Hệ thống cấp bậc Vovinam Việt Võ Đạo

Hệ thống cấp bậc Vovinam Việt Võ Đạo – cũng được biết đến với tên gọi Cấp bậc Đai Vovinam Việt Võ Đạo – được thành lập vào năm 1964, sau khi Chưởng môn Lê Sáng cùng các môn sinh khôi phục môn võ này.

Sự tiến bộ và hiểu biết của các môn sinh về môn võ được thể hiện qua hệ thống cấp bậc gồm 5 cấp: Tự vệ nhập môn, Sơ đẳng, Trung đẳng, Cao đẳng và Thượng đẳng.

Lịch sử

Trong giai đoạn từ năm 1938 đến 1960, dưới sự lãnh đạo của Sáng Tổ Nguyễn Lộc, Vovinam chưa có trang phục đặc trưng, hệ thống đai đẳng, lý thuyết võ đạo hay chương trình huấn luyện cụ thể. Các môn sinh chỉ mặc quần ngắn đơn giản. Khi Sáng Tổ dạy võ tại các địa phương, trang phục của các học viên thay đổi tùy theo từng thời kỳ, từ quần đùi đơn giản đến quần đùi màu vàng và màu đỏ sau đó.

Khi Võ sư Lê Sáng trở thành Chưởng Môn vào năm 1964, ông đã quyết tâm mở rộng Vovinam ra cả trong và ngoài nước, đồng thời nâng cao vị thế của môn phái để có thể sánh vai cùng các võ phái quốc tế. Để thực hiện mục tiêu này, ông đã phối hợp với hai võ sư cao cấp là Võ sư Trần Huy Phong và Võ sư Nguyễn Văn Thư để hệ thống hóa kỹ thuật, lý thuyết võ đạo, thiết lập trang phục võ thuật, hệ thống đai đẳng, chương trình huấn luyện và cải tiến các đòn thế. Từ đây, danh xưng Việt Võ Đạo cũng chính thức hình thành.

Danh mục đẳng cấp

• Tự vệ nhập môn: Đai xanh dương nhạt hơn trang phục võ, cấp độ cơ bản nhất dành cho môn sinh mới. Danh xưng: Võ Sinh
• Lam đai: Đai xanh dương với sọc vàng, chia thành ba cấp. Danh xưng: Môn sinh.
• Chuẩn Hoàng đai: Đai vàng với viền xanh, một cấp. Dành cho môn sinh dưới 12 tuổi không đủ điều kiện thi lên Hoàng đai. Danh xưng: Môn sinh trung đẳng
• Hoàng đai: Đai vàng với sọc đỏ, có bốn cấp. Danh xưng: Hướng dẫn viên cho Hoàng đai, huấn luyện viên Hoàng đai nhất, huấn luyện viên cao cấp Hoàng đai nhị, và võ sư trợ huấn cho Hoàng đai tam.
• Chuẩn Hồng đai: Đai đỏ với viền vàng, một cấp. Danh xưng: Võ sư Chuẩn Cao đẳng.
• Hồng đai: Đai đỏ với sọc trắng, có sáu cấp. Danh xưng: Võ sư Cao đẳng.
• Bạch đai: Đai trắng với bốn chỉ tứ sắc xanh, đen, vàng, đỏ, một cấp. Đây là đai cao nhất dành cho võ sư Chưởng Môn, hiện nay thuộc về ông Nguyễn Văn Chiếu, mặc dù chức vị Chưởng Môn đã không còn.

Thời gian tập luyện

Nguyên tắc thắt đai

Ngoài việc thực hiện đúng quy trình thắt đai, Vovinam còn có các nguyên tắc và quy định cần tuân thủ khi thắt đai.

• Trong quá trình thắt đai, không được để đai chạm đất.
• Sau khi hoàn thành việc thắt đai, các vòng đai phía sau cần phải chồng khít lên nhau.
• Các đầu dây đai phía trước phải được căn chỉnh bằng nhau sau khi thắt xong.
• Tất cả các đai hiện tại đều có hai dòng chữ Vovinam và Việt Võ Đạo. Sau khi thống nhất, chữ Vovinam sẽ nằm bên trái, còn chữ Việt Võ Đạo sẽ nằm bên phải.

Ý nghĩa của các màu đai

Hiện tại, các màu đai mang những ý nghĩa sau đây:

Trong các giai đoạn lịch sử khác nhau, các màu đai đã từng mang ý nghĩa như sau:

