Hệ thống mạch máu

Các mạch máu hình dạng ống, tạo nên một hệ thống kín để vận chuyển máu từ tim đến các cơ quan trong cơ thể và sau đó quay trở lại tim. Kết hợp với tim, mạch máu là một phần quan trọng của hệ tuần hoàn. Có ba loại mạch máu chính: động mạch vận chuyển máu ra khỏi trái tim, mao mạch (Capillary) cho phép trao đổi nước và chất dinh dưỡng giữa máu và mô, và tĩnh mạch vận chuyển máu từ mao mạch trở lại tim.

Phân loại

Hệ thống mạch máu gồm ba loại chính: động mạch, tĩnh mạch và mao mạch.

Động mạch

Động mạch có nhiệm vụ dẫn máu từ trái tim đến các mao mạch trong toàn bộ cơ thể. Động mạch chủ tách ra từ tim và phân nhánh thành những động mạch nhỏ hơn, phân phối đến các khu vực khác nhau trong cơ thể. Những động mạch này tiếp tục phân chia thành các tiểu động mạch, đảm nhiệm việc cung cấp máu đến mô và điều chỉnh lượng máu đến mao mạch tùy theo nhu cầu của từng bộ phận.

Thành của động mạch được cấu thành từ ba lớp chính:

• Lớp trong cùng là lớp nội mô, bên ngoài lớp nội mô có màng đáy, tiếp theo là lớp dưới nội mô và màng chun nội tại.
• Lớp giữa chứa các sợi cơ trơn và sợi chun, lớp giữa được phân cách với lớp ngoài bằng màng chun ngoài.
• Lớp ngoài bao gồm các tổ chức liên kết sợi, bên ngoài có nhiều mạch của động mạch và một số hạch bạch huyết.

Tĩnh mạch

Máu từ mao mạch chuyển vào các mạch máu có thành mỏng được gọi là tiểu tĩnh mạch. Các tiểu tĩnh mạch này tụ lại thành những tĩnh mạch lớn hơn, từ đó máu được dẫn trở về tim. Thành của tĩnh mạch cũng bao gồm ba lớp như động mạch, nhưng có một số điểm khác biệt:

• Thành tĩnh mạch mỏng hơn và ít đàn hồi hơn do lớp áo giữa mỏng hơn, chứa ít cơ trơn hơn.
• Ở tĩnh mạch, lớp áo trong có các van tĩnh mạch, là các nếp gấp của lớp áo trong giúp máu lưu thông theo một chiều duy nhất.

Mao mạch

Mao mạch là hệ thống các mạch máu nhỏ với thành chỉ bao gồm một lớp tế bào nội mô. Giữa các tế bào này có những lỗ nhỏ giúp quá trình trao đổi chất giữa tế bào và máu diễn ra.

Tại các mao mạch, diễn ra quá trình trao đổi oxy, carbon dioxide và chất dinh dưỡng giữa máu và các mô. Để thực hiện chức năng này, máu lưu thông chậm lại trong mạng lưới mao mạch. Có khoảng 10 tỷ mao mạch với tổng diện tích trao đổi khoảng 500-700m2.

• W.D. Phillips và T.J. Chilton, Sinh học, Nhà xuất bản Oxford, 1991
• Hệ tuần hoàn Lưu trữ ngày 06-03-2010 tại Wayback Machine