Buzz
Bộ não của chúng ta hoạt động như một máy tính 'đa nhiệm' khi xử lý nhiều công việc cùng lúc, và đôi khi một điều gì đó bỗng dưng 'mất tích' khi chúng ta bước qua ngưỡng cửa. Điều này có bình thường không?
Hãy tưởng tượng, bạn đang xem bộ phim Justice League phiên bản của Zack Snyder trên tivi, phim dài tới 4 tiếng và bạn hết bỏng ngô giữa chừng. Bạn vươn mình lên và vào bếp, nhưng khi bước vào bạn tự hỏi: 'Tại sao mình lại vào đây nhỉ?'
Sau chút bối rối, bạn quay trở lại phòng khách. Ngay khi ngồi xuống, bạn nhớ ra mình muốn lấy bỏng ngô. Vậy là bạn quay trở lại nhà bếp với tâm thế mới.
Đây là tình huống mà ai cũng đã gặp phải. Ít nhất một lần trong đời, chúng ta đột nhiên quên tại sao mình bước vào một phòng, hoặc quên những gì mình định nói ra - mặc dù chỉ cách đây vài phút lời nói vẫn còn trong đầu.
Hiện tượng này được gọi là 'hiệu ứng ngưỡng cửa'. Một nhóm nhà khoa học ở Úc đã cố gắng giải thích điều gì xảy ra trong não bằng cách đưa ra một giả thuyết mới.
Bộ não của chúng ta cũng giống như một máy tính 'đa nhiệm', xử lý nhiều công việc cùng lúc. Không có gì lạ khi đôi khi một điều gì đó bỗng dưng 'mất tích' ...
Trong lĩnh vực nghiên cứu, các nhà khoa học đã thực hiện một số thử nghiệm ở một môi trường thực tế ảo. 74 tình nguyện viên được yêu cầu 'đi bộ' qua các căn phòng ảo 3D kết nối với nhau theo đường tròn và cố gắng ghi nhớ các vật trong mỗi căn phòng. Các vật thể này có nhiều hình dạng và màu sắc khác nhau như hình nón màu xanh lam hoặc hình chữ thập màu vàng.
'Lúc đầu, những người tham gia không gặp phải 'hiệu ứng ngưỡng cửa', vì vậy chúng tôi nghĩ có lẽ họ có trí nhớ quá tốt,' nhà tâm lý học Oliver Baumann của Đại học Bond (Australia) cho biết. 'Sau đó, chúng tôi đã phức tạp hóa nhiệm vụ bằng cách yêu cầu họ di chuyển từ phòng này sang phòng khác, đếm ngược và ghi nhớ các số liệu. Điều này làm cho bộ nhớ của họ phải làm việc vất vả hơn.'
Nhiệm vụ bổ sung này thực sự đã có hiệu quả. Một số người tham gia trở nên nhạy cảm hơn với 'hiệu ứng ngưỡng cửa'. Nói cách khác, sự 'lãng quên' trong ngắn hạn này chỉ xảy ra khi não của chúng ta làm việc quá sức và ở trong 'trạng thái dễ bị tổn thương'.
Trong thử nghiệm thứ hai, các tình nguyện viên được yêu cầu đi dọc theo một số hành lang trong khi quan sát những người khác đang thực hiện cùng nhiệm vụ. Lần này không phát hiện thấy 'hiệu ứng ngưỡng cửa'.
Tại sao kết quả lần này lại khác biệt?
Các nhà khoa học Australia tin rằng đó là do họ đã thiết kế các phòng giống hệt nhau. Không có sự thay đổi về bối cảnh giữa các căn phòng ảo, và do đó cũng không có sự ngạc nhiên khi bước từ phòng này sang phòng khác. Điều này có nghĩa là: ngưỡng cửa không gây ra sự lãng quên, mà là do sự thay đổi của môi trường.
Nhóm nghiên cứu giải thích rằng điều này là do sự khác biệt rõ rệt về khung cảnh. Khi chúng ta đi theo hành lang, môi trường xung quanh không thay đổi nhiều, còn khi di chuyển từ phòng này sang phòng khác thì xảy ra một sự thay đổi đột ngột hơn. Điều này có thể khiến chúng ta quên đi điều gì đó vì bộ não đang 'bận rộn' xử lý thông tin mới.
Hãy tưởng tượng chúng ta đang ở trong một trung tâm mua sắm. Việc đi thang máy từ bãi đỗ xe dưới tầng hầm lên đến tầng bán hàng sẽ khiến cho não của chúng ta quên nhiều hơn so với việc chỉ đi thang máy giữa hai tầng nhà.
Hiệu ứng ngưỡng cửa có phải là điều tồi tệ không?
Vậy làm cách nào để chúng ta có thể cải thiện khả năng ghi nhớ việc đang làm khi phải di chuyển từ phòng này sang phòng khác?
Kết quả của thử nghiệm này cho thấy chúng ta càng thực hiện nhiều tác vụ cùng một lúc thì bộ nhớ của chúng ta càng có nhiều khả năng bị 'giải phóng' theo các ngưỡng cửa.
Chúng ta chỉ có thể ghi nhớ một lượng thông tin nhất định tại một thời điểm. Khi bị phân tâm bởi những suy nghĩ về các thứ khác thì trí nhớ của chúng ta rất dễ bị quá tải.
Sự thật này không chỉ đúng với những ngưỡng cửa. Bộ não của chúng ta luôn tham gia vào việc 'phân đoạn sự kiện' ở tất cả các khía cạnh của cuộc sống, cho dù đó là trong không gian vật lý hay theo nghĩa trừu tượng hơn.
Vậy chúng ta có thể làm gì?
Trong hầu hết các trường hợp, việc phân chia cuộc sống thành các sự kiện riêng biệt thực sự có lợi. Vì khả năng lưu trữ thông tin của bộ não có hạn, nên chúng ta không thể nhớ quá nhiều thứ trong một lần.
Do đó, chúng ta nên chỉ tập trung vào thông tin về tình huống hiện tại thay vì cố gắng ghi nhớ tất cả mọi thứ đã xảy ra gần đây.
Việc não bộ giải phóng thông tin để tránh quá tải là cơ chế bảo vệ tự nhiên, nhưng nếu muốn tránh 'hiệu ứng ngưỡng cửa' thì hãy giữ tâm trí luôn tập trung. Vì vậy, lần tới khi muốn ăn thêm bỏng ngô khi đang xem chương trình yêu thích, hãy tập trung vào ý nghĩ về bỏng ngô từ khi rời ghế cho đến khi vào bếp.
Giải pháp của các nhà khoa học
Nếu hiểu được cách môi trường thay đổi ảnh hưởng đến não bộ như thế nào, chúng ta sẽ có cơ hội tìm ra cách để điều khiển và giảm thiểu 'hiệu ứng ngưỡng cửa' trong tương lai. Tuy nhiên, hiện tại, các nhà khoa học vẫn đang nghiên cứu về vấn đề này.
