Buzz
“Việt Bắc” là tác phẩm cao nhất của Tố Hữu, được viết sau chiến thắng tại Điện Biên Phủ, khi miền Bắc hoàn toàn giành được độc lập. Khi các cơ quan chính phủ chuyển từ Việt Bắc về Hà Nội, Tố Hữu đã sáng tác bài thơ để tưởng nhớ những thời kỳ kháng chiến đầy gian khổ và hào hùng, thể hiện lòng trung thành sâu sắc của những người chiến đấu vì dân tộc Việt Bắc, vì đất nước cách mạng. Đoạn trích này được trích từ sách giáo khoa Ngữ Văn lớp 12, nằm trong phần I của bài thơ Việt Bắc. Trong những kỷ niệm và nỗi nhớ, hình ảnh rạng ngời, đẹp đẽ của Việt Bắc hiện lên như một dấu son tươi sáng của quá khứ:
” Ta về, ta có nhớ ta
Ta về, ta nhớ những hoa và con người
Rừng xanh, hoa chuối đỏ rực
Đèo cao nắng vàng rọi thắt lưng
Ngày xuân trắng tinh khôi rừng
Nhớ người đan nón từng sợi dây
Ve kêu rừng rộ vàng lá
Nhớ cô em gái hái măng một mình
Rừng thu trăng rọi hoà bình
Nhớ tiếng hát ân tình trung thực.”
Câu đầu tiên của đoạn thơ giống như là lời thổn thức đầy nhớ nhung của người ra đi về người ở lại. “Ta về, ta có nhớ ta”. Câu này không cần phải được đáp trả, nó được đặt ra như một lý do để giải thích tâm trạng ở câu dưới: “Ta về, ta nhớ những hoa và con người”. Nhớ về hoa là nhớ về vẻ đẹp của thiên nhiên ở Việt Bắc, nhưng vẻ đẹp của Việt Bắc không thể tách rời khỏi vẻ đẹp của con người ở Việt Bắc. Vì vậy, như một cặp đôi hoàn hảo, nhớ về người kia là nhớ về hoa, và nhớ về hoa là nhớ về người kia.
Tám câu thơ tiếp theo mô tả bức tranh tứ bình về bốn mùa ở Việt Bắc. Trong văn học Việt Nam, hình ảnh tứ bình đã xuất hiện nhiều lần, như trong 'Chinh phụ ngâm' của Đoàn Thị Điểm, 'Kiều ở Lầu Ngưng Bích' của Nguyễn Du, và 'Nhớ rừng' của Thế Lữ. Tuy nhiên, ở Việt Bắc, bức tranh về bốn mùa được thể hiện với vẻ đẹp và sắc thái thiên nhiên đặc biệt: Đông – Xuân – Hạ – Thu.
Bước vào mùa đông của Việt Bắc, ta bị ấn tượng bởi sắc xanh bạt ngàn của núi rừng. Hoa chuối rực rỡ như những đám lửa, làm cho không gian trở nên ấm áp, xua tan đi vẻ lạnh lẽo của mùa đông. Dưới ánh nắng chiếu rọi, tia sáng từ dao gài thắt lưng của một người lao động chiếu lên, tạo ra hình ảnh mạnh mẽ và kiên cường của người làm việc trên núi.
Chuyển sang mùa xuân, màu xanh của cây cỏ dần nhường chỗ cho sắc trắng tinh khiết của hoa mơ. Hình ảnh hoa mơ nở trắng xóa trên rừng làm ta liên tưởng đến vẻ đẹp thiên nhiên khi Bác trở về:
” Xuân nay sáng sủa, năm 41
Rừng biên giới trắng một màu hoa mơ
Bác về …Im lặng, chim hót vang
Bờ lau xanh tươi, hạnh phúc ngẩn ngơ”
(-Theo chân Bác- Tố Hữu)
Trong không gian trong lành, trong trẻo đó, hình ảnh người phụ nữ đan nón cẩn trọng, tinh tế từng sợi rơm tạo cho chúng ta cảm giác ấm áp và thanh bình.
Mùa xuân qua đi, mùa hạ đến. Nhắm mắt và lắng nghe, ta có thể nghe thấy tiếng ve. Tác giả muốn nói về âm thanh của ve kêu vang vọng trong rừng phách vàng, hoặc là về tiếng ve kêu kéo màu vàng bao phủ rừng phách? Đây có thể coi là đoạn thơ miêu tả cảnh thiên nhiên hay nhất của Tố Hữu. Đọc đoạn thơ này, ta có thể cảm nhận được sự chuyển đổi từ thính giác sang thị giác trước vẻ đẹp của thiên nhiên. Đặc biệt từ từ 'đổ' gợi cho ta cảm giác sự chuyển màu từ trắng sang vàng, làm sáng lên cả núi rừng Việt Bắc. Ta liên tục nhớ về câu thơ'Nhạc của Khương Hữu Dụng, 'Một tiếng chim kêu sáng cả rừng'. Nếu Khương Hữu Dụng dùng tiếng chim để khám phá vẻ đẹp của thiên nhiên trong buổi bình minh, thì Tố Hữu lại dùng tiếng ve để kéo mùa hè ra khỏi lớp vỏ cũ kĩ.
Hè đến, hình ảnh con người xuất hiện với dáng vẻ hoàn toàn mới. So với hai mùa trước, bóng dáng con người trở nên rõ ràng và sinh động hơn rất nhiều, đặc biệt là hình ảnh một người phụ nữ đang chăm chỉ hái măng. Từ 'cô em gái' mà tác giả sử dụng như lời kêu gọi trìu mến, gần gũi, thể hiện tình cảm chân thành và ấm áp. Ta nhận ra rằng bất kể mùa nào, con người Việt Bắc luôn được thể hiện qua lao động chăm chỉ. Vì vậy, trong mắt tác giả, vẻ đẹp của con người liên quan chặt chẽ với vẻ đẹp của lao động cần mẫn.
Tạm biệt mùa hè với những gam màu rực rỡ, mùa thu đến mang lại cảm giác nhẹ nhàng, yên bình. Mùa thu với ánh trăng lấp lánh, lan tỏa khắp nơi làm cho chúng ta liên tưởng đến câu thơ:
” Tiếng suối trong như tiếng hát xa
Trăng lồng cổ thụ, bóng lồng hoa”
(-Cảnh khuya- Hồ Chí Minh)
Trong thơ của Bác, thiên nhiên hát vang, còn trong thơ của Tố Hữu, tiếng hát của con người, tiếng hát giữa người ở và người đi, tạo nên bản hòa âm của hai tâm hồn. Tiếng hát ấy vượt qua núi rừng, băng qua biển cả của thời gian, vấn vương trong lòng người đi kẻ ở, vấn vương trong tâm hồn người đọc. Từ “nhớ' lặp lại nhiều lần, làm cho cả đoạn thơ bao trùm trong một cảm xúc nhớ thương.
Bức tranh với buổi trưa nắng và đêm dịu dàng dưới ánh trăng. Mỗi mùa mang lại nét đẹp riêng, tạo thành bức tranh thơ mộng. Thiên nhiên và con người quấn quýt nhau, tạo nên sức hút đặc biệt của bài thơ. Tố Hữu thể hiện tình cảm sâu sắc dành cho Việt Bắc, quê hương cách mạng, qua ngôn ngữ trữ tình và chính trị.
