Buzz
Truyền thuyết về Thánh Gióng là một câu chuyện rất phổ biến trong văn hóa dân tộc Việt Nam. Sách Ngữ Văn lớp 6, phần của bộ sách Chân trời sáng tạo, tập 1 sẽ giới thiệu tác phẩm này đến với các bạn học sinh.
Mytour mời bạn đọc tham khảo tài liệu Soạn văn 6: Thánh Gióng trong phần sách Chân trời sáng tạo.
Kiến thức về Ngữ Văn
Kiến thức về đọc hiểu
a. Truyền thụyết
- Truyền thụyết là thể loại truyện dân gian, kể về các sự kiện, nhân vật lịch sử hoặc có liên quan đến lịch sử. Trong truyền thụyết, tác giả dân gian thường thể hiện nhận thức, tình cảm của mình đối với các nhân vật, sự kiện lịch sử. Đặc điểm của truyền thụyết thường được thể hiện qua cách xây dựng nhân vật, cốt truyện, và việc sử dụng yếu tố kỳ ảo, phép kể chuyện.
b. Nhân vật
- Trong văn học, nhân vật có thể là con người hoặc động vật, vật phẩm nhưng đã được biểu hiện nhân tính. Nhân vật trong truyện thường có các đặc điểm riêng như hiền từ, hung dữ, thật thà, ranh mãnh, ngơ ngác... Người đọc có thể nhận diện những đặc điểm này thông qua lời văn, hành động, lời nói và ý nghĩ của nhân vật.
- Nhân vật trong truyền thuyết thường có những đặc điểm sau:
- Thường có những điểm khác biệt về nguồn gốc, phẩm chất, tài năng, sức mạnh...
- Thường liên quan đến các sự kiện lịch sử và có ảnh hưởng lớn đối với cộng đồng.
- Thường được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.
c. Cốt truyện
- Cốt truyện là chuỗi các sự kiện chính được sắp xếp theo một trình tự nhất định và có mối liên kết chặt chẽ. Trong các truyện dân gian như truyền thuyết, cổ tích, các sự kiện thường được sắp xếp theo thứ tự thời gian và thường liên quan đến cuộc đời của những nhân vật trong câu chuyện.
- Trong cốt truyện của truyền thuyết, thường có những đặc điểm sau:
- Thường tập trung vào những công trạng, kỳ tích của nhân vật được cộng đồng truyền tụng, tôn thờ.
- Thường sử dụng yếu tố kì ảo để mô tả tài năng, sức mạnh phi thường của nhân vật.
- Kết thúc thường nhấn mạnh các dấu tích cổ xưa vẫn còn tồn tại cho đến ngày nay.
d. Yếu tố kì ảo
Là những hình ảnh, chi tiết kỳ lạ, hoang đường, là sản phẩm của trí tưởng tượng và nghệ thuật hư cấu dân gian. Yếu tố kì ảo trong truyền thuyết thường được sử dụng để thể hiện sức mạnh của nhân vật truyền thuyết, phép thuật của thần linh… Nhờ đó, thể hiện nhận thức và tình cảm của nhân dân đối với các nhân vật và sự kiện lịch sử.
Kiến thức về tiếng Việt
a. Từ đơn và từ phức (từ ghép, từ tổ hợp)
- Từ đơn là từ chỉ có một tiếng. Từ phức là từ gồm hai tiếng trở lên.
- Các từ phức được tạo thành bằng cách kết hợp các tiếng có liên quan về nghĩa được gọi là từ ghép. Còn các từ phức có sự liên kết âm giữa các tiếng được gọi là từ tổ hợp.
- Nghĩa của các từ ghép có thể rộng hoặc hẹp hơn so với nghĩa của các tiếng gốc tạo thành nó.
b. Ý nghĩa của một số thành ngữ thông dụng
- Thành ngữ là một bộ từ ổn định, thường được sử dụng phổ biến.
