Chuyên gia tư vấn: Bác sĩ chuyên khoa I Nguyễn Trung Hậu - Chuyên gia Răng Hàm Mặt - Khoa Khám bệnh & Nội khoa - Bệnh viện Đa khoa Quốc tế Mytour Đà Nẵng.

Herpes môi là bệnh lý truyền nhiễm do virus có tên là HSV, thường biểu hiện ở vùng quanh môi, má và miệng. Bệnh này thường tự khỏi và có thể được điều trị tại nhà.

Bệnh Herpes môi, còn gọi là mụn nước sốt (hay sốt vỉ), là những vết phồng rộp nhỏ tạo thành đám trên môi và xung quanh miệng. Bệnh Herpes môi do virus Herpes simplex (HSV) gây ra.

Có 2 loại là HSV-1 và HSV-2. Cả hai loại virus đều có thể gây loét quanh miệng (herpes labialis) và ở cơ quan sinh dục (herpes genital).

Vùng da xung quanh vết phồng thường sưng, đỏ và đau. Vết phồng có thể vỡ, dịch chảy ra và sau đó hình thành vảy sau vài ngày. Mặc dù vậy, vết thương thường tự lành trong khoảng vài ngày đến 2 tuần và cũng có thể tự điều trị tại nhà.

Ngoài những biểu hiện chủ yếu ở môi và xung quanh miệng, có thể xuất hiện những dấu hiệu khác như:

• Miệng đau, ảnh hưởng đến việc ăn uống và ngủ nghỉ. Đau chủ yếu ở vùng mụn rộp.
• Sốt
• Đau họng
• Hạch cổ sưng
• Nước dãi ở trẻ nhỏ.

Lần đầu tiên nhiễm virus có thể không có dấu hiệu mụn rộp. Nhưng nếu có, mụn rộp có thể lan rộng khắp miệng và thậm chí nghiêm trọng hơn ở các lần sau.

Sau khi nhiễm virus HSV, nó sẽ tồn tại và tái phát trong quãng đời của bệnh nhân. Mụn rộp ở môi thường tái phát ở mép môi. Trong giai đoạn tiền phát (6-48 giờ đầu tiên), khi chưa có dấu hiệu mụn, bệnh nhân có thể cảm thấy ngứa, tê, nóng, căng, hoặc đau ở vùng nhiễm.

Virus gây bệnh Herpes môi thường xâm nhập trực tiếp qua vết thương trên da và trong miệng. Nguy cơ lây nhiễm tăng khi tiếp xúc với vết phồng hoặc dịch từ người bệnh, như ăn chung, sử dụng chung dụng cụ vệ sinh hoặc dao cạo, hôn người nhiễm bệnh hoặc tiếp xúc với nước bọt của họ. Herpes môi cũng có khả năng lan đến các vùng khác của cơ thể.

Hiện nay chưa có cách chữa trị cụ thể cho bệnh Herpes môi, cũng không có cách tiêu diệt virus HSV. Thường mụn rộp sẽ tự biến mất trong 2 tuần. Tuy nhiên, điều trị bằng thuốc có thể giảm thời gian mắc bệnh và ngăn chặn tái phát trong tương lai.

Thuốc điều trị Herpes môi hay uống thuốc phụ thuộc vào tình trạng bệnh nhân, có phải bắt đầu, tái phát hay cố gắng ngăn chặn nguy cơ tái phát.

Đối với mụn rộp xuất hiện, thuốc kháng virus uống có thể giảm đau và thời gian lành bệnh.

Đối với mụn rộp tái phát, nguyên tắc điều trị là giảm độ nghiêm trọng và thời gian mắc bệnh bằng cách sử dụng các loại thuốc sau:

• Thuốc mỡ hoặc kem bôi (có thể mua tự do hoặc theo đơn): Giảm đau, ngứa, và rút ngắn thời gian lành bệnh.
• Thuốc uống kháng virus (theo đơn): Dùng khi xuất hiện dấu hiệu đầu tiên (như ngứa). Loại thuốc này ít hiệu quả khi mụn rộp đã sưng lớn.