• Xanh lam: Ban đầu biểu thị 'hi vọng', tương tự như hiện nay.
• Đen: Tượng trưng cho nước, với ý nghĩa rằng võ thuật và võ đạo đã đạt đến bản thể. Màu đen không có trong hệ thống đai ban đầu. Tuy nhiên, khi Vovinam mở rộng ra quốc tế, các võ sư đã thêm màu đen để có một cấp bậc tương đương quốc tế. Đai đen của Vovinam tương đương với đai đen của các võ phái quốc tế như Karatedo, Taekwondo,... Đến năm 2012, đai đen được thay thế bằng đai vàng trơn theo quyết định của Hội đồng Chưởng quản, nhằm đưa màu đai truyền thống trở lại trong bối cảnh Vovinam đã phát triển rộng rãi trên toàn cầu.
• Vàng: Ban đầu là màu của da, biểu thị võ thuật và võ đạo đã bao trùm toàn thân, bảo vệ vững chắc cho môn sinh. Trước đây, màu vàng đại diện cho người Việt, nay khi Vovinam quốc tế hóa, màu vàng mang ý nghĩa 'màu của đất' và hiện tại là 'màu của Vương đạo Á Đông'.
• Đỏ: Ban đầu là màu của máu, tương tự như hiện nay. Có thời điểm, màu đỏ được thay đổi thành màu của lửa, tượng trưng cho võ thuật và võ đạo đang bùng cháy như lửa.
• Trắng: Ban đầu là màu của xương, hiện nay là màu của sự thanh khiết. Màu trắng biểu thị võ thuật và võ đạo đã đạt đến sự cao cả, thanh tịnh và thiêng liêng nhất. Đây là màu đai chỉ dành cho Chưởng Môn môn phái.

Triết lý của dây đai

Nguyên lý Cương Nhu phối triển và định lý Thường Dịch được thể hiện rõ trong dây đai Vovinam Việt Võ Đạo.

Hai đầu dây đai của môn sinh có thêu chữ: một bên là VOVINAM, một bên là VIỆT VÕ ĐẠO. Chữ VOVINAM luôn nằm bên trái vì đây là tên gốc và không thay đổi, biểu thị sự Bất biến. Trong khi đó, VIỆT VÕ ĐẠO có thể được thay đổi theo sự phát triển của môn phái, như có thể trở thành NHÂN VÕ ĐẠO trong tương lai. Đồng thời, đầu đai cũng biểu thị trình độ đẳng cấp bằng các vạch thay đổi theo quá trình học tập, rèn luyện, biểu thị sự Thường dịch. Điều này cũng phù hợp với quy chuẩn quốc tế (biểu thị đẳng cấp bên phải).

Cách thắt đai của Vovinam Việt Võ Đạo áp dụng nguyên lý Cương Nhu phối triển với hai vòng thắt. Vòng bên trong tượng trưng cho Âm, còn vòng bên ngoài đại diện cho Dương. Nút thắt dây đai là sự kết hợp hoàn hảo giữa Âm và Dương, tức là sự kết hợp giữa Cương và Nhu.

Bạch Đai Cao Cấp

Bạch Đai Cao Cấp là cấp đai cao nhất trong hệ thống Vovinam Việt Võ Đạo, được quy định từ năm 1964 (theo quy định Môn phái 1964, Điều 41, 42, Chương 6).

Thời điểm đó, môn phái chưa có đai đặc biệt dành cho Võ sư Chưởng Môn, chỉ có đai trắng cao cấp. Sau này, đai trắng cao cấp đã được thay thế bởi Bạch đai Chưởng Môn.

Bạch đai Chưởng Môn

Bạch đai Chưởng Môn không chỉ đơn thuần là đai trắng như trong các hệ thống võ thuật Nhật Bản hay Hàn Quốc. Nó là đai trắng có 4 chỉ tứ sắc XANH, ĐEN, VÀNG, ĐỎ trên nền trắng, đại diện cho cấp bậc cao nhất dành riêng cho võ sư Chưởng Môn của Vovinam Việt Võ Đạo.

Vào ngày 31 tháng 3 năm 2010, Chưởng Môn Lê Sáng đã ký quyết định thành lập Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản của môn phái Vovinam Việt Võ Đạo, với danh hiệu đứng đầu là Chánh Chưởng Quản. Danh hiệu Chưởng Môn không còn được sử dụng từ đó, mặc dù Sáng Tổ Nguyễn Lộc và Chưởng Môn Lê Sáng vẫn giữ danh hiệu này do thuộc về giai đoạn đặc biệt của môn phái.

Kể từ sau sự ra đi của Chưởng Môn Lê Sáng vào ngày 27 tháng 9 năm 2010, chức vụ Chưởng Môn đã không còn tồn tại trong môn phái, khiến Bạch đai Chưởng Môn Vovinam Việt Võ Đạo chỉ còn là một phần của lịch sử môn phái.

Bạch đai Niên Trưởng

Vào tháng 8 năm 1996, tại đại hội thành lập Hội Đồng Võ Sư Thế Giới và Tổng Liên Đoàn Vovinam-Việt Võ Đạo Thế Giới ở Paris, cố Võ sư Chưởng Môn Trần Huy Phong đã đề xuất phục hồi hệ thống Bạch Đai Thượng Đẳng - Bạch Đai Niên Trưởng, dành cho các Võ sư từng là thành viên Ban Chấp Hành Trung Ương năm 1964 hoặc các võ sư trực tiếp học từ Sáng Tổ Nguyễn Lộc.

