Hậu sản và sự ám ảnh của bà mẹ sau khi sinh

1. Định nghĩa hậu sản

Hậu sản thường xuất hiện trong 6 tuần sau khi sinh. Lý do là tử cung phụ nữ phải điều chỉnh trở lại kích thước bình thường sau khi sinh. Nếu không được chăm sóc đúng cách, hậu sản có thể gây ra nhiều vấn đề sức khỏe.

Hậu sản có thể gây ra nhiều bệnh lý nếu không được chăm sóc đúng cách, đặc biệt là trong giai đoạn này.

Có nhiều nguyên do dẫn đến hậu sản sau sinh ở phụ nữ, như:

• Trong quá trình mang thai, việc thiếu chất dinh dưỡng có thể dẫn đến suy nhược, thiếu năng lượng;

• Sự căng thẳng, mệt mỏi kéo dài trước khi sinh cũng có thể làm giảm khả năng hấp thụ dưỡng chất cần thiết, gây kiệt sức và dễ bị bệnh;

• Tâm trạng trầm cảm sau sinh có thể ảnh hưởng xấu đến cả thể chất và tâm lý của người mẹ;

• Sự không chú ý đến việc giữ gìn sức khỏe sau sinh, việc tái hợp với chồng quá sớm có thể làm tổn thương cơ quan sinh dục trong giai đoạn này.

Sản phụ không được bổ sung đầy đủ chất dinh dưỡng trong thai kỳ có nguy cơ cao mắc hậu sản

Chi tiết về 5 căn bệnh hậu sản phổ biến ở phụ nữ

2.1. Biến chứng băng huyết sau khi sinh

Biến chứng này thường xảy ra nguy hiểm nhất trong 24 giờ đầu sau khi sinh và là nguyên nhân chính dẫn đến tử vong ở nhiều sản phụ. Nguyên nhân của băng huyết sau sinh có thể là:

• Đẻ nhiều lần có thể làm yếu cơ tử cung;

• Đẻ nhanh, đặc biệt là trong tư thế đứng;

• Có quá trình nạo hút thai nhiều lần hoặc đã từng sảy thai;

• Buồng tử cung bị vỡ;

• Tình trạng u xơ tử cung, sẹo mổ tử cung hoặc tử cung giãn quá mức do thai to, đa ối, đa thai, hoặc dạ dày tử cung không bình thường;

• Quá trình chuyển dạ kéo dài, nhiễm khuẩn;

• Đẻ thai lưu, đẻ non;

• Rặn trước khi cổ tử cung mở;

• Dây nhau quấn cổ nhiều vòng;

• Sức khỏe yếu, huyết áp cao, thiếu máu, nhiễm độc thai nghén của sản phụ.

Biến chứng băng huyết sau sinh thường được nhận biết qua các triệu chứng như chảy máu nhiều sau khi sinh, sản phụ cảm thấy choáng váng, huyết áp giảm, mạch nhanh, vã mồ hôi, tay chân lạnh,... do mất máu nhiều. Tình trạng này rất nguy hiểm và có nguy cơ cao tử vong. Vì vậy, khi phát hiện có các triệu chứng không bình thường, sản phụ và gia đình cần thông báo ngay cho bác sĩ.

Bệnh băng huyết sau khi sinh là tình trạng cực kỳ nguy hiểm có thể lấy đi tính mạng của người mẹ

2.2. Tiền sản giật sau khi sinh

Tương tự như tiền sản giật trong thai kỳ, tiền sản giật cũng có thể xảy ra sau khi sinh mặc dù ít phổ biến hơn. Nguyên nhân là do tăng protein niệu và huyết áp cao sau khi sinh. Hiện tượng này có thể xuất hiện trong vòng 48 giờ sau khi sinh nhưng cũng có thể phải đến 6 tuần sau mới thấy dấu hiệu.

Các triệu chứng của bệnh gồm: đạm niệu, tăng huyết áp, chóng mặt, thấy hoa mắt, đau đầu, tiểu ít, đau thượng vị, phù, tăng cân nhanh. Nếu không được cấp cứu kịp thời, tiền sản giật có thể dẫn đến những biến chứng nghiêm trọng đe dọa tính mạng bệnh nhân: 

• Phù phổi: nước tích tụ trong phổi làm hạn chế quá trình hô hấp của sản phụ;

• Sản giật hậu sản: kèm theo các cơn co giật, có thể gây tổn thương gan, não và thận, thậm chí là tử vong;

• Hội chứng HELLP: bao gồm tăng huyết áp, giảm tiểu cầu và tăng men gan;

• Thuyên tắc mạch: thiếu máu nuôi dưỡng gây tổn thương cơ quan trong cơ thể.