- Ý nghĩa của thành ngữ không chỉ là sự tổng hợp nghĩa của các từ tạo nên nó mà còn là ý nghĩa của toàn bộ cụm từ, thường mang tính hình ảnh và biểu cảm.
Soạn bài Thánh Gióng
Chuẩn bị
Bạn nghĩ sao về việc một cậu bé ba tuổi bất ngờ trở thành anh hùng?
Việc một cậu bé ba tuổi đột ngột trở thành anh hùng: rất kỳ lạ, không tuân thủ theo quy luật tự nhiên.
Trải nghiệm đồng hành cùng văn bản
Câu 1. Sự xuất hiện và những biểu hiện bất thường của cậu bé đều báo trước về điều gì sắp xảy ra?
Sự xuất hiện và những biểu hiện khác thường của cậu bé dự báo về một sự kiện sắp diễn ra: cậu bé là một cá nhân đặc biệt, sẽ có những hành động phi thường.
Câu 2.
Ý nghĩa của việc thay đổi từ “chú bé” thành “tráng sĩ”:
- “Tráng sĩ”: chỉ một người thanh niên mạnh mẽ, gan dạ và thường làm những việc lớn.
- Sự thay đổi này phản ánh khát vọng của nhân dân về một anh hùng sẵn sàng đứng lên bảo vệ đất nước và nhân dân khi cần thiết.
Câu 3. Việc kể về các dấu tích đánh giặc của Thánh Gióng trong phần kết thúc mang ý nghĩa gì?
Việc kể về các dấu tích đánh giặc của Thánh Gióng trong phần này thể hiện lòng biết ơn và sự tôn trọng của nhân dân dành cho anh hùng đã giúp đỡ họ vượt qua khó khăn.
Suy ngẫm và phản hồi
Câu 1. Danh sách một số chi tiết ảo liên quan đến việc sinh ra, lớn lên, ra trận và chiến thắng, cùng việc bay lên trời của nhân vật Gióng?
- Sự kiện sinh ra và lớn lên:
- Bà lão ra đồng, nhìn thấy một vết chân to đột ngột ướm nước, không lâu sau quay về nhà liền mang thai.
- Đi thai mười hai tháng.
- Đứa bé lớn lên nhanh chóng, ba không biết nói cũng không biết cười, chỉ biết ngồi đâu đặt đấy.
- Khi nghe sứ giả rao, cậu bé cất tiếng nói đầu tiên.
- Sự kiện ra trận và chiến thắng:
- Lớn nhanh như cơn gió, bao nhiêu cơm cũng không no, áo mới mặc xong đã căng đầy.
- Biến thành tráng sĩ, cao hơn cả cây gậy.
- Con ngựa sắt biết phun lửa khi cưỡi lên.
- Dùng bụi tre bên đường như vũ khí để tiêu diệt kẻ thù.
- Sự kiện bay lên trời: Gióng tháo giáp, bỏ nón xuống, rồi cả người lẫn ngựa cất cánh bay lên trời.
Câu 2. Người anh hùng Gióng đã nói điều gì với mẹ và sứ giả khi biết tin vua đang tìm người dũng cảm để cứu nước khỏi kẻ thù? Tại sao khi nghe lời của Gióng, sứ giả 'vừa kinh ngạc, vừa phấn khích'?
- Gióng nói với mẹ rằng: “Mẹ mời sứ giả vào.”
- Sứ giả kinh ngạc vì Gióng chỉ mới là một đứa trẻ ba tuổi mà đã quyết định đi chiến đấu, và phấn khích vì đã tìm thấy người dũng cảm giúp đỡ đất nước.
Câu 3. Trong văn bản, có nhiều cụm từ khác nhau để mô tả nhân vật Gióng. Em hãy phân loại các từ ngữ đó thành hai nhóm: trước và sau khi Gióng “trưởng thành” thành một anh hùng để tham gia trận chiến chống giặc?
