Đăm Săn là một sử thi anh hùng của dân tộc Ê-đê, có tên đầy đủ là Bài ca chàng Đăm Săn (Kbi khan Y Đăm Săn). Sử thi này kể về cuộc đời với những chiến công vĩ đại, và khát vọng tự do lấp lánh của một vị lãnh tụ trẻ tuổi, người dẫn dắt bộ lạc Ê-đê, tên là Đăm Săn.
1. Sử thi Đăm Săn bao gồm 7 khúc ca:
- Khúc ca 1 và 2: Kể về việc lấy vợ theo phong tục và hành động chống lại phong tục lấy vợ của Đăm Săn.
- Phần 3 và 4: Trình bày về việc Đăm Săn trở thành tù trưởng, dẫn buôn làng làm nương rẫy, săn bắn, đánh cá và tham gia vào cuộc chiến tranh của bộ lạc. Anh đã đánh bại hai tù trưởng kẻ thù mạnh mẽ là Mơ-tao Grư và Mtao Mxây để bảo vệ và làm phồn thịnh cho bộ tộc.
- Phần 5 và 6: Mô tả về việc Đăm Săn chặt cây thần và đi săn Nữ thần Mặt Trời. Sau khi thất bại trong việc cầu hôn, anh trở về và chết đuối trong rừng đen ma mị.
- Phần 7: Kể về việc Đăm Săn được sinh ra trong bụng chị gái Hơ-âng. Đứa trẻ mang tên Đăm Săn và trở thành một tù trưởng lý tưởng, tiếp tục hành trình của anh.
2. Sử thi Đăm Săn đã miêu tả một cách sâu sắc nhân vật Đăm Săn, một anh hùng vượt trội theo cách truyền thống của dân tộc – bộ lạc. Các hành động và chiến công của Đăm Săn trong sử thi này tập trung vào hai chủ đề chính:
- Một là chủ đề chiến đấu để thoát khỏi bức tranh hôn nhân theo quy định của xã hội cổ đại.
- Một là cuộc chiến chống lại những tư tưởng thù địch để bảo vệ sự sống và làm cho bộ tộc phát triển mạnh mẽ, giàu có.
3. Sử thi Đăm Săn là một dạng sử thi dân gian về anh hùng. Người dân tộc Ê-đê gọi sử thi này là “khan”, là một loại truyện kể dùng văn vần kết hợp với văn xuôi, thường đi kèm với hình thức trả lời và đôi khi có cả biểu diễn. Câu thơ và câu văn trong sử thi Đăm Săn thường được liên kết bằng các hình ảnh so sánh, tượng trưng và giàu màu sắc thần thoại. Nghe kể sử thi là niềm đam mê không ngừng của người dân Ê-đê Tây Nguyên.