Buzz
Hippocrates của đảo Kos "Ἱπποκράτης ὁ Κῷος" | |
|---|---|
Ảnh chụp tác phẩm chân dung Hipprocrates (sáng tác năm 1638) | |
| Sinh | khoảng năm 460 TCN Kos, Hy Lạp |
| Mất | khoảng năm 370 TCN (90 tuổi) Larissa, Hy Lạp |
Hippocrates (phiên âm tiếng Việt: Hi-pô-crat) được coi là cha đẻ của Y học và là một trong những bác sĩ vĩ đại nhất trong lịch sử cổ đại Hy Lạp (Pericles).
Ông là người Hy Lạp, thường được gọi là 'Iπποκράτης ὁ Κῷος' (tiếng Hy Lạp), phiên âm quốc tế là Hippokrátē ho Kṓos (/ hɪˈpɒkrətiːz o kɑs/), cũng được biết đến là Hippocrates II để phân biệt với Hippocrates I, là người có tác phẩm văn học cổ đại sớm nhất như De Fracturis và De Articulis.
Hippocrates sinh năm 460 TCN tại đảo Kos (Côt, Hy Lạp) và qua đời khoảng năm 380-370 TCN tại Larissa thuộc Thessaly. Suốt hơn 2000 năm qua, ông vẫn được tưởng nhớ nhiều vì ông không chỉ là người sáng lập nên Y học, có khả năng điều trị tốt và đạo đức nghề nghiệp cao, mà còn vì ông là tác giả của Lời thề Hippocrates (Hippocratic Oath), một tuyên ngôn mà tất cả các bác sĩ đều phải tuân thủ. Ông cùng các môn đệ để lại nhiều tác phẩm về y học, góp phần hình thành học thuyết Hippocrates (Hippocratic theory), dựa trên quan sát và nghiên cứu cơ thể con người, với quan điểm rằng bệnh tật là có nguyên nhân có thể tìm ra, chứ không phải do sự can thiệp của siêu nhiên hay do sự phạm tội của bệnh nhân. Ông cũng là người sáng lập Trường Y học Hippocrates (Hippocratic School of Medicine).
Ông cũng cho rằng cơ thể con người phải được xem là một tổng thể, không phải là một bộ phận cơ thể rời rạc. Ông đã mô tả chính xác nhiều triệu chứng bệnh và là bác sĩ đầu tiên miêu tả triệu chứng viêm phổi và co giật ở trẻ em. Ông tin rằng quá trình chữa bệnh tự nhiên có thể xảy ra thông qua nghỉ ngơi, dinh dưỡng hợp lý, không khí trong lành và sự sạch sẽ. Ông cũng nhận ra rằng mỗi cá nhân có những phản ứng bệnh tật khác nhau, với mức độ khác nhau, và có cá nhân có khả năng chống chọi với bệnh tật tốt hơn người khác. Ông cũng là người đầu tiên nhấn mạnh rằng tư tưởng, suy nghĩ và cảm xúc bắt nguồn từ não bộ, chứ không phải từ trái tim như nhiều người cùng thời quan niệm.
Hippocrates đã đi khắp Hy Lạp để hành nghề y, sau đó quay về đảo Cos và thành lập trường y và bắt đầu giảng dạy những tư tưởng y khoa của mình. Một số tài liệu cho rằng ông cũng tiếp cận với nền y học phương Đông. Các tư tưởng và bài giảng y khoa của ông được tập hợp thành 'Tập Sao lục của Hippocrates' (Corpus hippocraticum) bao gồm 60 tác phẩm về nhiều lĩnh vực y khoa gồm chẩn đoán, dịch tễ học, sản khoa, nhi khoa, dinh dưỡng và phẫu thuật.
Thuyết thể dịch
Thuyết thể dịch (Humorism) là học thuyết về cấu tạo và hoạt động của cơ thể con người được phát triển bởi các thầy thuốc cũng như các triết gia Hy Lạp và La Mã cổ đại. Thuyết này được nâng lên một tầm cao mới cả về lý luận lẫn thực hành nhờ công của Hippocrates. Học thuyết này phát huy tác dụng đến tận thế kỷ 19.
Theo thuyết này thì cơ thể con người được cấu thành bởi bốn chất cơ bản, gọi là thể dịch. Cân bằng của bốn chất này là điều kiện cơ bản để con người khỏe mạnh. Bệnh tật là hậu quả của một tình trạng quá thừa thãi hay thiếu hụt của ít nhất một trong bốn chất này. Bốn thể dịch là: máu, mật đen, mật vàng và niêm dịch—tương ứng với bốn nguyên tố cơ bản cấu thành vũ trụ là không khí, đất, lửa và nước. Các thể dịch này tùy theo thời gian, chế độ dinh dưỡng và hoạt động mà tăng giảm khác nhau chứ không ở trong một trạng thái tĩnh. Khi một người có quá nhiều một loại dịch nào đó thì nhân cách, thậm chí sức khỏe, của người này sẽ bị ảnh hưởng.
Theophrastus và một số người khác đưa ra một nhóm các tính cách dựa trên các thể dịch này. Những người có quá nhiều máu sẽ là người vui vẻ, năng động, lạc quan (sanguine). Những người có nhiều niêm dịch sẽ là những người chậm chạm, ể oải (phlegmatic). Những người có quá nhiều mật vàng rất hay nóng nảy (choleric) và những người có nhiều mật đen sẽ hay u buồn (melancholic).
Để điều trị bệnh, thầy thuốc phải xác định được thể dịch nào bị mất cân bằng để tái lập lại. Ví dụ nếu một người mệt mỏi, suy nhược thì có thể là do thừa niêm dịch. Nước chanh được coi là chất đối nghịch với niêm dịch vì vậy những người hay mỏi mệt thì nên dùng nước chanh. Và điều trị này trong phần lớn trường hợp tỏ ra có tác dụng.
