Buzz
Có những thứ luôn làm việc không ngừng, bảo vệ chúng ta nhưng thường ít được chú ý, trong đó có hệ miễn dịch trong cơ thể mỗi người. Cho đến khi đại dịch Covid-19 bùng phát, mọi người mới chú ý hơn về việc tăng cường sức đề kháng và sống lành mạnh để vượt qua dịch bệnh.Bài viết dài, anh em có thể đọc liền để hiểu rõ về hoạt động của hệ miễn dịch. Một số điểm cơ bản là:- Tại sao Covid-19 đe dọa hơn cả cúm thông thường?
- Tại sao người có hệ miễn dịch vẫn mắc Covid-19?
- Tại sao một số người trẻ, khỏe mạnh lại không hồi phục từ Covid-19?
-
Dù đã tiêm vaccine, tại sao vẫn cần hệ miễn dịch cộng đồng?
- Làm thế nào để cải thiện hệ miễn dịch?
Bạn bị cảm, vài ngày sau lại khỏe mạnh và tiếp tục cuộc sống bình thường. Dù bị ho trong thời gian dài hay chỉ một vài cơn ho, sau khi tiếp xúc với mưa và ngủ một giấc, mọi thứ trở lại bình thường nhờ hệ miễn dịch. Đây chỉ là một ví dụ nhỏ về vai trò quan trọng của hệ miễn dịch trong việc bảo vệ chúng ta khỏi bệnh tật và các tác nhân gây bệnh. Tuy nhiên, chỉ khi đại dịch Covid-19 bùng phát, hệ miễn dịch mới được chú ý đến nhiều hơn, với sức mạnh đáng kinh ngạc của nó cũng như những hạn chế đáng lo ngại.Xin phép nói rằng câu trả lời là Có!
Lớp đầu tiên, mặc dù nghe có vẻ rất bình thường, nhưng thực sự lại là một trong những vị tường khổng lồ của chúng ta - làn da. Đây giống như một bức tường bảo vệ khổng lồ, ngăn vi khuẩn xâm nhập vào cơ thể.
Một lớp phòng vệ vật lý khác, tinh vi hơn cũng tồn tại trong rải rác các bộ phận của cơ thể. Chẳng hạn như trong mũi và họng, có một lớp màng nhầy mỏng nhẹ có nhiệm vụ 'bắt' các loại vi khuẩn, vi rút hoặc virus, 'giam giữ' chúng trong lớp màng nhầy này và sau đó sẽ bị loại bỏ bởi lớp lông mao.
Tương tự, đôi mắt của con người cũng được bảo vệ bởi 'nước mắt', chứa đựng enzyme có khả năng chống lại các loại vi khuẩn và từ đó giúp bảo vệ mắt khỏi nhiễm trùng. Nước bọt cũng đóng vai trò trong việc rửa sạch vi khuẩn và virus gây bệnh khỏi răng hoặc các bộ phận mềm khác của miệng như nướu, bề mặt trong của má, vòm họng,...
Trong dòng máu, hàng triệu tế bào bạch cầu, còn được gọi là leukocytes, luôn sẵn sàng theo dõi cơ thể, phát hiện bất kỳ dấu hiệu bất thường nào. Khi gặp virus, đội quân bạch cầu bao gồm tế bào T sẽ tiến hành hành động. Tế bào T hỗ trợ - lên kế hoạch, và tế bào T sát thủ - tiêu diệt kẻ thù. Khi phát hiện virus, tế bào T sẽ sử dụng protein để tiêu diệt chúng.
Câu chuyện tiếp tục khi các tế bào T gọi tế bào B vào cuộc. Tế bào B sẽ sản xuất kháng thể, 'khóa' virus bằng cách liên kết với chúng. Điều đặc biệt là các tế bào B có khả năng nhớ virus, giúp cơ thể phản ứng nhanh chóng nếu virus xâm nhập lần thứ hai.
Mức độ phản ứng của hệ miễn dịch rất quan trọng. Phản ứng vừa đủ sẽ tiêu diệt virus mà không gây tổn thương cho cơ thể, nhưng phản ứng quá mạnh có thể gây hại. Kịch bản tốt nhất là hệ miễn dịch được kích hoạt vừa đủ để tiêu diệt virus mà không gây tổn thương cho cơ thể. Tuy nhiên, phản ứng quá mạnh có thể gây tổn thương cho cơ thể.
