Hiện tượng nguyệt thực

Nguyệt thực xảy ra khi Mặt Trăng đi vào hình chóp bóng của Trái Đất, nằm đối diện với Mặt Trời. Hiện tượng này chỉ xảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng gần như thẳng hàng, với Trái Đất ở giữa. Do đó, nguyệt thực chỉ xuất hiện vào những ngày trăng tròn. Loại và độ dài của nguyệt thực phụ thuộc vào vị trí của Mặt Trăng so với các điểm nút quỹ đạo của nó.

Nguyệt thực toàn phần diễn ra khi ánh sáng mặt trời hoàn toàn bị che khuất bởi bóng của Trái Đất. Ánh sáng duy nhất có thể nhìn thấy là ánh sáng được khúc xạ qua bóng tối của Trái Đất, có màu đỏ giống như màu hoàng hôn, do hiện tượng tán xạ Rayleigh của các tia sáng có bước sóng dài hơn. Vì lý do này, nguyệt thực toàn phần còn được gọi là mặt trăng máu.

Khác với nhật thực, chỉ có thể quan sát từ một khu vực nhỏ trên thế giới, nguyệt thực có thể nhìn thấy từ bất cứ nơi nào ở nửa tối của Trái Đất. Thời gian xảy ra nguyệt thực kéo dài vài giờ, trong khi nhật thực toàn phần chỉ diễn ra trong vài phút tại bất kỳ vị trí nào do kích thước nhỏ hơn của bóng Mặt Trăng. Nguyệt thực có thể được quan sát một cách an toàn bằng mắt thường vì hình ảnh của nó mờ hơn so với hình ảnh của Mặt Trăng tròn.

Nguồn gốc từ chữ Hán

Chữ Hán: 月食, nghĩa là 'mặt trăng bị nuốt'. hoặc 'nuốt trăng'

Các dạng nguyệt thực

Ba loại nguyệt thực chủ yếu

• Nguyệt thực toàn phần xảy ra khi Mặt Trăng đi vào vùng bóng tối của Trái Đất. Khi đó, ánh sáng từ Mặt Trăng sẽ bị che khuất, và nó sẽ xuất hiện với màu đỏ đồng hoặc màu cam đậm.
• Nguyệt thực một phần xảy ra khi Mặt Trời, Trái Đất và Mặt Trăng gần như thẳng hàng. Lúc này, ánh sáng từ Mặt Trăng sẽ bị che một phần, và có thể nhìn thấy bóng của Trái Đất (thường là màu đen hoặc đỏ sẫm) đang làm mờ một phần Mặt Trăng. Trong quá trình nguyệt thực toàn phần, nguyệt thực một phần có thể xảy ra trước và sau.
• Nguyệt thực nửa tối diễn ra khi Mặt Trăng đi qua vùng nửa tối của Trái Đất, khiến ánh sáng từ Mặt Trăng trở nên mờ nhạt và nó trở nên tối hơn.

Nguyệt thực Selenelion

Selenelion hay selenehelion xảy ra khi Mặt Trăng bị che khuất nhưng Mặt Trời vẫn có thể thấy được cùng một lúc. Hiện tượng này chỉ xảy ra trước lúc hoàng hôn hoặc sau bình minh, khi cả hai đều ở những vị trí đối diện trên bầu trời, gần đường chân trời; tức là khi nguyệt thực diễn ra khi Mặt Trời vừa mọc hoặc sắp lặn. Sự sắp xếp này tạo ra hiện tượng gọi là thiên thực đường chân trời.

Thang đo nguyệt thực Danjon

Thang đo nguyệt thực sau đây (thang Danjon) được thiết lập bởi André Danjon, nhằm phân loại mức độ tối tăm của nguyệt thực:

• L = 0: Rất tối. Mặt Trăng gần như không thấy, đặc biệt ở giữa tuần.
• L = 1: Bóng tối có màu xám hoặc nâu nhạt.
• L = 2: Bóng tối có màu đỏ hoặc nâu gỉ. Phần trung tâm rất tối, trong khi viền ngoài sáng hơn.
• L = 3: Bóng tối thường có viền sáng màu vàng.
• L = 4: Bóng tối có màu đỏ đồng hoặc màu cam. Bóng có chút xanh và viền rất sáng.

Thời điểm diễn ra nguyệt thực toàn phần

P1: Mặt Trăng bắt đầu vào vùng nửa tối của Trái Đất. Ánh sáng từ Mặt Trăng sẽ giảm đi.
U1: Nguyệt thực một phần. Mặt Trăng lúc này sẽ bị che khuất một phần.
U2: Mặt Trăng từ từ đi vào bóng tối của Trái Đất. Mặt Trăng chuyển sang màu đỏ đồng.
Cực đại: Ánh sáng từ Mặt Trăng trở nên yếu dần. Toàn bộ Mặt Trăng chuyển sang màu đỏ đồng.
U3: Mặt Trăng bắt đầu rời khỏi bóng của Trái Đất.
U4: Nguyệt thực một phần.
P2: Mặt Trăng thoát khỏi vùng bóng nửa tối của Trái Đất.

Chu kỳ của nguyệt thực

Mỗi năm, ít nhất sẽ có hai hiện tượng nguyệt thực. Nếu bạn nắm rõ ngày và giờ của các hiện tượng này, bạn có thể dự đoán được khi nào sẽ xảy ra các nguyệt thực.

Thư viện hình ảnh

Nguyệt thực trong truyền thuyết

Nhiều nền văn hóa có những câu chuyện huyền bí liên quan đến nguyệt thực. Người Ai Cập cổ đại tưởng tượng nguyệt thực như một con lợn nái nuốt Mặt Trăng trong chốc lát, trong khi các nền văn hóa khác lại coi nó như Mặt Trăng bị ăn bởi những sinh vật khác, ví dụ như một con báo đốm của người Maya hay một con cóc ba chân ở Trung Quốc. Một số xã hội tin rằng đó là một con quỷ nuốt Mặt Trăng, và họ có thể xua đuổi nó bằng cách ném đá và nguyền rủa. Ở Việt Nam, cũng có những hành động mê tín như Cứu trăng (gõ mỏ, ném đá để xua đuổi cái bóng mà họ cho là con thiên cẩu hoặc con gấu đang 'ăn' Mặt Trăng).