Buzz
Bác nhớ miền Nam nỗi nhớ nhà
Miền Nam mong Bác nỗi mong cha.
Nỗi mong đợi và hy vọng của những người dân miền Nam được Bác thăm viếng không còn nữa! Người đã ra đi mãi mãi để lại nhiều nỗi tiếc thương trong lòng mỗi người con Nam Bộ. Viễn Phương - một nhà thơ trẻ từ miền Nam được vinh dự được viếng thăm Bác, cảm động trước sự ra đi của vị cha già dân tộc, nhà thơ đã truyền đạt những tâm tư của mình vào bài thơ Viếng lăng Bác với tất cả lòng kính trọng của người con miền Nam.
Tình cảm của nhà thơ rất chân thành và gần gũi. Việc được người chiến sĩ miền Nam đến thăm lăng Bác là một vinh dự lớn. Tuy nhiên, tình yêu thương của tác giả dành cho Bác không bao giờ giảm bớt. Cách gọi thân mật 'con' thể hiện sự ấm áp và thân thiện. Bởi mọi người đều là con cháu trung thành của Bác, xem Bác như cha, bác, anh. Tình yêu thương rộng lớn, giản dị, đậm chất dân tộc. Đoạn thơ tạo nên một không khí gần gũi, ấm áp. Tác giả sử dụng hình ảnh cây tre, một biểu tượng quen thuộc của đất nước, để làm cho bài thơ trở nên rộng lớn, xa xôi nhưng cũng gần gũi hơn bao giờ hết. Nói đến cây tre, ta nhớ đến đất nước, đến dân tộc Việt Nam với những phẩm chất cao quý. Tre dũng cảm trong cuộc chiến, tre yêu thương giúp đỡ dân tộc, tre hy sinh cho thế hệ tương lai và tre cũng là biểu tượng của sự anh hùng bất khuất:
Con ở miền Nam ra thăm lăng Bác
Đã thấy trong sương hàng tre bát ngát
Ôi! hàng tre xanh xanh Việt Nam.
Tình cảm của nhà thơ rất chân thành và cũng rất gần gũi. Đối với người chiến sĩ miền Nam được ra thăm lăng Bác là một điều rất vinh dự. Nhưng không vì thế mà giảm mất tình yêu thương của tác giả đối với Bác. Câu thơ ấm áp tình người với cách xưng hô thân mật "con". Bởi tất cả mọi người đều là những người con trung hiếu của Bác, xem Bác như "là cha, là bác, là anh". Tình người bao la, giản dị, tình dân tộc đằm thắm mến yêu. Đoạn thơ đã tạo nên một không khí ấm áp, gần gũi. Tác giả khéo léo chọn hình ảnh cây tre, hình ảnh thân thuộc của đất nước để mở bài thơ rộng hơn, xa hơn nhưng cũng gần gũi hơn bao giờ hết. Nhắc đến hình ảnh cây tre, ta lại nghĩ tới đất nước, tới dân tộc Việt Nam với bao đức tính cao quí. Tre anh dũng trong chiến đấu, tre yêu thương giúp dân tộc, tre hi sinh cho thế hệ mai sau và tre cũng rất anh hùng bất khuất:
Nòi tre đâu chịu mọc cong
Chưa lên đủ nhọn như chông lạ thường
Tre đã vất vả, chịu nhiều nắng mưa nhưng vẫn hiên ngang đứng giữa trời xanh, như dân tộc ta không bao giờ khuất phục bọn giặc cướp nước "Bão táp mưa sa đứng thẳng hàng”.
Theo đoàn người, tác giả vào thăm lăng Bác, nhà thơ nhìn thấy:
Ngày ngày mặt trời đi qua trên lăng
Thấy một mặt trời trong lăng rất đỏ.