Tiến sĩ James Fernandez, chuyên gia miễn dịch tại Trung tâm nghiên cứu y học Cleverland, Ohio cho biết: 'Một số người nhiễm Covid-19 với bệnh diễn tiến nghiêm trọng hơn bình thường có thể gặp phải cái gọi là 'cơn bão cytolkine. Trong tình huống này, cơ thể sản xuất quá mức các protein gọi là nhóm cytokine, trong đó có một loại là interleukin-6 (IL-6). Loại protein này sẽ giải phóng một loại tế bào bạch cầu mang tên Đại thực bào. Các Đại thực bào này tất nhiên cũng có chức năng chống nhiễm trùng, tuy nhiên, chúng có 'tác dụng phụ' là gây viêm và cuối cùng là phá hủy các tế bào bình thường ở các cơ quan khác, bao gồm cả phổi khỏe mạnh. Và điều này phần nào giải thích được lý do tại sao một số người trẻ, người lớn khỏe mạnh lại mắc Covid-19 nặng hoặc thậm chí là tử vong.
Các tế bào chống lại bệnh tật thường xuất phát từ hạch bạch huyết, một mạng lưới rộng lớn các mạch trải dài khắp cơ thể con người. Được phát triển từ tế bào gốc trong tủy xương, chúng di chuyển trong dòng máu, tìm kiếm và tiêu diệt virus xâm nhập.
Các tế bào bạch cầu còn thiết lập các đồn trú ở các vị trí chiến lược trên cơ thể và tuần tra tại hàng trăm hạch bạch huyết, sẵn sàng phản ứng với bất kỳ vi trùng nào xâm nhập. Sự sưng hạch bạch huyết là dấu hiệu của cuộc chiến chống lại bệnh tật.
Đường ruột chính là một trong những nơi mà chúng ta thường thấy sự hiện diện của quân lính miễn dịch. Màng nhầy trong đường ruột, được tạo thành từ các tế bào miễn dịch và các loại kháng thể, cùng vi khuẩn đường ruột, chính là lý do tại sao sức đề kháng tốt hơn khi đường ruột khỏe mạnh.
Theo các bác sĩ, cách tốt nhất để bảo vệ đường ruột là duy trì một chế độ ăn uống lành mạnh, bao gồm nhiều trái cây, rau, ngũ cốc nguyên hạt, chất béo tốt từ cá, hạt và dầu ô liu.
Một điểm đặc biệt trong hệ miễn dịch là chúng ta được sinh ra với nó và phát triển thêm qua một cơ chế miễn dịch thứ hai gọi là miễn dịch chủ động. Loại miễn dịch này hình thành khi chúng ta tiếp xúc với các bệnh tật và là cơ chế hoạt động của vaccine.
Trong vaccine, có một phần chứa virus gây bệnh, ví dụ như vaccine sởi có chứa một phần của virus sởi. Khi tiêm vaccine, hệ thống miễn dịch sẽ được kích thích tạo ra kháng thể, giống như khi tiếp xúc với virus thật. Điều này giúp cơ thể hình thành sẵn cơ chế miễn dịch chống lại virus, từ đó tránh khỏi bị nhiễm bệnh.
Theo các nhà nghiên cứu, việc sử dụng virus để chống lại căn bệnh mà chúng gây ra đã được thực hiện từ hàng trăm năm trước tại Trung Quốc. Edward Jenner, một bác sĩ người Anh, đã phát triển vaccine đầu tiên chống lại đậu mùa vào năm 1798, dựa trên nguyên tắc này. Ngày nay, mỗi người dân trung bình được khuyến nghị tiêm khoảng 18 loại vaccine, từ thủy đậu đến cúm,...
Mặc dù vaccine giúp giảm nguy cơ mắc bệnh nhưng không phải là phương pháp tuyệt đối. Ví dụ, vaccine sởi chỉ có hiệu quả khoảng 97%, có nghĩa là mỗi 100 người tiêm có 3 người không hình thành đủ kháng thể. Đây là lý do vì sao miễn dịch cộng đồng rất quan trọng. Khi đạt đủ tỷ lệ người được tiêm vaccine trong cộng đồng, virus sẽ không còn nơi trú ngụ. Điều này giúp kiểm soát dịch bệnh và giảm nguy cơ lây nhiễm đối với những người chưa được tiêm vaccine.
Một điều cuối cùng cần lưu ý là sau khi đã mắc bệnh, không phải lúc nào cũng sẽ mắc lại bệnh đó. Trong nhiều trường hợp, sau khi đã mắc bệnh một lần và được tiêm vaccine phòng ngừa, bạn sẽ có cơ hội phòng tránh căn bệnh đó lần sau.
Ngoài vaccine, còn nhiều biện pháp khác mà chúng ta có thể áp dụng để tăng cường hệ miễn dịch. Điều quan trọng là thay đổi lối sống. Ngủ đủ giấc, ăn uống cân đối, giảm căng thẳng, tập thể dục và duy trì giao tiếp xã hội đều giúp củng cố hệ miễn dịch. Đây là những biện pháp đơn giản nhưng rất hiệu quả để bảo vệ sức khỏe và vượt qua đại dịch.
Chúc mọi người có một hệ miễn dịch mạnh mẽ và an toàn.
