Hình ảnh Bát quái đồ

Bát quái đồ trình bày các Quẻ Kinh Dịch và Bát quái theo một vòng tròn với trật tự cụ thể. Dưới đây là Tiên thiên Bát quái :

Có hai loại Bát quái là Tiên thiên và Hậu thiên. Vị trí của Bát quái theo Thiên văn ngược với vị trí trên mặt đất.

Thuyết bát quái đồ xuất hiện trong Đạo giáo.

Bát Quái Tiên Thiên

Hình dạng của Bát quái Tiên Thiên được sắp xếp theo cách đối xứng rõ rệt. Một hào Âm (vạch đứt) sẽ đối xứng với một hào Dương (vạch liền). Ví dụ, Quẻ Càn với 3 hào dương ở trên cùng đối xứng với Quẻ Khôn với 3 hào âm ở dưới cùng. Quẻ Khảm với một hào dương giữa hai hào âm đối xứng với Quẻ Ly với một hào âm giữa hai hào dương. Đây là hình thức Hậu thiên Bát quái.

Sự chuyển động của Bát quái Tiên Thiên theo hình học diễn ra theo chiều kim đồng hồ: thay thế một hào âm bằng một hào dương (hoặc ngược lại) từ trên xuống sẽ cho ra quẻ tiếp theo ở phía bên trái.

Bát Quái Hậu Thiên

Trong Hậu Thiên Bát Quái, các quẻ được sắp xếp theo thứ tự ngược chiều kim đồng hồ: Càn - Khảm - Cấn - Chấn - Tốn - Ly - Khôn - Đoài. Quẻ Càn nằm ở góc tây bắc, bởi vì phương vị cổ xưa ngược với hiện tại - Nam trên, Bắc dưới, Tây phải, Đông trái. Điều này dựa trên một nguyên lý của Kinh Dịch: 'Thuận thì tồn tại, nghịch thì tiêu tan.'

Giải thích sự hình thành Hậu Thiên Bát Quái qua toán học nhị phân (Hậu nghĩa là sau, Tiên nghĩa là trước, ngụ ý bát quái chuyển từ trạng thái Tiên Thiên sang Hậu Thiên).

Chúng ta thay thế vạch đứt bằng giá trị 0, vạch liền bằng giá trị 1, từ đó có được giá trị nhị phân của từng quẻ. Sau đó, chuyển đổi giá trị này sang hệ thập phân.

Quy tắc chuyển đổi:

Vạch Âm (vạch đứt = 0)

Vạch liền (vạch dương = 1), ta có các giá trị sau:

Quẻ Càn = 111 = 7

Quẻ Đoài = 110 = 6

Quẻ Ly = 101 = 5

Quẻ Chấn = 100 = 4

Quẻ Tốn = 011 = 3

Quẻ Khảm = 010 = 2

Quẻ Cấn = 001 = 1

Quẻ Khôn = 000 = 0

Tổng giá trị thập phân của hai miền âm dương trong Bát Quái Tiên Thiên là:

+ Tổng giá trị thập phân của miền dương từ 4 quẻ Càn(7) + Đoài(6) + Ly(5) + Chấn(4) = 22

+ Tổng giá trị thập phân của miền âm từ 4 quẻ Khôn(0) + Cấn(1) + Khảm(2) + Tốn(3) = 6

Do đó, Bát Quái Tiên Thiên sau khi được sắp xếp theo kiểu đối xứng, dẫn đến sự mất cân bằng giữa hai miền âm và dương (22-6). Điều này khiến các quẻ phải chuyển thành Bát Quái Hậu Thiên để đạt cân bằng, với các quẻ được thay đổi như sau:

Càn (7) + Khảm(2) + Cấn(1) + Chấn(4) = 14

Tốn(3) + Ly(5) + Khôn(0) + Đoài(6) = 14

Sự dịch chuyển này là điều không thể tránh khỏi, nhưng đồng thời làm mất đi tính đối xứng đẳng hướng ban đầu của Bát Quái Tiên Thiên.

Kết luận: Hậu Thiên Bát Quái là quá trình dịch chuyển các quẻ của Bát Quái Tiên Thiên khỏi vị trí ban đầu để đạt được trạng thái cân bằng giữa hai miền âm dương.

Lịch sử

Có nhiều quan điểm về sự hình thành của Bát Quái Tiên Thiên:

• Quan điểm cho rằng Phục Hi đã vẽ ra Bát Quái Tiên Thiên khi thiết lập các quẻ
• Quan điểm cho rằng Đại Vũ sau khi trị thủy mới tìm thấy Hà Đồ và vẽ ra Bát Quái Tiên Thiên

Hậu Thiên Bát Quái được cho là do Văn Vương nhà Chu vẽ ra khi ông bị giam giữ ở ngục Dữu Lý. Lý do tại sao Văn Vương lại vẽ Hậu Thiên Bát Quái theo trật tự không đối xứng vẫn là một chủ đề cho các học giả nghiên cứu.

Kết hợp Thái Cực Đồ và Bát Quái Đồ

Để hoàn thiện hình vẽ, có thể đặt Thái Cực Đồ ở giữa Bát Quái Đồ, tạo thành một hình đồ hoàn chỉnh.

Trong phong thủy, không gian được chia thành 8 hướng và trung tâm

Trung tâm của Bát quái đồ

Gần đây, một số nhà nghiên cứu Việt Nam cho rằng còn tồn tại Trung tâm Bát quái và đã cố gắng xây dựng lý thuyết. Tuy nhiên, những nghiên cứu này vẫn chưa được công nhận.