồng đặc biệt mà trở thành Thánh.

Khi người có căn đồng mà không được đào tạo và thực hành nghi lễ Thánh, họ có thể gặp phải vấn đề về sức khỏe và khó chữa trị. Tuy nhiên, khi tham gia vào nghi lễ hầu đồng, sức khỏe của họ thường được cải thiện và công việc làm ăn trở nên thuận lợi hơn.

IV. Hầu đồng có phải là nghi lễ của Phật giáo không?

Không, hầu đồng không phải là một nghi lễ của Phật giáo mà là một nghi thức tín ngưỡng dân gian đặc trưng của người Việt Nam. Hầu đồng là một phần của tín ngưỡng thờ Mẫu Tam Phủ, Tứ Phủ, và các vị Thánh như Đức Thánh Trần. Phủ là các đền thờ của Mẫu Thượng Thiện, Mẫu Thường Ngàn, và Mẫu Thoải.

V. Khi nào nên tiến hành hầu đồng?

Hầu đồng là một nghi lễ linh thiêng trong tín ngưỡng thờ Mẫu và có thể được thực hiện vào các dịp đặc biệt như ngày rằm, mồng 1, mồng 15 âm lịch, hoặc các ngày lễ quan trọng trong năm như Tết Nguyên Đán. Bên cạnh đó, nghi lễ này cũng được tổ chức khi có yêu cầu từ người dân để cầu nguyện sức khỏe, may mắn và bình an cho gia đình và cộng đồng.

VI. Cách thực hiện nghi thức hầu đồng ra sao?

Bên cạnh việc tìm hiểu hầu đồng là gì, dưới đây Mytour sẽ chia sẻ những thông tin về cách thức thực hiện nghi lễ hầu đồng. Mời bạn cùng khám phá chi tiết.

1. Lễ vật cần chuẩn bị cho nghi thức hầu đồng

Lễ vật cần chuẩn bị cho nghi thức hầu đồng bao gồm các đồ cúng như xôi, thịt, hoa quả, trầu cau, rượu thịt, vàng mã, và nhiều vật phẩm khác để tỏ lòng thành kính.

• Về lễ vật

Các lễ vật được sắp xếp trên một bàn thờ hình chữ nhật, với chén, đũa bạc, đĩa và cốc pha lê đặt ở trung tâm. Điểm nhấn của bàn thờ là chiếc gương phủ khăn thêu. Ngoài ra, bốn mâm lễ Tứ Phủ cũng được bày xung quanh, mỗi mâm gồm 9 quả trứng, 1 lược, 1 quạt, 1 guốc và 9 miếng vải vuông phủ lên trên, tất cả đều mang ý nghĩa tâm linh và là quà dâng lên các vị Thánh trong nghi lễ hầu đồng.

Để tổ chức một buổi hầu đồng suôn sẻ, các cô đồng và cậu đồng phải chuẩn bị nhiều đồ lễ như mâm lễ, chung nhỏ, thau nhỏ, mâm hài sơn trang với hình chim phương, trăm vàng thoi, các vật phẩm mã, thuyền rộng hình cánh phương với nhân chèo thuyền, đôi ngựa, đôi voi, và hàm thiếc.

• Về dàn nhạc

Một dàn nhạc đầy đủ gồm có đàn nguyệt, đàn nhị, sáo, trống lớn, trống nhỏ, cảnh đôi và phách. Tùy theo mỗi vùng miền, có thể có sự bổ sung hoặc giảm bớt các nhạc cụ, nhưng ít nhất phải có đàn nguyệt, trống nhỏ và đảnh đôi.

• Về trang phục

Theo phong tục, cần chuẩn bị 36 bộ trang phục tượng trưng cho 36 vị thánh. Màu sắc của trang phục phải tương ứng với màu sắc đặc trưng của mỗi Phủ, ví dụ như đỏ cho Phủ Thiên, vàng cho Phủ Địa, trắng cho Phủ Thoải và xanh cho Phủ Nhạc.

Trang phục bao gồm khăn đỏ che mặt, 5 chiếc áo dài và 1 chiếc quần dài trắng, cùng với khăn tấu hương và các loại khăn khác. Bên cạnh đó, còn phải chuẩn bị thắt lưng màu sắc, thẻ ngà, kiềng bạc, vòng tay, hoa tai, chuỗi hạt, quạt và son phấn.

2. Tiến hành nghi lễ hầu đồng

Trong mỗi buổi hầu đồng, các vị Thánh sẽ nhập vào người hầu đồng và chỉ dẫn họ thực hiện nghi lễ. Những chỉ dẫn này thường được thể hiện qua các hoạt động như múa, ban phước và truyền đạt thông điệp thông qua các bài hát, nhạc cung đình. Khi hầu một giá đồng, các ông đồng và bà đồng phải tuân thủ theo trình tự nghi lễ sau:

Mỗi buổi hầu đồng có thể có nhiều giá khác nhau, vì vậy trước khi bắt đầu mỗi giá mới, các ông đồng, bà đồng sẽ thay trang phục phù hợp với từng giá đó.

• Dâng hương và lễ phép: Đây là hành động nhằm xua đuổi tà ma. Người hầu đồng sẽ cầm bó nhang trong tay trái, bó nhang được bọc trong khăn tẩm hương, trong khi tay phải rút một nén nhang và thực hiện các động tác phù phép.
• Thánh nhập: Khi Thánh nhập vào người hầu đồng, họ sẽ buông nén nhang và thực hiện những động tác múa nhảy uyển chuyển, nhịp nhàng.