Thuyết này không chỉ thịnh hành ở thời cổ đại mà còn là tư tưởng thống trị trong thời kỳ Tân cổ điển (neo-classical) ở châu Âu. Kiểu thực hành đặc trưng của thuyết này có thể kể: trích máu một bệnh nhân hay đặt cốc nước nóng trên đầu họ tuy theo người này được cho là thừa một loại dịch nào đó. Ngược lại, cũng có niềm tin rằng mỗi người chỉ có một lượng hữu hạn dịch thể mà thôi nên việc mất dịch thể cũng đồng nghĩa với chết.
Lời thề Hippocrates
Cho đến hiện nay, có nhiều ý kiến khác nhau về tác giả của lời thề này. Quan niệm truyền thống cho rằng Lời thề Hippocrates do chính ông soạn thảo để hướng dẫn y sinh của mình trên con đường hành nghề thầy thuốc. Một số khác cho rằng lời thề này do các môn đồ của Pythagoras soạn ra. Thời điểm xuất hiện của lời thề này vào khoảng thế kỷ thứ tư trước Công nguyên. Một điều chắc chắn là nó đã được sửa chữa nhiều để phù hợp với hoàn cảnh lịch sử của Hy Lạp qua từng giai đoạn khác nhau.
Trong lĩnh vực y học ngày nay, lời thề này đã có những điểm không còn phù hợp (ví dụ như không chấp nhận phá thai), tuy nhiên giá trị lịch sử và tính thiêng liêng của nó vẫn rất quan trọng.
Tôi xin thề trước Apollon thần chữa bệnh, trước Æsculapius thần y học, trước thần Hygieia và Panacea, và trước sự chứng giám của tất cả các nam nữ thiên thần, là tôi sẽ đem hết sức lực và khả năng để thực hiện đầy đủ lời thề và cam kết sau đây:
- Tôi sẽ coi các thầy của mình như ngang hàng với các bậc thân sinh của tôi. Tôi sẽ chia sẻ với họ cải của mình và khi cần thiết, tôi sẵn sàng đáp ứng nhu cầu của họ. Con cái của thầy sẽ được coi như anh em của tôi và nếu muốn học nghề y, tôi sẽ dạy họ mà không lấy tiền và không giấu giếm nghề. Tôi sẽ truyền đạt cho họ những nguyên lý, những bài học thụ giác và toàn bộ kiến thức của mình cho con cháu của thầy tôi, con của thầy tôi và tất cả môn đệ đồng lòng với tôi theo lời cam kết và lời thề với pháp luật Y mà không chuyển giao cho bất kỳ ai khác.
- Tôi sẽ chỉ đưa ra các liệu pháp có lợi cho bệnh nhân dựa trên khả năng và sự phán xét của tôi, tôi sẽ tránh xa mọi điều xấu và bất công.
- Tôi sẽ không cho ai thuốc độc, dù họ có yêu cầu hay không, cũng sẽ không tự ý gợi ý cho họ; tương tự như vậy, tôi cũng sẽ không cấp cho phụ nữ thuốc gây sẩy thai.
- Tôi sẽ dành công việc phẫu thuật mở bàng quang cho những người có chuyên môn.
- Dù vào bất cứ nơi nào, tôi sẽ chỉ hành động vì lợi ích của bệnh nhân, tránh mọi hành vi xấu và bất công, đặc biệt là tránh cám dỗ phụ nữ và thiếu niên tự do hay nô lệ.
- Dù tôi có nhìn thấy hay nghe được bất cứ điều gì trong xã hội, trong lúc hành nghề và ngoài lúc hành nghề, tôi sẽ giữ im lặng với những điều không bao giờ cần thiết để tiết lộ và coi sự kín đáo trong tình huống đó là nghĩa vụ.
- Nếu tôi thực hiện đầy đủ lời thề này mà không có vi phạm, tôi sẽ được sống một cuộc sống hạnh phúc và sẽ được tôn trọng trong hành nghề mãi mãi. Nếu tôi vi phạm lời thề này hoặc tự phản bội, tôi sẽ phải chịu hình phạt khổ sở tương xứng.
Tiểu sử
Các nhà sử học đồng ý rằng Hippocrates thực sự đã tồn tại, sinh vào khoảng năm 460 trước Công Nguyên trên hòn đảo Kos thuộc Hy Lạp, là một bác sĩ và giảng viên y học. Tuy nhiên, nhiều thông tin về ông đều là huyền thoại và một số đã bị chứng minh là không đúng.
Soranus tại Ephesus, một bác sĩ ngoại khoa, là người đầu tiên ghi chép về Hippocrates và là nguồn thông tin chính về ông. Những thông tin này có trong các tác phẩm của Aristotle (khoảng thế kỷ thứ 4 trước Công Nguyên), trong Suidas (thế kỷ thứ 10 sau Công Nguyên) và trong những tác phẩm của John Tzetzes (thế kỷ thứ 12 sau Công Nguyên). Soranus cho rằng cha của Hippocrates là Heraclides, một bác sĩ, và mẹ là Praxitela, con gái của Phenaretis. Hippocrates có hai con trai là Thessalus và Draco, và một người con nuôi là Polybus, đồng thời là học trò của ông. Sau này, Galen, một bác sĩ nổi tiếng, khẳng định rằng Polybus là người tiếp nối sự nghiệp của Hippocrates. Thessalus và Draco đều có một con trai có tên là Hippocrates.
The creator said he needed to rewrite all three content variables of the content creator in Vietnamese.