- Trước: bé gái, đứa nhỏ, cậu bé, chú bé
- Sau: anh hùng, Gióng, Thần linh vĩ đại
Câu 4. Trong danh sách ở câu 3, từ ngữ nào được sử dụng nhiều nhất và điều này ảnh hưởng thế nào?
- Từ ngữ được sử dụng nhiều nhất: anh hùng
- Tác dụng: thể hiện quan điểm của cộng đồng về việc một anh hùng phải có sức mạnh và lòng dũng cảm để thực hiện những công việc vĩ đại.
Câu 5. Mục đích của các nhân vật truyền thuyết thường là gì và ý nghĩa của nhiệm vụ đó như thế nào?
- Mục đích của Gióng: đánh giặc để bảo vệ sự tự do của dân tộc và cuộc sống của nhân dân.
- Nhiệm vụ của Gióng đóng vai trò quan trọng đối với một quốc gia.
Câu 6. Có người cho rằng truyện Thánh Gióng nên kết thúc ở câu 'Một mình một ngựa, tráng sĩ bay lên trời', nhưng em không đồng ý với ý kiến đó.
- Ý kiến: Không đồng tình.
- Lý do: Phần sau của văn bản là quan trọng vì nó thêm sự hấp dẫn và li kì vào câu chuyện; nó cũng thể hiện lòng biết ơn của cộng đồng đối với anh hùng vàng bạc có công với đất nước.
Câu 7. Sau khi đọc truyện Thánh Gióng, em cảm thấy tự hào về truyền thống yêu nước và sẵn sàng tham gia vào việc bảo vệ đất nước, chống lại bất kỳ sự xâm lược nào.
Truyền thống yêu nước, chống giặc ngoại xâm là một phẩm chất vĩ đại của dân tộc Việt Nam, thể hiện lòng yêu nước và sự đoàn kết bền vững.
Soạn bài Thánh Gióng - Mẫu 2
Đôi nét về tác phẩm
1. Tóm tắt
Ở làng Gióng, có một cặp vợ chồng hiền lành, phúc đức nhưng không có con. Một ngày, bà vợ đi ra đồng và thấy một vết chân kì lạ, sau đó bà mang thai và sinh được một cậu bé. Khi cậu bé lên ba tuổi, giặc Ân xâm lược và vua Hùng tìm người giúp nước. Cậu bé, sau khi nghe sứ giả, đã nói với mẹ mình mời sứ giả vào và yêu cầu một con ngựa sắt, một cái gươm sắt và một bộ áo giáp sắt để đánh giặc. Cậu bé trở thành tráng sĩ và đánh bại quân giặc trước khi bay lên trời.
2. Cấu trúc
Bao gồm 4 phần:
- Phần 1. Từ đầu đến “...nằm ấy”: sự sinh ra kỳ diệu của Thánh Gióng.
- Phần 2. Tiếp theo đến “...cứu nước”: sự trưởng thành phi thường của Thánh Gióng.
- Phần 3. Tiếp theo đến “bay lên trời”: Gióng chiến đấu và cuộc ra đi.
- Phần 4. Phần còn lại: tưởng nhớ công ơn Thánh Gióng và truyền thống của làng Gióng.
Đọc - hiểu văn bản
1. Sự sinh ra kỳ diệu của Thánh Gióng
- Trong thời đời Vua Hùng thứ sáu, ở làng Gióng, có một cặp vợ chồng già lành đánh đấm, nổi tiếng là sống hạnh phúc, nhưng vẫn chưa có một đứa con.
- Một ngày nọ, bà lão đi ra đồng và tình cờ nhìn thấy một bàn chân to, liền đặt tay vào để kiểm tra. Không ngờ về nhà bà lão mang thai, và sau mười hai tháng, bà sinh được một đứa bé.
- Đứa bé đã ba tuổi mà vẫn chưa biết nói và cười, và luôn đặt đâu thì nằm đấy.