Tháng 5 năm 2008, tại Đại Hội Vovinam-Việt Võ Đạo Thế Giới lần thứ 6 ở Paris, dự án 'Cải cách hệ thống đẳng cấp và thành lập Thượng Hội Đồng Võ Sư' đã được thông qua, với mục tiêu quy định và tiêu chuẩn hóa việc phong cấp Bạch đai Niên Trưởng như sau: Tiêu chuẩn phong cấp Bạch đai Niên Trưởng (bạch đai thượng đẳng):

1- Đạt đủ điều kiện theo một trong hai tiêu chuẩn dưới đây:

• Võ sư đã cống hiến cho môn phái từ năm 1938 đến 1975.
• Là thành viên trong Hội Đồng Võ Sư Thế Giới và Tổng Liên Đoàn Thế Giới.

2- Có trên 40 năm kinh nghiệm phục vụ môn phái.
3- Đạt cấp bậc tối thiểu là Hồng đai Đệ Nhất đẳng.
4- Trên 60 tuổi tại thời điểm phong cấp.
5- Có đóng góp nổi bật trong việc phát triển môn phái.
6- Đã đảm nhiệm các vị trí lãnh đạo cấp quốc gia hoặc quốc tế.
7- Được Hội Đồng Võ Sư Thế Giới đề xuất phong cấp.
8- Được các thành viên trong Thượng Hội Đồng Võ Sư đồng thuận chấp nhận.

Bạch đai Chánh Chưởng Quản

Vào ngày 27 tháng 9 năm 2015, lúc 9 giờ sáng Chủ Nhật, Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản môn phái Vovinam Việt Võ Đạo đã tổ chức trọng thể lễ tưởng niệm lần thứ 5 cố Võ sư Chưởng Môn Lê Sáng tại Tổ Đường, với sự tham gia của gần 100 võ sư.

Cũng theo quyết định của cố Võ sư Chưởng Môn Lê Sáng và các văn thư đề nghị từ nhiều võ sư, Hội Đồng Chưởng Quản môn phái đã tôn vinh võ sư Nguyễn Văn Chiếu với đai đặc biệt dành riêng cho Chánh Chưởng Quản: Bạch Đai Chánh Chưởng Quản.

Đây là Bạch đai đặc biệt dành riêng cho Chánh Chưởng Quản, dùng để lãnh đạo môn phái trong thời kỳ chuyển mình và phát triển mới. Đây là cấp bậc cao nhất trong hệ thống đẳng cấp của Vovinam Việt Võ Đạo, thay thế cho Bạch đai Chưởng Môn.

Thông tin chi tiết

Hồng đai Danh dự

Theo quyết định số 49-08/QĐ/LĐ ngày 18 tháng 8 năm 2008 của Chủ tịch Liên đoàn Vovinam Việt Nam (VVF), các cá nhân như quan chức, doanh nhân, trí thức, và nhân sĩ (không phải võ sư hoặc HLV Vovinam) có những đóng góp đáng kể vào sự phát triển phong trào tại các tỉnh, thành phố, hoặc ngành nghề có thể được đề xuất phong cấp Hồng đai Danh dự bởi Ban chấp hành Hội.

Hoàng đai

Hoàng đai (Đai vàng trơn không gạch) là đai vàng truyền thống của môn phái Vovinam Việt Võ Đạo, được chính thức quy định lần đầu tiên vào năm 1964.

Trong các giải đấu, mọi võ sĩ đều phải đeo Hoàng đai.

Huyền đai (Cấp bậc đai đã bị hủy bỏ)

Cuối thập niên 90, môn phái Vovinam giới thiệu cấp bậc đai Huyền đai để thay thế Hoàng đai không vạch. Thay đổi này nhằm đồng bộ với hệ thống đai của các võ phái nổi tiếng từ Nhật Bản và Hàn Quốc, tạo điều kiện thuận lợi hơn cho việc quảng bá Vovinam ra toàn cầu.

Kể từ ngày 1 tháng 1 năm 2012, theo Quyết Định số 01/HDVSCQ/QD của Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản, đai Đen (Huyền đai) được thay thế bằng đai Vàng trơn (Hoàng đai). Sự thay đổi này phản ánh việc Vovinam đã trở nên phổ biến toàn cầu và màu đai Vàng truyền thống đã được quốc tế công nhận.

Bổ sung 'Chuẩn Hoàng Đai' vào hệ thống đẳng cấp

Vào ngày 27 tháng 8 năm 2014, Hội Đồng Võ Sư Chưởng Quản môn phái Vovinam Việt Võ Đạo đã ban hành quyết định số 04/HĐVSCQ/QĐ, chính thức bổ sung màu đai dành cho thiếu niên.

Theo quy định mới, các môn sinh dưới 12 tuổi chưa đủ điều kiện thi lên cấp Hoàng đai sẽ được phép thi lên cấp 'Chuẩn Hoàng đai'.

Tại cấp 'Chuẩn Hoàng đai', võ sinh sẽ sử dụng đai màu vàng với 2 sọc xanh dương đậm dọc theo đai. Cấp đai này do các địa phương tổ chức kiểm tra và cấp chứng chỉ, trong khi từ cấp Hoàng đai trở lên do Liên đoàn Vovinam Việt Nam phụ trách.

• Vovinam