Hiện tại vẫn chưa có cách ngăn ngừa tiền sản giật sau khi sinh, vì thế mẹ bầu và sản phụ cần tự trang bị kiến thức về căn bệnh này và khi phát hiện dấu hiệu bệnh, cần đến ngay các cơ sở y tế gần nhất.

2.3. Nhiễm khuẩn sau sinh

Nhiễm khuẩn hậu sản là gì? Đó là biến chứng trong giai đoạn sau khi sinh do các loại vi khuẩn gây ra như E.Coli, liên cầu khuẩn, tụ cầu khuẩn, Bacteroides, Clostridium,... Chúng có thể xuất phát từ cơ thể của sản phụ, dụng cụ đỡ đẻ, người xung quanh hoặc qua thủ thuật mổ lấy thai,...

Bệnh có thể phát triển từ âm đạo, tiến tới cổ tử cung, vòi tử cung rồi lan ra phúc mạc. Vi khuẩn cũng có thể xâm nhập vào máu và gây nhiễm trùng máu. Nhiễm khuẩn hậu sản càng nguy hiểm hơn khi sản phụ bị thiếu máu, dinh dưỡng kém, nhiễm độc thai nghén, ứ sản dịch, chuyển dạ kéo dài, viêm cổ tử cung, viêm âm đạo,... 

Tiền sản giật có thể gây tăng huyết áp, chóng mặt, hoa mắt, đau đầu, tiểu ít, đau thượng vị, phù, tăng cân nhanh,...

Khi mắc bệnh, sản phụ thường biểu hiện mệt mỏi, sốt trên 38 độ C, sản dịch có mùi, đau sưng mủ ở chỗ viêm,... Nếu nhiễm khuẩn nặng, mẹ có thể bị hạ huyết áp, rét run và sốt cao.

2.4. Viêm đường tiết niệu sau sinh

Phụ nữ thường dễ gặp tình trạng này hơn nam giới do cấu trúc đường niệu ngắn và gần khu  vực hậu  môn khiến vi khuẩn dễ xâm nhập. Sau sinh, vi khuẩn có thể xâm nhập từ việc sử dụng băng vệ sinh lâu ngày, thúc đẩy sự phát triển của vi khuẩn và gây viêm đường niệu. Sự xâm nhập cũng có thể đến thận và gây viêm thận.

Sản phụ bị viêm đường tiết niệu có cảm giác tiểu nhưng tiểu ít, đau buốt, ngứa khi tiểu và nước tiểu đổi màu, thậm chí còn đau âm ỉ bụng dưới. Khi bệnh nặng, có thể có các triệu chứng như buồn nôn, sốt, ớn lạnh,... Khi gặp tình trạng này, mẹ nên đi khám để điều trị kịp thời và chú ý vệ sinh cá nhân cùng chế độ ăn uống hàng ngày. Đặc biệt, uống nhiều nước, chọn trái cây như bưởi, cam giàu vitamin C giúp chống oxi hóa, tăng cường miễn dịch và đào thải vi khuẩn qua đường tiểu.

2.5. Sản dịch không bình thường

Sản dịch trong 3 ngày đầu sẽ có máu loãng và máu cục màu đỏ sẫm, từ ngày 4 - 8 sau đó sản dịch sẽ trở nên loãng hơn và không còn máu, chỉ còn chất dịch trắng hoặc trong có bạch cầu và mô bị tổn thương. Sau khi sinh, phụ nữ sẽ cần 2 - 3 tuần để sản dịch ra khỏi tử cung. 

Thường thì sản dịch sẽ không có mủ, không có mùi hôi, nhưng nếu bị nhiễm khuẩn âm đạo (liên cầu, tụ cầu, trực khuẩn,...) thì sản dịch sẽ bị nhiễm vi khuẩn này, có mủ và mùi hôi. Nếu sản dịch ngày càng nhiều, dai dẳng, vẫn có máu đỏ sẫm thì cần kiểm tra tình trạng sót nhau thai. Một số người cũng có thể ra ít máu vào khoảng 3 tuần sau sinh, đây có thể là kỳ kinh non do niêm mạc tử cung phục hồi sớm.

Trong giai đoạn này, phụ nữ nên sử dụng băng vệ sinh thay vì tampon. Ngoài ra, cần tắm rửa sạch sẽ hàng ngày, tắm nhanh dưới vòi sen và không nên ngâm mình trong bồn tắm.

Thông tin trên giải thích về bệnh hậu sản và cách phòng tránh nguy cơ hậu sản nguy hiểm sau khi sinh, giúp các mẹ tự chăm sóc bản thân tốt hơn từ khi mang thai đến sau khi sinh, giảm thiểu rủi ro gặp các tình trạng hậu sản nguy hiểm.