• Múa đồng: Các ông đồng, bà đồng có thể thực hiện các động tác múa với cờ, kiếm, đao, kích, quạt hoặc tay không,... Tùy vào giá đồng, mỗi động tác múa sẽ có sự khác biệt, thường lấy cảm hứng từ các điệu múa chèo và dân gian. Thánh nhập sẽ diễn ra theo thứ tự từ cao xuống thấp: Thánh Mẫu, Quan lớn, Chầu bà, Cậu,…
• Ban lộc và nghe văn chầu: Sau khi múa xong, các Thánh sẽ thưởng cho những người đánh đàn bằng tiền, rượu, thuốc lá, hoa quả, bánh trái,… đồng thời cũng sẽ thưởng cho những người ngồi xung quanh khi họ cầu xin hoặc nghe các Thánh phán truyền.
• Thánh thăng: Khi người hầu đồng ngồi yên, hai tay bắt chéo trước trán và nhẹ nhàng rung mình, Thánh sẽ thoát khỏi người và buổi hầu đồng kết thúc.

3. Có bao nhiêu loại giá hầu đồng?

Hiện nay, tổng cộng có 36 vị Thánh được thờ trong các giá hầu đồng. Danh sách các Thánh này bao gồm:

Tam Toà Quốc Mẫu

• Đệ nhất thiên tiên Liễu Hạnh công chúa.
• Đệ nhị Thượng Ngàn Quế Hoa Mỵ Nương công chúa.
• Đệ Tam Thoả Cung Xích Lân Long nữ.

Hội đồng Thánh Chúa

• Chúa Đệ Nhất Tây Thiên.
• Đệ nhị Nguyệt Hồ.
• Đệ Tam Lâm Thao.
• Thác Bờ.
• Long Giao,…

Tứ Phủ Chầu bà

• Chầu đệ nhất Thượng Thiên.
• Đệ nhị Thượng Ngàn.
• Đệ Tam Thoải Cung.
• Đệ Tứ Khâm sai,…

Tứ phủ Thánh Cậu

• Cậu Hoàng cả Phủ giày.
• Cậu hoàng đôi.
• Cậu hoàng bơ.
• Cậu hoàng tư.
• Cậu hoàng năm…

Những vị thần và thần linh này được tôn thờ như những thánh quan trọng trong đời sống tâm linh của người Việt Nam.

4. Chi phí tổ chức hầu đồng là bao nhiêu?

Một trong những yếu tố quan trọng khi tổ chức hầu đồng là chi phí, bao gồm tiền chuẩn bị cỗ lễ, chi phí cho các giá đồng và tiền dâng thánh.

Ngoài ra, còn phải tính đến các chi phí phát sinh như đi lại, ăn ở nếu tổ chức buổi hầu đồng ở địa phương khác, tiền mua nhang, vàng, hoa quả, rượu và các vật phẩm trên bàn cỗ, chi phí cho trang phục, trang sức, cùng với tiền thưởng cho các đồng và những người tham gia như nhạc công, thổi sáo.

VII. Liệu hầu đồng có phải là mê tín dị đoan?

Hầu đồng là gì? Là một tín ngưỡng hay một hành động mê tín? Liệu hầu đồng có bị cấm hay không? Hãy cùng Mytour khám phá và làm rõ những câu hỏi này.

1. Phân biệt giữa tín ngưỡng và mê tín dị đoan

Để hiểu rõ về hầu đồng và phân biệt giữa tín ngưỡng và mê tín dị đoan, bạn có thể tham khảo bảng thông tin dưới đây:

2. Hầu đồng có phải là mê tín dị đoan không?

Không, hầu đồng không phải là mê tín dị đoan. Đây là một hoạt động văn hóa tín ngưỡng đặc trưng của người Việt.

Tuy nhiên, hiện nay có không ít người lợi dụng việc hầu đồng để mưu cầu lợi ích cá nhân, phát tán thông tin sai lệch và gây ra ảnh hưởng tiêu cực, điều này cần phải bị lên án và ngừng ngay lập tức.

3. Việc hầu đồng có bị xử phạt không?

Hiện nay, hầu đồng không bị xử phạt tại Việt Nam vì đây là một hoạt động tín ngưỡng dân gian được UNESCO công nhận là di sản văn hóa phi vật thể. Tuy nhiên, việc tổ chức hầu đồng cần phải tuân thủ các quy định cụ thể như sau:

• Hầu đồng chỉ được tổ chức tại các địa điểm tín ngưỡng, di tích thờ Mẫu.
• Không được lợi dụng nghi lễ hầu đồng để trục lợi hoặc kiếm tiền một cách bất hợp pháp.
• Không được phát tán thông tin sai lệch hoặc cổ súy mê tín dị đoan.

Những quy định này nhằm đảm bảo rằng hầu đồng được thực hiện đúng với giá trị văn hóa và tín ngưỡng của nó, không bị lợi dụng cho những mục đích xấu hoặc gây hiểu lầm.

Thêm vào đó, nếu bạn đang tìm kiếm các cơ hội mua nhà đất giá hợp lý và đáng tin cậy, bạn có thể tham khảo ngay tại đây:

Tóm lại, bài viết trên đã giới thiệu về hầu đồng là gì và giải thích ý nghĩa sâu sắc cũng như bí ẩn đằng sau hoạt động này trong văn hóa người Việt Nam. Hy vọng thông tin trong bài sẽ giúp bạn có cái nhìn rõ hơn về phong tục hầu đồng. Đừng quên truy cập website Mytour để cập nhật thêm những thông tin mới và hữu ích về nhiều lĩnh vực khác!