"Mặt trời" ngày ngày đi qua trên lăng là mặt trời của đất, nguồn sáng lớn nhất, rực rỡ và vĩnh viễn trên thế gian. Nhưng mặt trời ấy còn thấy và nhận ra một mặt trời khác, một “mặt trời trong lăng" rất đỏ. Mặt trời trên cao được nhân hóa, nhìn mặt trời trong lăng bằng đôi mắt của mặt trời. Một hình ảnh chứa chan bao tôn kính đối với Bác Hồ vĩ đại. Bằng hình ảnh ẩn dụ, nhà thơ đã ví Bác là mặt trời. Người là mặt trời đỏ rực màu cách mạng sẽ mãi mãi chiếu sáng đường chúng ta đi bằng sự nghiệp cách mạng vĩ đại của Người. Đây là nét nghệ thuật sáng tạo của tác giả. Độc đáo hơn, nhà thơ còn sáng tạo một hình ảnh khác nữa để ca ngợi Bác:
Ngày ngày dòng người đi trong thương nhớ
Kết tràng hoa dâng bảy mươi chín mùa xuân.
Hình ảnh những dòng người đi trong thương nhớ kết thành những tràng hoa không chỉ là hình ảnh tả thực so sánh những dòng người xếp thành hàng dài vào lăng Bác trông như những tràng hoa vô tận. Nó còn có nghĩa tượng trưng: cuộc đời của họ đã nở hoa dưới ánh sáng của Bác. Những bông hoa tươi thắm đó đang đến dâng lên Người những gì tốt đẹp nhất. “Dâng bảy mươi chín mùa xuân". Đây là hình ảnh hoán dụ mang ý nghĩa tượng trưng. Con người bảy mươi chín mùa xuân ấy đã sống một cuộc đời đẹp như những mùa xuân và đã làm ra những mùa xuân cho đất nước, cho con người. Nhà thơ vào lăng, được nhìn thấy Bác nằm trong giấc ngủ bình yên giữa một vùng ánh sáng nhè nhẹ dịu hiền. Ánh sáng ấy nơi Bác nằm được nhà thơ miêu tả như ánh sáng một vầng trăng hiền dịu:
Bác nằm trong giấc ngủ bình yên
Giữa một vầng trăng sáng dịu hiền
Vẫn biết trời xanh là mãi mãi
Mà sao nghe nhói ở trong tim!
Ánh sáng của những ngọn đèn mờ ảo trong lăng gợi nhà thơ sự liên tưởng thật là thú vị “ánh trăng". Tác giả đã thể hiện sự am hiểu của mình về Bác qua sự liên tưởng kì lạ đó. Bởi trăng với Bác từng là đôi bạn tri âm tri kỉ. Ánh trăng bát ngát ngoài trời đã từng vào thơ Bác trong nhà lao, trên chiến trận, giờ đây trăng cũng đến để ru giấc ngủ ngàn thu cho Người. Với hình ảnh vầng trăng sáng dịu hiền" dụng ý nhà thơ còn muốn tạo ra một hệ thống hình ảnh vũ trụ để ví với Bác. Người có lúc như mặt trời ấm áp, có lúc dịu hiền như ánh trăng rằm. Bác của chúng ta là vậy. “Mặt trời'', "vầng trăng”, “trời xanh" đó là những thứ mênh mông bao la của vũ trụ được nhà thơ ví như cái bao la rộng lớn trong tình thương của Bác. Đó cũng là biểu hiện sự vĩ đại, rực rỡ, cao siêu của con người và sự nghiệp của Bác. Biết rằng Bác vẫn sống mãi trong sự nghiệp cách mạng và tâm trí nhân dân như bầu trời xanh vĩnh viễn trên cao. Nhưng nhà thơ vẫn không khỏi thấy nhói đau trong lòng khi đứng trước Người: “Mà sao nghe nhói ở trong tim". Nỗi đau như hàng ngàn mũi kim đâm vào trái tim thổn thức của tác giả. Đó là sự rung cảm chân thành của nhà thơ.