=> Sự ra đời của cậu bé không giống với bất kỳ đứa trẻ nào khác, trái ngược hoàn toàn với quy luật tự nhiên. Điều đó như một dấu hiệu cho thấy cuộc đời đặc biệt của cậu bé làng Gióng.
2. Sự sinh trưởng phi thường của Gióng
- Lúc đó, giặc Ân xâm lược nước ta, vua đã sai sứ giả đi khắp nơi tìm người tài giỏi giúp nước.
- Nghe tiếng giao của sứ giả, cậu bé liền cất tiếng nói đầu tiên: “Mẹ mời sứ giả vào đây”.
- Gióng yêu cầu sứ giả nói với nhà vua chuẩn bị “một con ngựa sắt, một chiếc roi sắt và một tấm áo giáp sắt” với lời hứa sẽ đánh bại đám giặc này.
=> Câu nói đầu tiên chứa trong đó lòng mong muốn được đi đánh giặc, cứu nước cứu dân. Câu này thể hiện lòng yêu nước của cậu bé mới ba tuổi nhưng đã có trách nhiệm với đất nước và nhân dân.
- Kể từ khi gặp sứ giả, Gióng lớn nhanh như thổi: “Cơm ăn mấy cũng không no, áo vừa mặc xong đã căng đứt chỉ”.
- Dù hai vợ chồng làm cật lực nhưng không đủ, phải kêu gọi sự giúp đỡ từ bà con, láng giềng. Cả làng hân hoan góp gạo nuôi dưỡng cậu bé, ai cũng mong rằng cậu sẽ đánh bại giặc, cứu nước.
=> Sức mạnh của tinh thần yêu nước, tinh thần đoàn kết của nhân dân ta. Gióng lớn lên trong lòng yêu thương và sự chăm sóc của nhân dân.
3. Gióng đánh giặc và sự ra đi
a. Gióng đánh giặc
- Khi giặc đến gần, Gióng vươn vai trở thành tráng sĩ, cao hơn trượng, oai phong lẫm liệt.
- Trước khi ra trận, chàng Gióng chuẩn bị:
- Đội áo giáp, cầm roi, nhảy lên ngựa.
- Thúc ngựa phi thẳng tới chỗ giặc, đón đầu chúng đánh giết mạnh mẽ, giặc tan tác như rơi xuống cỏ khô.
- Roi sắt gãy, Gióng nhổ những cụm tre ven đường để quật giặc. Giặc vỡ tan và tháo chạy.
=> Hình ảnh một con người mạnh mẽ, oai phong, đầy sức mạnh.
=> Đúng với sự kì lạ trong sự ra đời đã tiên đoán về cuộc sống của một người phi thường, chàng Gióng là biểu tượng của sức mạnh dân tộc Việt Nam.
b. Sự ra đi của Gióng
- Thánh Gióng một mình một ngựa, bay lên đỉnh núi, cởi bỏ áo giáp sắt, rồi cả người lẫn ngựa bay lên trời.
=> Con người phi thường nên sự ra đi cũng trở nên phi thường. Thánh Gióng đã trở về với cõi bất tử. Đó chính là lòng tôn kính mà nhân dân ta dành cho một con người có công với đất nước.
4. Sự tưởng nhớ công ơn Thánh Gióng, tương truyền về làng Gióng
- Vua nhớ công ơn, phong là Phù Đổng Thiên Vương, và xây đền thờ tại quê nhà, nay là làng Phù Đổng, tục gọi là làng Gióng.
- Dấu tích hiện nay: những cây tre ngà ở huyện Gia Bình vì ngựa phun lửa nên mới vàng óng, những dấu vết chân ngựa biến thành những ao hồ liền kề, ngựa thét lửa thiêu cháy một làng gọi là làng Cháy…
=> Sức mạnh bất khuất của lòng tin dân tộc vào phép màu của sự đoàn kết.
