Haumea - Một Hành tinh Lùn Đặc Biệt Trong Hệ Mặt trời

Haumea là một hành tinh lùn ở ngoài quỹ đạo của Sao Hải Vương. Nó được phát hiện vào năm 2004 bởi một nhóm nghiên cứu do Mike Brown của Caltech lãnh đạo tại Đài quan sát Palomar ở Hoa Kỳ và vẫn là một chủ đề tranh cãi đến ngày nay.

Tranh luận về Sao Diêm Vương và câu hỏi liệu nó có nên được coi là một hành tinh hay không vẫn đang diễn ra sôi nổi. Một số nhà thiên văn học cho rằng nếu Sao Diêm Vương được coi là một hành tinh, thì nhiều thiên thể khác trong Hệ Mặt Trời cũng nên được coi là hành tinh, trong đó có Haumea - một trong những vật thể lớn và kỳ lạ nhất trong Hệ Mặt Trời. Hiện tại, một nhóm nghiên cứu từ NASA đang tiến hành nghiên cứu về sự kỳ lạ của Haumea.

Do Haumea ở rất xa Trái Đất, nên thu thập dữ liệu về nó gặp rất nhiều khó khăn. Các tàu thăm dò con người chưa từng đến gần vật thể này do nó quá nhỏ và xa, không thể được quan sát chính xác bằng các kính thiên văn trên Trái Đất. Do đó, các nhà nghiên cứu thường phải dựa vào mô hình máy tính để nghiên cứu về Haumea.

Tuy nhiên, để mô hình máy tính hoạt động hiệu quả, cần phải có đủ dữ liệu đầu vào. Đến nay, chúng ta mới chỉ biết một số ít thông tin về Haumea. Ví dụ, tốc độ quay của nó là rất nhanh - chỉ mất bốn giờ để hoàn thành một ngày trên bề mặt. Điều này ngắn hơn nhiều so với các hành tinh lớn khác trong Hệ Mặt Trời. Ngoài ra, hình dáng của nó cũng rất đặc biệt - trông giống một quả bóng bầu dục thay vì hình cầu như hầu hết các hành tinh khác.

Tiến sĩ Noviello, người đứng đầu trong nghiên cứu này, cho biết Haumea còn có một số 'đồng minh' - những vật thể nhỏ giống như băng nước trôi theo quỹ đạo tương tự xung quanh vật thể chính - giống Mặt Trăng, nhưng không được coi là như vậy. Để hiểu rõ hơn về những điều kỳ lạ về vật thể này, các nhà nghiên cứu đã phải quay ngược thời gian, nghiên cứu về lịch sử của nó - và tất nhiên là đưa ra một số ước tính.

Jessica Noviello, một nhà nghiên cứu tài năng tại Trung tâm Chuyến bay Không gian Goddard của NASA, đã phát triển một mô hình độc đáo để khám phá Haumea.

Thay đổi nhỏ trong các thông số đầu vào có thể tạo ra kết quả không ngờ khi mô phỏng Haumea.

Sự va chạm khổng lồ có thể đã thay đổi vận tốc quay của Haumea trong quá trình hình thành.

Quá trình tạo ra các quả bóng băng nhỏ đã có ảnh hưởng lớn đối với hình dạng và cấu trúc của Haumea.

Các thiên thể băng giá nhỏ hình thành từ việc vỡ ra của các quả cầu băng trên Haumea.

Dù chỉ từ các mô hình mô phỏng, những phân tích này đem lại ý nghĩa sâu sắc cho cả logic và khoa học.

Nguồn: Spacefacts; Nature; NASA