Thuốc điều trị mụn rộp miệng cũng có thể sử dụng hàng ngày để ngăn chặn nguy cơ tái phát, đặc biệt là ở những người thường xuyên tái phát, ảnh hưởng nặng đến chất lượng cuộc sống.

Trong giai đoạn đầu của Herpes môi, có thể có đau đớn mạnh, gây khó khăn trong sinh hoạt, ăn uống, và ngủ nghỉ. Trẻ em có thể có sốt và nhiều mụn rộp trong miệng, cần được khuyến khích uống đủ nước để tránh mất nước. Đối với người lớn và trẻ lớn ở giai đoạn đầu, có thể cần thuốc súc miệng mạnh để giảm đau.

Bệnh nhân mắc Herpes môi có thể cần sử dụng thêm một số loại thuốc bổ sung để giảm các triệu chứng của bệnh.

Đặc biệt, trong giai đoạn bùng phát, người bệnh có thể sử dụng bổ sung Vitamin C, lysine và chanh bạc hà để hỗ trợ hệ miễn dịch. Vitamin C có thể dùng dưới dạng viên uống, kem bôi hoặc dạng lỏng cho vùng mụn. Lysine bổ sung có sẵn dưới dạng viên, còn chanh bạc hà thường được thêm vào kem bôi ngoại da. Đồng thời, có thể giảm thời gian mụn bằng kem chứa kẽm oxit.

Phần lớn các trường hợp mụn rộp có thể tự lành, nhưng bệnh nhân cũng có thể tự giúp phần nào trong quá trình điều trị tại nhà bằng cách:

• Đặt khăn ướt mát lên vùng mụn 3 lần mỗi ngày, mỗi lần 20 phút để giảm sưng đỏ.
• Sử dụng Ibuprofen hoặc Acetaminophen để giảm đau. Không nên sử dụng Aspirin cho bệnh nhân dưới 20 tuổi vì có liên quan đến hội chứng Reye, một bệnh hiếm nhưng nguy hiểm.
• Làm dịu đau miệng bằng nước súc miệng chứa baking soda.
• Tránh thức ăn chứa axit (ví dụ: cam, quýt, cà chua).
• Sử dụng kem mỡ bôi lên mụn để giảm đau và nhanh lành vết thương.
• Trẻ em cần được đưa đến bác sĩ để được kê đơn thuốc, tránh tự y áp dụng bất kỳ loại thuốc nào.

Bệnh nhân có thể giảm nguy cơ tái phát bằng cách thực hiện các biện pháp sau:

• Tránh ánh sáng mặt trời chiếu trực tiếp vào môi. Nếu có thể, sử dụng kem chống nắng cho môi mọi lúc (son dưỡng môi) và bảo vệ khuôn mặt khỏi tác động của ánh sáng mặt trời.
• Hạn chế tiếp xúc trực tiếp (như hôn) với người bị Herpes môi hoặc có vết loét mụn rộp miệng, hoặc herpes sinh dục.
• Tránh thức ăn kích thích. Không nên ăn các loại hạt, sô cô la hoặc gelatin.
• Không sử dụng chung vật dụng cá nhân như khăn tắm, bàn chải đánh răng, dao cạo râu với người bệnh.

Những biện pháp này giúp ngăn chặn sự lây lan của Herpes môi ở trẻ em:

• Khuyến khích trẻ rửa tay thường xuyên.
• Tránh cho trẻ đưa đồ chơi vào miệng.
• Rửa sạch đồ chơi của trẻ với chất khử trùng đều đặn.
• Nếu trẻ có mụn hoặc nước mủ, giữ trẻ ở nhà cho đến khi vết mụn bắt đầu khô và vảy.
• Tránh trẻ em tiếp xúc gần nhau khi có mụn rộp và nước mủ không kiểm soát.
• Sử dụng găng tay hoặc bông cho bé khi áp dụng kem mỡ lên vết thương.

Trong mọi tình huống, duy trì vệ sinh cá nhân sạch sẽ là cách tốt nhất để ngăn chặn nguy cơ nhiễm Herpes môi cũng như nhiều bệnh khác do virus gây ra.