Nghĩ đến việc phải rời xa Bác, Viễn Phương cảm thấy xúc động không muốn chia xa. Tình cảm của nhà thơ trong thời gian dài ở bên Bác luôn rất sâu lắng, đầy đau thương nhưng đến lúc này, Viễn Phương không thể nào kiềm chế được nữa, để cho cảm xúc trào dâng theo dòng nước mắt, dâng cao và tha thiết nhất với điệp ngữ 'mai về miền Nam thương trào nước mắt'. Chỉ cần nghĩ đến việc trở về miền Nam, tác giả cũng đã rơi nước mắt, nhớ thương khi phải chia xa, không muốn rời khỏi nơi Bác nghỉ ngơi. Trong câu thơ này, tác giả không sử dụng bất kỳ kỹ thuật nào, chỉ là lời nói đơn giản, là tình cảm sâu lắng từ tấm lòng nhưng lại khiến ta cảm động, làm cho bài thơ trở nên giàu cảm xúc hơn. Một cách diễn đạt không phô trương, chân thành như người dân Nam bộ, nhưng lại chứa đựng trong đó nỗi thương yêu đau đớn không thể diễn tả. Tác giả đại diện cho nhân dân miền Nam bày tỏ niềm thương tiếc vô hạn đối với người cha già của dân tộc. Câu nói đơn giản này khiến người đọc hiểu thêm và đồng cảm với cảm xúc của Viễn Phương, vì lời nói đó đến từ trái tim hàng triệu trái tim bé nhỏ cùng một nỗi đau, không khác gì với tác giả. Dù chỉ được gần Bác trong một khoảnh khắc nhưng không bao giờ ta muốn phải xa Bác, bởi Người quá ấm áp, quá rộng lớn. Ước nguyện thành kính của Viễn Phương cũng là ước nguyện chung của những người đã hoặc chưa từng gặp Bác:
Muốn trở thành con chim hót quanh lăng Bác Muốn làm đóa hoa tỏa hương đâu đây Muốn trở thành cây tre trung hiếu ở đây. Thành ngữ 'muốn làm' được lặp lại nhiều lần trong đoạn thơ thể hiện ước muốn, sự tự nguyện của tác giả. Hình ảnh cây tre lại xuất hiện khi kết thúc bài thơ một cách tinh tế. Một mong ước chân thành của nhà thơ. Tác giả muốn trở thành con chim hót mỗi ngày để hát cho Bác ngủ ngon, muốn trở thành đóa hoa tỏa hương thơm ngát, cùng với muôn loài hoa khác làm đẹp nơi Bác nghỉ ngơi. Và hạnh phúc nhất là khi được trở thành cây tre trung hiếu đứng bên Bác đồng hành qua từng giấc ngủ của Người. Cánh hoa ấy, tiếng chim hót và cây tre trung hiếu ấy giữ cho Người giấc ngủ yên bình mãi mãi. Viễn Phương diễn đạt ước nguyện của mình cũng như ước nguyện của tất cả chúng ta muốn được gần Bác để được lớn lên một chút: 'Chúng ta bên Người, Người tỏa sáng trong chúng ta, Chúng ta bỗng lớn lên bên Người một chút.' Bài thơ Viếng lăng Bác thật sự giàu hình ảnh, giàu cảm xúc, ai đọc cũng không thể không rung động trong lòng. Bằng cách sử dụng một cách tinh tế những phép tu từ sáng tạo, tác giả đã thể hiện tình cảm ngọt ngào, sâu đậm mà lại rất giản dị và chân thành đối với Bác. Nhà thơ đã truyền đạt được cảm xúc của mình đến với người đọc bởi cảm xúc của cả đồng bào Nam bộ, nói riêng và của dân tộc, nói chung. Chúng ta là những con cháu ngoan của Bác Hồ cũng xin nguyện như Viễn Phương, trở thành cây tre trung hiếu, trở thành đóa hoa đẹp, trở thành tiếng chim hót và làm muôn ngàn công việc tốt để dâng lên Người.
